Archiwum Państwowe w Poznaniu

Jakiego dokumentu szukasz

Wybierz okres historyczny

Spróbuj inaczej

Wyszukiwanie zaawansowane Przeglądaj kolekcje
Adres:

ul. 23 Lutego 41/43

Poznań

60-967

Godziny otwarcia:

08:00 - 18:30 (poniedziałek)

08:00 - 14:00 (wtorek)

08:00 - 14:00 (środa)

08:00 - 18:30 (czwartek)

08:00 - 14:00 (piątek)

numer telefonu:
+48 61 852-46-01
numer fax:
+48 61 851-73-10
E-mail:
archiwum@poznan.ap.gov.pl
Strona www:
http://poznan.ap.gov.pl

Archiwum Państwowe w Poznaniu powstało 5 IV 1919 r., kiedy Komisariat Naczelnej Rady Ludowej wypowiedział pracę niemieckim urzędnikom Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu, utworzonego w okresie rozbiorów przez rząd pruski, i mianował dyrektorem tej instytucji prof. Józefa Paczkowskiego. Podstawą prawną organizacji polskiej państwowej sieci archiwalnej na terenie byłego zaboru pruskiego były: ustawa Sejmu RP z 1 VIII 1919 r. o tymczasowej organizacji zarządu byłej dzielnicy pruskiej oraz rozporządzenie Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej z 12 IV 1920 r. o organizacji archiwów państwowych byłej dzielnicy pruskiej.

Archiwum Państwowe w Poznaniu wywodzi się z tradycji i zasobu archiwum grodzkiego w Poznaniu, ulokowanego w 1783 r. przez starostę generalnego Wielkopolski, Kazimierza Raczyńskiego w odbudowanej przez niego części zamku (grodu) królewskiego i starościńskiego, nazywanej odtąd „dworem Raczyńskiego”. Archiwum to w czasach I Rzeczypospolitej przechowywało akta instytucji państwowych pierwszej instancji, obejmujących swymi kompetencjami teren powiatu i województwa poznańskiego. Podobnie własne archiwa posiadały także pozostałe grody starościńskie, z zasobem związanym z terenem ich powiatów i województw, natomiast akta sądów ziemskich prawie wszędzie przechowywane były w ratuszach miejskich.

Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. zostały przez zaborców zniszczone prawie wszystkie akta sądów grodzkich i ziemskich na terenie Prus Królewskich, natomiast w północnej Wielkopolsce przejęte i zamknięte zostały kancelarie i archiwa grodów inowrocławskiego, kruszwickiego, bydgoskiego, nakielskiego, kcyńskiego i wałeckiego, a po drugim rozbiorze w 1793 r. także grodów poznańskiego, kościańskiego, wschowskiego, gnieźnieńskiego, pyzdrskiego, konińskiego i kaliskiego. Akta tych grodów, wielokrotnie przewożone i lokowane w budynkach sądowych, kościelnych i poklasztornych, zostały w 1849 r. złożone w zamku byłych królów polskich i starostów generalnych w Poznaniu i oddane pod nadzór mieszczącego się tam pruskiego Sądu Powiatowego (Kreisgericht).

Dnia 8 III 1869 r. ukazało się rozporządzenie naczelnego prezesa Prowincji Poznańskiej, Karla Wilhelma Horna o utworzeniu przez rząd pruski Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu (Königlich-Preussisches Staatsarchiv in Posen). Archiwum to zostało ulokowanie w zabudowaniach pojezuickich, przejętych na siedzibę Naczelnego Prezydium Prowincji Poznańskiej (Oberpräsidium der Provinz Posen) i objęło przechowywane tam archiwalia, zwożone od 1816 r.  ze skasowanych klasztorów katolickich, położonych na terenie prowincji.

W 1874 r. do tego archiwum, poszerzonego o pomieszczenia w budynkach poklasztornych, zostały z dawnego zamku starościńskiego, oddanego na potrzeby Wyższego Sądu Apelacyjnego (Ober-Appellationsgericht), przeniesione akta grodzkie i ziemskie, a w 1879 r. zaczęło ono przejmować także akta miejskie i cechowe z okresu I Rzeczypospolitej.

W 1884 r. po wystawieniu nowego budynku na siedzibę Wyższego Sądu Apelacyjnego, władze pruskie przekazały dawny zamek królewski i starościński w Poznaniu na siedzibę Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego.

W efekcie burzliwych starań o repolonizację urzędów i instytucji, 16 IV 1919 r. prof. Bolesław Erzepki fizycznie przejął Archiwum od ustępującego zarządu niemieckiego, usuniętego 5 IV tego roku przez Komisariat Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu.

W celu objęcia opieką państwową licznych registratur władz państwowych, samorządowych i kościelnych, których akta pozostawały poza Archiwum, 2 II 1920 r. powołano Urząd Główny Archiwów Państwowych byłej Dzielnicy Pruskiej. Do jego kompetencji należało przejmowanie archiwaliów od rządu niemieckiego, delegowanie rzeczoznawców przy zawieraniu konwencji archiwalnych w sprawie dzielnicy, administracja ogólna archiwów dzielnicy, organizowanie nowych archiwów, przygotowanie i wyszkolenie urzędników, nadzór nad registraturami urzędów państwowych i opieka nad archiwami i registraturami gmin i ciał autonomicznych oraz nad archiwami prywatnymi. Urząd Główny opracował też statut własny i Archiwum Państwowego w Poznaniu i przystąpił do kompletowania personelu archiwum.

W 1922 r. po likwidacji Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej Archiwum Państwowe w Poznaniu weszło w skład polskiej państwowej sieci archiwalnej, podległej Wydziałowi Archiwów Państwowych w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie.

10 IX 1939 r. Archiwum Państwowe w Poznaniu zostało przejęte przez niemieckie władze okupacyjne i przemianowane na Archiwum Rzeszy dla Kraju Warty w Poznaniu (Reichsarchiv Wartheland in Posen). Pod koniec wojny gmach archiwalny spłonął 29 I 1945 r., wskutek czego Archiwum zostało ulokowane w pomieszczeniach byłego zamku cesarskiego (dawniej Kaiserliche Schloss) w Poznaniu. W 1947 r. na potrzeby Archiwum Państwowego przekazane zostały pomieszczenia Archiwum Miejskiego przy ul. Stawnej, a w 1951 r. po przejęciu zasobu Archiwum Miejskiego w Poznaniu, także jego magazyn przy ul. Sierocej.

Od 22 VII 1951 r. główna siedziba Archiwum Państwowego w Poznaniu mieści się w odbudowanym wówczas gmachu dawnego Sądu Apelacyjnego w Poznaniu.

Podgląd

Liczba zespołów na SwA

8756

Liczba jednostek na SwA

511595

Liczba skanów na SwA

6313233

Wielkość zasobu (m.b.):

10060.5

Liczba monografii w bibliotece:

22146

Powierzchnia magazynowa (m2):

1289.5

Pojemność półek (m.b.):

0.0

Liczba wydawnictw ciągłych w bibliotece:

8455

Liczba miejsc w pracowni naukowej:

25

Najciekawsze materiały

angle-left I Dzień Archiwisty - program obchodów

Archiwum Państwowe w Poznaniu po raz pierwszy organizuje uroczyste obchody nowo ustanowionego przez dr. Pawła Pietrzyka Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych wydarzenia, jakim jest Dzień Archiwisty, przypadający 30 września, w dniu patrona archiwistów, św. Hieronima ze Strydonu. Tegoroczne święto dedykowane jest archiwistom rodzinnym. W związku z powyższym Pracownicy Archiwum Państwowego w Poznaniu przygotowali prelekcje i warsztaty powiązane tematycznie z archiwami rodzinnymi.

Program obchodów

I Dnia Archiwisty

w ramach projektu:

Archiwa Rodzinne Niepodległej

Zostań rodzinnym archiwistą

30 września 2019 r.

0001

Sala Konferencyjna 12:00 Inauguracja

Prowadzący: Henryk Krystek, Beata Karwalska

Wprowadzenie do projektu "Archiwa Rodzinne Niepodległej" oraz zaprezentowanie strony internetowej poświęconej tej koncepcji. Zaznajomienie z elektronicznym poradnikiem poświęconym archiwom rodzinnym. Zapoznanie z informacjami na temat punktów konsultacyjnych zorganizowanych w archiwach państwowych.

Uroczyste uhonorowanie archiwistów rodzinnych, czyli ambasadorów archiwów rodzinnych.

Sala Konferencyjna 13:00 "Ocalić od zapomnienia, czyli co warto wiedzieć o genealogii"

Prowadzący: Mariusz Jankowski

Prelekcja poświęcona genealogii, na której omówione zostaną podstawowe zasady prowadzenia poszukiwań genealogicznych, dopełnione przedstawieniem zasadniczych źródeł archiwalnych niezbędnych do poznania historii przodków.

Pracownia Digitalizacji 14:00 "Zatrzymać czas, czyli co warto wiedzieć o skanowaniu"

Prowadzący: Małgorzata Kaczmarek

Zademonstrowanie technik digitalizacyjnych wykorzystywanych w celu zabezpieczania bezcennych i unikatowych archiwaliów.

Sala Konferencyjna 15:00 "Czas robi swoje, czyli co warto wiedzieć o profilaktyce i konserwacji"

Prowadzący: dr Przemysław Wojciechowski

Prelekcja na temat odpowiednich warunków, jakie trzeba stworzyć archiwaliom, by nie uległy zniszczeniu. Informacje wzbogacone pokazem prostych technik zabezpieczania akt.

Wycieczka po Archiwum 16:00 "Serce Archiwum, czyli co warto wiedzieć o magazynach i źródłach archiwalnych"

Prowadząca: Elżbieta Rogal

Wycieczka do niedostępnego na co dzień magazynu archiwalnego, by zobaczyć przechowywane w nim archiwa rodzinne i spuścizny.

Sala Konferencyjna 17:00 "Kufry wspomnień, czyli co warto wiedzieć o przechowywaniu archiwaliów domowych" Prowadząca: Beata Karwalska

Warsztaty konfekcjonowania archiwaliów znajdujących się w domach. Zademonstrowanie opakowań dostosowanych do przechowywania dokumentów i fotografii. Ukazanie sposobów porządkowania i opisywania archiwaliów rodzinnych.

Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny.

Dla ułatwienia zorganizowania I Dnia Archiwisty w Archiwum Państwowym w Poznaniu będziemy bardzo wdzięczni za zgłoszenie do 27 września włącznie, telefonicznie lub mailowo swojego udziału w uroczystych obchodach, do którego bardzo zachęcamy, ponieważ warto zostać rodzinnym archiwistą!

Telefon do kontaktu: 61 852-46-01

Mail do kontaktu: archiwum@poznan.ap.gov.pl

bkarwalska@poznan.ap.gov.pl

Zaproszenie - pobierz

Folder z programem wydarzenia - pobierz

Udostępnij tą stronę na Twitterze, Facebooku i Google Plus