Archiwum Państwowe w Katowicach

Sygnatura
12/137/0
Liczba serii
17
Liczba skanów
0

Zawartość:

Sprawy organizacyjne z lat 1936-1944, sygn. 1-17, 1a-d, 14a-c, 15a Współpraca z innymi instytucjami z lat 1939-1945, sygn. 18-24 Przejmowanie i brakowanie akt urzędów z lat 1939-1945, sygn. 25-141, 141a-e Kwerendy dla władz, urzędów i osób prywatnych z lat 1939-1945, sygn. 142-172 Wizytowanie archiwów miejskich, kościelnych i dworskich z lat 1939-1944, sygn. 173-174 Gromadzenie księgozbioru z lat 1939-1945, sygn. 175-180 Zabezpieczenie plakatów z lat 1939-1944, sygn. 181-191 Nabycie archiwaliów od osób prywatnych z lat 1942-1944, sygn. 192-195 Zabezpieczanie archiwaliów miejskich z lat 1939-1944, sygn. 196-205 Zabezpieczanie akt kościelnych z lat 1939-1944, sygn. 206-217 Zabezpieczanie akt dworskich z lat 1939-1945, sygn. 218-244 Korespondencja z Generalnym Dyrektorem Pruskich Archiwów Państwowych z lat 1941-1944, sygn. 245-246 Zabezpieczanie akt przed skutkami nalotów z lat 1940-1945, sygn. 247-255 Sprawy personalne z lat 1931-1944, sygn. 256-261, 261a-t Rewindykacja akt z czeskich i polskich archiwów z lat 1939-1944, sygn. 262-281 Wykorzystanie akt z lat 1939-1945, sygn. 282-288, 285a Ewidencja zasobu z lat 1939-1945, sygn. 289-290

Dzieje twórcy:

W okresie II wojny światowej obszar województwa śląskiego został włączony do Rzeszy i na jego terytorium rozpoczęły działalność niemieckie urzędy. W 1939 roku w Katowicach usytuowano siedzibę nowoutworzonej rejencji katowickiej obejmującej swoim zasięgiem terytorium dawnego województwa śląskiego wraz z Zaolziem, powiaty bytomski, gliwicki i zabrski, część województwa kieleckiego (Sosnowiec, Będzin, Olkusz) oraz województwa krakowskiego (Chrzanów, Oświęcim, Wadowice, Żywiec, Sucha Beskidzka). W Katowicach utworzono placówkę państwowej służby archiwalnej. Na jej czele stanął pracownik Archiwum Państwowego we Wrocławiu (Staatsarchiv Breslau), radca archiwalny dr Karol Bruchmann, który przyjechał do Katowic 23 października 1939 roku. Do grudnia 1939 roku działał jako pełnomocnik Archiwum Państwowego we Wrocławiu dla rejencji katowickiej (Beauftragter des Staatsarchiv Breslau für den Regierungsbezirk Kattowitz). Od 13 lutego 1940 roku prowadzona przez Bruchmanna placówka stała się oddziałem Archiwum Państwowego we Wrocławiu. W wyniku utworzenia 1 stycznia 1941 roku Prowincji Górnośląskiej (Provinz Oberschlesien) obejmującej rejencje: katowicką i opolską powstała w Katowicach z dniem 1 marca 1941 roku samodzielna placówka archiwalna (Staastsarchiv Kattowitz) podległa bezpośrednio Generalnemu Dyrektorowi Pruskich Archiwów Państwowych (Generaldirektor Preussischen Staatsarchive) obejmująca zasięgiem swego działania obszar Prowincji. Siedzibę swoją Archiwum miało w budynku dawnego Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego, w pomieszczeniach Archiwum Akt Dawnych Województwa Śląskiego, którego zasób przejęło. Archiwum poszukiwało akt wywiezionych przez władze polskie i przejmowało także akta zlikwidowanych urzędów i instytucji polskich. Archiwalia miejskie z obszarów dawnego województwa śląskiego nie podlegały przejęciu i praktycznie do końca wojny pozostawały w dawnych miejscach przechowywania. Dokumentację miejską z innych obszarów polskich, które weszły w skład rejencji katowickiej konfiskowano, przy czym część z nich, która już znajdowała się w zasobie byłych polskich archiwów państwowych była wydzielana i przesyłana do Katowic. Przeprowadzano również ekspertyzy w bibliotekach szkolnych, parafialnych i klasztornych przejmując wydzielone archiwalia i książki a pozostałe przekazując na brakowanie . W przypadku ziem województwa krakowskiego i kieleckiego wcielonych do Rzeszy, niemieccy archiwiści przystąpili w 1940 roku do rejestracji dokumentów odnoszących się do nich, a przechowywanych w archiwach Krakowa, Warszawy, Radomia, Piotrkowa i Kielc. Po wykonaniu tej pracy wydzielali powyższe archiwalia i przekazywali do katowickiej placówki archiwalnej. Działalność ta trwała do samego końca wojny . Archiwum przejmowało także darowizny. Konfiskowano również archiwalia przechowywane w parafiach katolickich. W przypadku archiwów dworskich, w sytuacji, gdy ich właścicielami byli Niemcy archiwalia pozostawiano w ich posiadaniu, w przypadku przejętych majątków polskich podlegały konfiskacie. Niemiecka służba archiwalna na obszarze rejencji katowickiej nie przywiązywała większej wagi do nadzoru nad archiwami zakładów przemysłowych, uważając je za właściwie zabezpieczone i przede wszystkim wytworzone stosunkowo niedawno, więc nie podlegające archiwizacji. Katowicka placówka archiwalna zbierała również materiały dotyczące wydarzeń bieżących (Zeitgeschichte). Na potrzeby własne Archiwum zgromadziło również księgozbiór, w postaci biblioteki podręcznej . Zgromadzone materiały były udostępniane do celów urzędowych i naukowych. Przede wszystkim wykonywano kwerendy dla policji i urzędów państwowych. Przeprowadzano poszukiwania materiałów dla urzędów badań rasowych (Sippenamt), w sprawach narodowościowych, odpisy i zaświadczenia dla policji. Sporadycznie udzielano informacji w sprawie źródeł do historii miast i wypożyczano akta do innych archiwów. W 1942 roku centralne władze archiwalne nakazały wytypowanie, w porozumieniu z lokalnymi władzami, bezpiecznych pomieszczeń leżących poza strefami gęstego zaludnienia celem ewentualnego przewiezienia tam najcenniejszych archiwaliów. Akcja rozpoczęła się w 1943 roku i trwała prawie do końca roku 1944. Ochroną był również objęty zasób archiwów niepaństwowych, głównie miejskich i prywatnych. Struktura wewnętrzna Archiwum nie była skomplikowana, co wynikało z ilości zatrudnionych osób. Jakkolwiek, w latach 1939-1945, łącznie w katowickiej placówce archiwalnej pracowało 18 ludzi, to jednak ze względu na powołania do wojska lub zwolnienia ze względów politycznych, średnio pracowały po 3-4 osoby (dyrektor, pracownicy archiwalni, pracownik kancelaryjny). W ostatnich tygodniach okupacji, cała praca Archiwum ograniczała się do dyżurów. Wszelka korespondencja urywa się na dniu 16 stycznia 1945 roku, dzień później została zapoczątkowana ofensywa wojsk radzieckich. 27 stycznia 1945 roku Katowice zostały zajęte przez armię radziecką. Niemieckie Archiwum Państwowe – Staatsarchiv Kattowitz przestało istnieć. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. mgr A. Staszków, Katowice 1972, uzupełniła S. Krupa, Katowice 2013]

Daty skrajne:

[1931] 1939-1945

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1931-1939, 1939-1945.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Staatsarchiv Kattowitz

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

325

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

325

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

4.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

3.6

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak 325 j.

KM 20.10.1977, 0014-2