1. Sprawy organizacyjne (przepisy, okólniki, zarządzenia władz; sprawozdania o stanie szkół: Głównej, Niższej, Realnej i ludowych; materiały do schematyzmu szkolnego; konferencje pedagogiczne; akta w układzie dziennika podawczego z lat 1789-1820; realizacja ustawy o obowiązku szkolnym; obowiązek szkolny; Język nauczania; sprawy wyznaniowe uczniów i nauki religii; programy i plany nauczania i metody realizacji; podział przedmiotów nauczania między nauczycieli; podziały godzin; akta dotyczące podręczników, pomocy szkolnych, czasopism i książek dla bibliotek; kształcenie kandydatów na nauczycieli; sprawy dotyczące nauki młodzieży rzemieślniczej; Akta dotyczące przyjmowania uczniów do szkół oraz taks szkolnych; sprawy wojskowe uczniów i nauczycieli), 1789-1867, sygn. 1-23; 2. Sprawy administracyjne (akta dotyczące pomieszczeń i remontów szkół, inwentarze szkolne - korespondencja dotycząca inwentarza; akta dotyczące spraw opalania i oświetlenia szkół; zaopatrzenie szkoły w druki; zbiórki pieniężne w szkołach; wykaz przyjętych taks szkolnych od uczniów Niższej Szkoły Realnej i rozliczenia się z ich wydatkowania), 1790-1876, sygn. 24-29; 3. Sprawy personelu szkoły (sprawy osobowe nauczycieli i pomocniczego personelu szkoły; ogłoszenia o konkursach na posadę nauczyciela w różnych szkołach; podania nauczycieli o posadę w różnych szkołach; prośby nauczycieli o podwyżkę pensji,o zapomogi, o dodatki oraz zawiadomienia o przyznaniu względnie odmowie; okólniki w sprawach uposażeń nauczycieli; wykazy uposażeń nauczycieli; opinie i zaświadczenia dla nauczycieli; skargi i zażalenia na nauczycieli), 1789-1860, sygn. 30-37; 4. Sprawy nauczania (katalogi ocen; egzaminy semestralne; prośby uczniów o zezwolenie na powtórzenie egzaminów, złożenie egzaminu w terminie późniejszym, poprawienie stopni; uczniowie prywatyści; prośby Żydów o zezwolenie na złożenia egzaminu z wiadomości z zakresu szkoły powszechnej; opinie o uczniach, zaświadczenia szkolne, świadectwa), 1789-1860, sygn. 38-48; 5. Sprawy wychowania (nadzór wychowawczy nad młodzieżą; stypendia; ogłoszenia oraz zawiadomienia o stypendiach i miejscach funduszowych (stypendialnych) w zakładach nauczania przesyłane do wiadomości; zaopatrzenie biednych dzieci w podręczniki szkolne; nagrody kwartalne dla uczniów; uroczystości państwowe; ogłoszenia o wykluczeniu nauczycieli z zawodu i uczniów ze szkół za przestępstwa; akta w sprawie nielegalnej organizacji politycznej we Lwowie, do której należeli słuchacze kursu pedagogicznego przy Wzorcowej Szkole Głównej i uczniowie gimnazjum we Lwowie; pisma przewodnie do przesyłanych konsystorzowi do wglądu gestii; protokół podawczy C.K. Przemyskiej Szkoły Głównej Obwodowej), 1792-1860, sygn. 49-58

Po I rozbiorze Polski Przemyśl znalazł się pod panowaniem Austrii. W monarchii Habsburgów był to okres reform zmierzających do przebudowania jej w państwo absolutne. Rozbudowująca się administracja państwowa ingerowała we wszystkie dziedziny życia. Jej również zostało podporządkowane szkolnictwo, które miało stać się narzędziem pomocy przy budowie nowego ustroju państwowego. W okresie rządów Marii Teresy i Józefa II została przeprowadzona reforma szkół wszystkich szczebli. Podstawę reformy szkolnictwa ludowego (elementarnego) stanowiły założenia organizacyjne opracowane przez znanego reformatora oświaty ludowej Jana Ignacego Felbigera. Opracowany przez niego „Ogólny regulamin dla niemieckich szkół trywialnych i normalnych” (Allgemeine Schulordnung für die deutschen Normal- Haupt und Trivialschulen) został w r. 1774 wprowadzony we wszystkich krajach monarchii. Według regulaminu najniższy stopień organizacyjny szkolnictwa ludowego to szkoły trywialne, które miały istnieć we wszystkich parafiach. W każdym obwodzie (cyrkule) miała powstać szkoła główna normalna, zaś w mieście stanowiącym siedzibę krajowej komisji szkolnej szkoła normalna z kształceniem nauczycieli. Realizacja założeń statutu napotkała na poważne trudności ze względu na brak zabezpieczenia odpowiedniej bazy materialnej. W Galicji szkoła normalna we Lwowie została założona w r. 1775. Natomiast przy tworzeniu szkół niższych stopni wystąpiły przeszkody. Obok przyczyn powyżej wspomnianych przeszkodą przy wprowadzeniu w życie regulaminu była polityka germanizacyjna okresu terezjańsko-józefińskiego. Utworzenie w Galicji szkół niemieckich było niemożliwe ze względu na brak nauczycieli – Niemców i nieznajomość języka niemieckiego w społeczeństwie polskim. Trudno było założyć nawet szkoły główne czyli szkoły ludowe wyższego stopnia, tworzone w siedzibach obwodów (cyrkułów). Jedną z pierwszych na terenie Galicji była Główna Szkoła Obwodowa w Przemyślu, utworzona w 1783 r. Wprawdzie uroczyste otwarcie szkoły nastąpiło dnia 19 III 1784 r., jednak na podstawie zachowanych akt można stwierdzić, że nie była ona wówczas w pełni zorganizowana. W zachowanych katalogach ocen z lat 1788-1800 nie ma innej nazwy jak die Schule in Przemyśl. W katalogu z r. 1801 występuje tytuł: Samunlungekatalog...der k.k. Kreisschule; potem znów w r. 1802-1803 – die Schule in Przemyśl; w r. 1804: Katalog...der k.k. Premischler Kreis – Normal – Schule. W katalogach z lat 1806-1810 podpisany jest Vincenz Gutwein Kreisschuledirektor. Można więc sądzić nazwa szkoły w tych latach brzmiała: die Kreisschule. Dopiero w r. 1811 w katalogu szkolnym podpisany jest Kreishauptschul-Direktor; w katalogu z r. 1815 jest tytuł Prüfungs – Extract...der K.K. Przemysler Kresihauptschule. W protokołach czynności już w r. 1808 spotykamy się z nazwą: Przemysler Kreishauptschule. Jeszcze inaczej sprawa ta wygląda w pismach. W pismach z r. 1789 spotykamy się z takimi adresami: dem Normal Schulen Direktor Fabrici, an die Kreisschuldirektion; w pismach z r. 1790 – z takimi samymi, a ponadto: dem Kreis Normal Schulen Direktor Fabritzy; w pismach z r. 1791: Kreisschuldirektion, Kreis Normal Schul Direktor. W r. 1804-1805 znajdujemy podział przedmiotów „an der kȍn. kais.Kreischule. W r. 1813 w wykazie szkół powszechnych w powiecie przemyskim wymienione jest „Kreishauptschule”. Główna Szkoła Obwodowa w Przemyślu prowadziła klasy: elementarną, I, II, III oraz IV, która dzieliła się na dwa roczniki – pierwszy i drugi. IV klasa występuje w katalogach dopiero w 1823 r. Pierwsze trzy klasy realizowały program szkół powszechnych (trywialnych). Po ukończeniu 3 klas szkoły trywialnej uczeń mógł przejść do IV klasy szkoły głównej. Do gimnazjum lub niższej szkoły realnej mógł być uczeń przyjęty po ukończeniu 4 klas szkoły głównej. Na czele szkoły stał dyrektor. W skład grona nauczycieli wchodził: katecheta, kilku nauczycieli, płatny pomocnik i bezpłatni preparandyści, którzy w formie ćwiczeń prowadzili lekcje w niższych klasach. W klasie elementarnej uczono sylabizowania w języku niemieckim i polskim, tłumaczenia (Buchstabieren, übersetzen). W klasie I religii nauczano czytania w języku polskim i niemieckim, rachunków (Kopfrechnen), kaligrafii. W klasie II: religii, języka polskiego i niemieckiego, tłumaczenia, budowy zdań, dyktanda, kaligrafii, rachunków. W klasie III - języka łacińskiego, polskiego, niemieckiego, kaligrafii, ortografii, tłumaczenia (Rechtschreiben), budowy zdań (Aufsätze), religii. W klasie IV na pierwszym roczniku uczono: religii, języka polskiego i niemieckiego, kaligrafii,rachunków, geometrii, geografii, sztuki budowania (Baukunst), zaś na drugim roczniku tych samych przedmiotów, a ponadto mechaniki, przyrody, fizyki. Nauka odbywała się w godzinach przedpołudniowych (3,4 godziny) i po południu – 2 godziny. Do szkoły uczęszczali sami chłopcy (dziewczęta uczęszczały do szkoły żeńskiej w klasztorze benedyktynek). Rok szkolny zaczynał się w październiku i dzielił się na 2 semestry. Kurs zimowy zaczynał się od 1 marca. Wakacje trwały od 15 sierpnia do końca września. Językiem nauczania był język niemiecki. Dopiero zarządzenie z 1848 r. głosiło: „w szkołach powszechnych, do których zalicza się najniższe szkoły łącznie z 3-ma klasami szkół głównych – ma być w przyszłości prowadzona nauka w języku macierzystym”. Nauczanie w języku macierzystym zaprowadzono na podstawie dekretu ministerialnego z dnia 2 IX 1849 r. nr 5692. Ze sprawozdania dyrektora Głównej Szkoły Obwodowej w Przemyślu z dnia 14 VIII 1855 r. dowiadujemy się, że w szkole macierzystym językiem nauczania jest w jednakowym stopniu język polskim i ruski. W okresie początkowym istnienia szkoły władzą zwierzchnią była władza świecka. Wszystkie zarządzenia dotyczące szkoły wychodziły z Urzędu Cyrkularnego. Na mocy zarządzenia gubernialnego z 8 X 1818 r. l. 50094 (pismo z numerem szkoły 111 z dnia 14 XI 1818 ) ustalono świecką zwierzchność nad szkołami (die weltlichen Volksschulen – Aufseher). W diecezji przemyskiej nadzór nad szkołami trywialnymi i obwodowymi przejęło duchowieństwo (die Geistlichkeit). Zarządzenie nakładało na dyrektorów szkół obowiązek przedkładania protokołów czynności i akt szkolnych (der Herrn diosesen Welkschulen Oberaufseher). Nadzór nad przemyską Główną Szkołą Obwodową miał konsystorz łaciński w Przemyślu. Inspektorem szkolnym był tzw. Donherr. Przy Szkole Obwodowej w Przemyślu była prowadzona dwuletnia niższa szkoła realna. W katalogach szkolnych występuje ona dopiero w r. 1856. Jest tam mianowicie: Verseichniss der Schüler in drr I Klasse der mit der Hauptschule in Przemyśl verbundenen Unterrealschule. Na podstawie zachowanych programów nauczania (np. z 1860 r.) dowiadujemy się, że w I klasie uczono następujących przedmiotów: religii, języka niemieckiego, polskiego, rachunków, geografii, geometrii, przyrody, fizyki, rysunków, kaligrafii. W klasie II: religii, języka niemieckiego, polskiego, rachunków, geografii, geometrii, przyrody, fizyki, rysunków. Oprócz niższej Szkoły Realnej przy Szkole Obwodowej istniał kurs przygotowania nauczycieli - Preparandenkurs. Kurs był dwuletni. Słuchacze uczyli się języka polskiego, niemieckiego, ruskiego, czytania z używaniem podręczników do czytania (Lessen samt Gebrauch der Schullessbücher), stylistyki, nauki o wychowaniu (Erziehungskunde), metodyki (Urterrichtelehre), religii, geometrii, rachunków, rysunków, śpiewu kościelnego i gry na organach. Słuchacze II kursu prowadzili lekcje we wszystkich 4 klasach Szkoły Obwodowej. Wszystkie trzy szkoły mieściły się w jednym budynku – w 2-piętrowym klasztorze pojezuickim. Inwentarz z roku 1869 ma taki tytuł: Inventar der Haupt und Unterrealschule wie such des mit dieser in verhindung stehenden Preparandenkurses zu Przemyśl. Wśród akt znajduje się także wspólny podział godzin z 1860 r.: Stundeneintheilung für Haupt Unterrealschule und den Preparandenkurse zu Przemyśl. Szkoła Główna Obwodowa w Przemyślu istniała do roku 1875 r., kiedy ją zlikwidowano, a w jej miejsce utworzono Szkołę Wydziałową Męską. [Na podstawie wstępu do inwentarza autorstwa A. Fenczaka]

Zespół zmikrofilmowany - nr mkrf. 56/2012–56/2069