Archiwum fotograficzne Narcyza Witczaka-Witaczyńskiego

Sygnatura
3/107/0
Liczba serii
14
Liczba skanów
4849

Zawartość:

W archiwum fotograficznym Narcyza Witczaka-Witaczyńskiego znajdują się negatywy na szkle z fotografiami wykonanymi przez jednego autora. Wyjątek stanowią: - 11 j.a. – negatywy na szkle oraz na błonie w formacie 9x12 cm wykonane przez Henryka Andrzejkowicza , który współpracował z Witaczyńskim na początku lat 40 XX w. (vide rozdz. II „Dzieje zespołu”); - 71 j.a. – negatywy na błonie w formacie 24x36 mm wykonane w 1 Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie przez nieznanego autora ; - 40 j.a. – odbitki pozytywowe z albumu pochodzenia niemieckiego z roku 1916 . Najwcześniejsze fotografie wykonane przez Witaczyńskiego – negatywy pokazujące działalność Szwadronu Przybocznego Naczelnika Państwa pochodzą z roku 1919 . Kolejne zdjęcia są datowane na rok 1921, od kiedy twórczość Narcyza Witczaka-Witaczyńskiego można uznać za systematyczną, kontynuowaną nieprzerwanie do wybuchu wojny – w Warszawie do 1931 roku, a następnie w Garwolinie. Fotografie z zespołu Narcyza Witczaka-Witaczyńskiego dotyczą głównie Szwadronu Przybocznego Naczelnika Państwa, Szwadronu Przybocznego Prezydenta RP, 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego oraz 1 Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie. Ich główną osią tematyczną jest służba wojskowa. Składają się na nią obrazy z życia codziennego, ćwiczeń, manewrów, szkoleń, posiłków, czyszczenia broni, zawodów jeździeckich i strzeleckich, uroczystości wojskowych, pielęgnacji koni oraz czasu wolnego. Ponadto udokumentowany jest cykliczny udział jednostek w obchodach świąt państwowych, kościelnych i pułkowych, a także inne istotne wydarzenia (pogrzeby, okrągłe rocznice, wizyty o randze państwowej), z udziałem władz świeckich i religijnych. Jest także spora grupa portretów z najbliższego otoczenia fotografa – rodziny, przyjaciół i znajomych oraz wojskowych – dowódców oddziałów, w których służył, generałów, oficerów i podoficerów oraz niższych stopniem żołnierzy. Wiele fotografii, wykonanych w różnych okolicznościach, jest poświęconych najbliższej rodzinie, żonie i córkom oraz rodzicom i krewnym. Zarówno fotografie Henryka Andrzejkowicza, jak i fotografie, których autorstwa nie udało się ustalić, wpisują się w zakres tematyczny zdjęć Witaczyńskiego dotyczący działalności 1 Pułku Strzelców Konnych. Odrębną kategorię stanowi album z 1916 roku z odbitkami zdjęć wykonanych w Łodzi i okolicznych miastach przedstawiających ważniejsze zabytki - głównie architektury sakralnej - w podłódzkich miejscowościach (Bolimów, Brzeziny Łódzkie, Dąbrówka Niesułków, Jeżów, Łowicz, Mikołajewice, Poddębice, Stryków, Tomaszów, Uniejów, Warta Bartoszewice, Wodzierady). Ponadto w systemie teleinformatycznym zinwentaryzowano kopie cyfrowe 6 zeszytów w formacie A5, w których Narcyz Witczak-Witaczyński prowadził ewidencję wykonanych przez siebie fotografii w latach 1921-1939. Mimo, że zeszyty pozostają własnością rodziny autora, podjęto decyzję o włączeniu do zespołu ich kopii cyfrowych ze względu na wartość dokumentacyjną świadczącą o logice porządkowania fotografii w spuściźnie.

Dzieje twórcy:

Narcyz Witczak-Witaczyński urodził się 29 października 1898 roku w Warszawie. Przed ukończeniem 17. roku życia uciekł z domu i 13 sierpnia 1915 roku wstąpił ochotniczo do 2. szwadronu ułanów Legionu Puławskiego, przeformowanego później w 1 Pułk Ułanów Polskich przy armii rosyjskiej. Brał udział w szarży pod Krechowcami, za co otrzymał w niepodległej Polsce order Virtuti Militari. Służył w I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Walczył z bolszewikami. Po rozwiązaniu Korpusu udał się na Kijowszczyznę, a następnie do Wołogdy. W sierpniu 1918 roku został aresztowany, a następnie wcielony do Mazowieckiego Pułku Ułanów, walczącego po stronie bolszewików. Pod Kazaniem, podczas próby przeprowadzenia swojego plutonu na drugą stronę frontu, został ranny. Następnie bolszewicy wcielili go do 1 Łotewskiego Pułku Kawalerii. Zbiegł z niego, został jednak aresztowany i uwięziony w Mitawie. Po zajęciu Mitawy przez Niemców wywieziono go do Niemiec jako jeńca. W lipcu 1919 roku uciekł z obozu we Frankfurcie nad Odrą do Polski. Do 1 Pułku Ułanów Krechowieckich wstąpił 22 sierpnia 1919 roku. We wrześniu 1919 roku został przeniesiony do Szwadronu Przybocznego Naczelnika Państwa, w którym służył jako wachmistrz. Od 13 grudnia 1919 roku do 26 maja 1926 roku (19 grudnia 1922 roku oddział przemianowany został na Szwadron Przyboczny Prezydenta Rzeczypospolitej) był szefem szwadronu. Podczas wojny polsko-bolszewickiej brał udział w walkach na froncie ukraińskim od kwietnia do czerwca 1920 roku. Po ukończeniu w 1927 roku Szkoły Podoficerów Zawodowych Kawalerii w Jaworowie pracował w Ministerstwie Spraw Wojskowych. W latach 1928–1931 służył w 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. 21 września 1931 roku został przeniesiony do 1 Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie. Pełnił funkcję oficera oświatowego pułku od 13 lipca 1935 roku. Został awansowany do stopnia chorążego 1 lutego 1936 roku. Od początku swojej służby w Szwadronie Przybocznym pełnił funkcję fotografa dokumentującego życie wojska. Miał prawo do portretowania Józefa Piłsudskiego i najważniejszych osobistości II RP. Rejestrował ważniejsze wydarzenia i życie codzienne jednostek w których służył – Szwadronu Przybocznego Prezydenta RP, Szwadronu Przybocznego Naczelnika Państwa, 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego oraz 1 Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie. Dzięki swojej pasji, a także dzięki zaangażowaniu w służbę wojskową, stworzył dokumentację fotograficzną polskiej kawalerii, na którą składa się ponad 5 tysięcy negatywów zapisanych na szkle oraz na błonie. Nowa rzeczywistość - okupacja niemiecka, wymusiła na nim zmianę profilu działalności. Założył atelier, najpierw wspólnie z fotografem Henrykiem Andrzejkowiczem, a następnie samodzielnie prowadził zakład fotograficzny w celach zarobkowych. Brał udział w kampanii wrześniowej. Po zakończeniu walk powrócił do Garwolina, gdzie organizował konspirację ZWZ/AK Obwodu „Gołąb”. Pełnił funkcję szefa kontrwywiadu (pseudonim „Kościesza”). Redagował konspiracyjne czasopismo „Apel”. 17 lipca 1942 roku został aresztowany przez władze okupacyjne. Więziono go na Pawiaku do grudnia 1942 roku, a następnie w obozie na Majdanku, w którym zginął 27 marca 1943 roku. Narcyz Witczak-Witaczyński ożenił się z Zofią Iwańską 14 kwietnia 1923 r. Mieli dwie córki, Barbarę urodzoną w 1926 roku (zmarła 11 lipca 2016 r.) i Krystynę urodzoną w roku 1930.

Daty skrajne:

1916-1942

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Narcyz Witczak-Witaczyński

Daty:

1916-1942.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

4655

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

4655

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.0

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
indeks rzeczowy Nie
indeks geograficzny Nie
indeks osobowy Nie
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak