Wystawa „Kolegium Jezuickie i Uniwersytet” w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu - Archiwum Państwowe w Poznaniu
Archiwum Państwowe w Poznaniu
- Adres:
-
ul. 23 Lutego 41/43
Poznań
60-967
- Godziny otwarcia:
-
08:00 - 18:30 (poniedziałek)
08:00 - 14:00 (wtorek)
08:00 - 14:00 (środa)
08:00 - 18:30 (czwartek)
08:00 - 14:00 (piątek)
- numer telefonu:
- +48 61 852-46-01
- numer fax:
- +48 61 851-73-10
- E-mail:
- archiwum@poznan.ap.gov.pl
- Strona www:
- http://poznan.ap.gov.pl
Archiwum Państwowe w Poznaniu powstało 5 IV 1919 r., kiedy Komisariat Naczelnej Rady Ludowej wypowiedział pracę niemieckim urzędnikom Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu, utworzonego w okresie rozbiorów przez rząd pruski, i mianował dyrektorem tej instytucji prof. Józefa Paczkowskiego. Podstawą prawną organizacji polskiej państwowej sieci archiwalnej na terenie byłego zaboru pruskiego były: ustawa Sejmu RP z
Archiwum Państwowe w Poznaniu wywodzi się z tradycji i zasobu archiwum grodzkiego w Poznaniu, ulokowanego w 1783 r. przez starostę generalnego Wielkopolski, Kazimierza Raczyńskiego w odbudowanej przez niego części zamku (grodu) królewskiego i starościńskiego, nazywanej odtąd „dworem Raczyńskiego”. Archiwum to w czasach I Rzeczypospolitej przechowywało akta instytucji państwowych pierwszej instancji, obejmujących swymi kompetencjami teren powiatu i województwa poznańskiego. Podobnie własne archiwa posiadały także pozostałe grody starościńskie, z zasobem związanym z terenem ich powiatów i województw, natomiast akta sądów ziemskich prawie wszędzie przechowywane były w ratuszach miejskich.
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. zostały przez zaborców zniszczone prawie wszystkie akta sądów grodzkich i ziemskich na terenie Prus Królewskich, natomiast w północnej Wielkopolsce przejęte i zamknięte zostały kancelarie i archiwa grodów inowrocławskiego, kruszwickiego, bydgoskiego, nakielskiego, kcyńskiego i wałeckiego, a po drugim rozbiorze w 1793 r. także grodów poznańskiego, kościańskiego, wschowskiego, gnieźnieńskiego, pyzdrskiego, konińskiego i kaliskiego. Akta tych grodów, wielokrotnie przewożone i lokowane w budynkach sądowych, kościelnych i poklasztornych, zostały w 1849 r. złożone w zamku byłych królów polskich i starostów generalnych w Poznaniu i oddane pod nadzór mieszczącego się tam pruskiego Sądu Powiatowego (Kreisgericht).
Dnia
W 1874 r. do tego archiwum, poszerzonego o pomieszczenia w budynkach poklasztornych, zostały z dawnego zamku starościńskiego, oddanego na potrzeby Wyższego Sądu Apelacyjnego (Ober-Appellationsgericht), przeniesione akta grodzkie i ziemskie, a w 1879 r. zaczęło ono przejmować także akta miejskie i cechowe z okresu I Rzeczypospolitej.
W 1884 r. po wystawieniu nowego budynku na siedzibę Wyższego Sądu Apelacyjnego, władze pruskie przekazały dawny zamek królewski i starościński w Poznaniu na siedzibę Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego.
W efekcie burzliwych starań o repolonizację urzędów i instytucji,
W celu objęcia opieką państwową licznych registratur władz państwowych, samorządowych i kościelnych, których akta pozostawały poza Archiwum,
W 1922 r. po likwidacji Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej Archiwum Państwowe w Poznaniu weszło w skład polskiej państwowej sieci archiwalnej, podległej Wydziałowi Archiwów Państwowych w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie.
Od
Liczba zespołów na SwA
8756
Liczba jednostek na SwA
511593
Liczba skanów na SwA
6313233
Wielkość zasobu (m.b.):
10060.5
Liczba monografii w bibliotece:
22146
Powierzchnia magazynowa (m2):
1289.5
Pojemność półek (m.b.):
0.0
Liczba wydawnictw ciągłych w bibliotece:
8455
Liczba miejsc w pracowni naukowej:
25
Najciekawsze materiały
16 kwietnia 2019 r. w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu została otwarta wystawa, zatytułowana "Kolegium Jezuickie i Uniwersytet". Przygotowano ją w ramach projektu "Trzy Filary Uniwersytetu Poznańskiego". Otwarcia wystawy dokonali: prezes PTPN, prof. Andrzej Gulczyńskioraz wicedyrektor Muzeum Archeologicznego, dr Michał Brzostowicz. W otwarciu udział wziął również Prorektor UAM i Przewodniczący komitetu obchodów 100-lecie Uniwersytetu Poznańskiego, prof. Tadeusz Wallas oraz dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu Henryk Krystek i dr Przemysław Wojciechowski.
Wystawę zorganizowano we współpracy z Archiwum Państwowym w Poznaniu, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius, oraz Muzeum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Z Archiwum Państwowego w Poznaniu wypożyczono na tę wystawę dokumenty pergaminowe z zespołu nr 1474: Klasztor Jezuitów w Poznaniu. Zaprezentowano w gablotach następujące materiały archiwalne: dokument o sygn. D 4 - dokument króla Zygmunta III wydany w Warszawie 3 III 1599 r., zatwierdzający darowiznę nieruchomości w Poznaniu, dokonaną przez trzy osoby na rzecz kolegium jezuickiego; dokument o sygn. D 6 - dokument króla Zygmunta III Wazy dla Poznania wydany w Warszawie 28 X 1611 r., nadający Collegium jezuickiemu w Poznaniu tytuł i uprawnienia Akademii wzorowanej pod względem organizacyjnym na Uniwersytecie Jagiellońskim, z prawem nadawania stopnia bakałarza, magistra i doktora; dokument o sygn. D 9 - dokument króla Jana III, wydany w Jaworowie 18 VIII 1678 r., potwierdzający kolegium jezuickiemu prawo nadawania swym uczniom tytułów bakałarzy, licencjatów, magistrów i doktorów.
Jezuici starali się przekształcić poznańskie Kolegium w uniwersytet. Otrzymali na to zgodę papieża, która została jednak cofnięta wobec reakcji Akademii Krakowskiej. Jej władze argumentowały, że dwa uniwersytety w Koronie Królestwa Polskiego stanowiłyby dla siebie jedynie konkurencję.
Wystawę w Muzeum Archeologicznym można zwiedzać do końca maja 2019 r.