Rada Narodowa w Poznaniu

Sygnatura
53/881/0
Liczba serii
27
Liczba skanów
16407

Zawartość:

Zespół zawiera ciekawy materiał do historii powstania Rady Narodowej i jej działalności (sygnatura 1-7). Poza tym posiada wiele informacji na temat dziejów wychodźstwa polskiego w Rzeszy Niemieckiej, a także plebiscytu na Górnym Śląsku (sygnatura 194-242), dotyka też problemu Polaków na Warmii i Mazurach. Również w aktach możemy znaleźć materiały o samoobronie społeczeństwa polskiego przed germanizacją i o jego życiu kulturalno-oświatowym i społeczno-gospodarczym pod zaborem pruskim. Dość bogate są też wiadomości o wojnie, o sytuacji w niej Polaków, o niepodległości Państwa i jego granicach. Większość materiału stanowią wycinki prasowe oraz korespondencja i listy obywateli kierowane do Rady zarówno w sprawach osobistych jak i ogólnospołecznych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują rękopisy listów – Henryka Sienkiewicza do Rodaków z 4 maja 1916 z Vevey ze Szwajcarii (sygnatura 153, strona 127) i prezesa Rady Ludwika Mycielskiego do żony zmarłego pisarza, Marii Sienkiewiczowej (sygnatura 166 strona 142). Ponadto w aktach znajdują się listy Wojciecha Korfantego (sygnatura 166 i 179) i wybitnych ówczesnych profesorów Uniwersytetu Lwowskiego – historyka Ludwika Finkla i geografa Eugeniusza Romera (sygnatura 166, 176). Godnym zainteresowania są również zbiory Archiwum Wojennego (sygnatura 125-135), wśród których znajdują się afisze, druki, odezwy, fotografie związane z wojną światową i sprawą Polski a także odezwa SDKPiL do robotników z 1917 roku.

Dzieje twórcy:

W październiku 1912 roku rząd pruski przystąpił do wywłaszczeń majątków polskich, co wywołało ogólny protest. Objawił się on na walnym wiecu dla całego zaboru pruskiego odbytym 21 listopada 1912 roku w Inowrocławiu, ze względu na obowiązujące ograniczenie języka polskiego w Poznaniu w myśl cytowanej ustawy o zgromadzeniach. Ostatecznie wiec ten uchwalił utworzenie Rady Narodowej jako moralnej przedstawicielki całego społeczeństwa polskiego w obrębie Rzeszy niemieckiej, która obejmie swą działalnością wszystkie dziedziny życia publicznego. Pierwsze konstytucyjne zebranie Rady Narodowej odbyło się 24 IV 1913 roku w Bazarze w Poznaniu. W skład Rady weszło 9 delegatów Centralnego Komitetu Wyborczego oraz 10 delegatów z kół poselskich. Z kolei Przedstawiciele Rady utworzyli Zarząd wybierając na prezesa dra Ludwika Mycielskiego, wiceprezesa ks. dra Antoniego Wolszlegiera, sekretarza dra Bolesława Krysiewicza oraz skarbnika dra Felicjana Niegolewskiego. Zarząd Rady załatwiał wszystkie sprawy administracyjne poprzez własne biuro. Ponadto utworzono dwa wydziały: kulturalno-oświatowe i społeczno-gospodarcze. Każdy wydział składał się z dwudziestu członków i ze swego grona wybierał własny Zarząd, na czele z prezesem, zastępcą i sekretarzem. Zadaniem wydziału kulturalno-oświatowego miała być obrona i opieka nad młodzieżą i kresami, a społeczno-gospodarczego podniesienie ekonomiczne kraju, obrona ziemi, a także sprawa wychodźstwa sezonowego i ruchu robotniczego. Natomiast działalność polityczna Rady nie została sprecyzowana i ograniczyła się do zbierania materiałów dotyczących życia i działalności Polaków w zaborze pruskim. Materialna baza Rady opierała się na dobrowolnych składkach społeczeństwa. Działalność Rady Narodowej można podzielić na trzy okresy: I – od chwili jej powstania do wybuchu I wojny światowej (1913-1914), II – lata wojny (1914-1918) i III – pierwsze lata po wyzwoleniu (1919-1921). W pierwszej fazie pracowały zatwierdzone statutowo wydziały: kulturalno-oświatowy i społeczno-gospodarczy. Szczególnie ten pierwszy wykazał się dużą aktywnością, tworząc komisje: oświatową, zdrowia i kresową o doniosłych zadaniach przeciwdziałania germanizacji Polaków na ziemiach zaboru pruskiego. Wypadki wojenne postawiły przed Radą nowe zadania, dla realizacji których zorganizowała specjalne Komitety Niesienia Pomocy Ofiarom Wojny i Dla Bezdomnych. Komitety te dzięki szeroko prowadzonej akcji składkowej wśród Polaków zaboru pruskiego udzielały z zebranych funduszów doraźnej pomocy i opieki jeńcom, internowanym i uchodźcom z terenów objętych wojną. Poza tym przy Radzie Narodowej w 1918 roku utworzono Oddział Polskiego Archiwum Wojennego celem zbierania wszelkich materiałów archiwalnych dla przyszłego dziejopisarstwa związanych z wojną i sprawą polską. Ponadto do czasu ustalenia granic na wschodzie i Śląsku Rada nadal prowadziła akcję przyjścia z pomocą potrzebującym moralną i materialną jaką narzuciła jej potrzeba chwili. Wyrazem tego są nowo powstałe Komitety Pomocy dla Wilna i Lwowa oraz Obrony Śląska. Działalność pierwszego polegała na organizowaniu transportów żywnościowych, pochodzących z darów od Społeczeństwa Wielkopolskiego dla najuboższej ludności dotkniętej wojną na ziemiach wschodnich. Natomiast zadaniem Komitetu Obrony Śląska było budzenie zainteresowania dla spraw śląskich wśród szerokich mas społecznych, moralna i materialna opieka nad emigrantami śląskimi oraz pomoc finansowa, organizacyjna i prawna w plebiscycie na Górnym Śląsku. Z końcem 1921 roku po trzech latach względnej stabilizacji niepodległego państwa, w wytworzonych nowych warunkach i stosunkach polityczno-społecznych, na ostatnim zebraniu plenarnym członków Rady Narodowej uchwalono jej likwidację. [Na podstawie wstępu do inwentarza Czesławy Hruszki].

Daty skrajne:

[1911 - 1912] 1913 - 1923

Klasyfikacja:

stowarzyszenia i związki

Nazwa twórcy:

Daty:

1911-1912, 1913-1923.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, niemiecki

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

248

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

248

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

3.55

Ogółem opracowanych metrów bieżących

3.55

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak system informatyczny (całość); patrz też tradycyjny (sygn.: 1-244)

W zespole zmikrofilmowano 244 j.a. o sygn.: 1-104 (nr O: 69438-69541), 105-212 (nr O: 69543-69650), 213-242 (nr O: 69652-69681), 243 (nr O 69542), 244 (nr O 69651) oraz zdigitalizowano j.a. o sygn.: 56-194, 243.