cz. 1 [56 + 4 j.a 1,39 mb] Akta urodzeń, małżeństw, zgonów 1826-1865 sygn. 1-40, Cz.2 Akta urodzeń, małżeństw, zgonów 1866-1868, 1869-1877, 1878-1879 sygn. 41-43, 45-53, 57-58, Akta urodzeń, małżeństw 1869 sygn. 44, Alegaty do akt małżeństw 1875-1877, 1878-1879 sygn. 54-56, 59-60, Cz. 3 [34 j.a 0,77 mb] Akta urodzeń, małżeństw, zgonów 1880-1900 sygn. 61-82 (22j.a.), Alegata 1887-1889, 1891-1898, 1900 sygn. 83-94 (12 j.a.), akta urodzeń 1910 (oprawione razem z alegatą) sygn. 103, Akta urodzeń, małżeństw, zgonów 1901-1903, 1905-1909, 1911 sygn. 95-102, 104-105, Alegaty 1901-1904, 1906-1909, 1911-1912, 1914 sygn. 106-115, 119, Akta urodzeń, małżeństw, zgonów 1912-1914 (wklejone alegaty z 1913) sygn. 116-118, akta małżeństw 1916-1928 sygn.120-121, akta zgonów 1915-1929 sygn. 122-124, księgi urodzeń, małżeństw, zgonów 1916 sygn. 125, akta urodzeń 1916-1919, sygn.126-127, skorowidz alfabetyczny do aktów urodzeń, małżeństw, zgonów 1915-1928, sygn.128

Nazwa zespołu umowna. W księgach występują wyłącznie wpisy dotyczące mieszkańców Kałuszyna. Kałuszyn był wsią, której dziedzic Wojciech Opacki uzyskał od Augusta II w 1718 r. przywilej na założenie miasta. Miasteczko uzyskało prawo do targów i 12. jarmarków w roku, co przyciagnęło żydowskich kupców. Kałuszyn miał szpital dla starozakonnych, bóżnicę i szkołę, cmentarz, którego resztki ocalały do dziś. Po wybudowaniu traktu brzeskiego w 1823 r. następiło ożywienie i rozwój miasta. W 1827 r. 145 domów i 1826 mieszkańców, w 1861 r. - 228 domów (5 murow.) i 4566 mieszk., w tym 3958 żydów, zaś w 1877 r 319 domów, w tym 8 murowanych, a ludność wzrosła do 7532 mk. (33628 mężczyzn, 3904 kobiet), przeważnie żydów. Po wybudowaniu kolei warszawsko-terespolskiej w 1866r żydzi zasiedlali masowo także sąsiednie Mrozy, gdzie wzniesiono też bożnicę. Zorganizowana gmina istniała w Kałuszynie już w XVII wieku, w roku 1827 mieszkało tu 145 Żydów (80% ludności miasteczka). W końcu XIX wieku szeroko zasłynął rabin Meir Szalom Rabinowicz (pełnił funkcję rabina w latach 1896-1902). W 1921 roku mieszkało tu 5033 Żydów (82% ludności). Żydzi zajmowali się głównie krawiectwem, wyrobem dywanów i garncarstwem. W roku 1931 mieszkało 7256 Żydów, a tuż przed wybuchem wojny - około 8 tys. We wrześniu 1942 roku Niemcy wysłali pierwszy transport Żydów do obozu zagłady w Treblince i dopiero potem utworzyli getto, a w grudniu 1942 roku pozostałych Żydów wymordowali. Na mocy art.. 69 konstytucji z 1807r wprowadzony został w Księstwie Warszawskim Kodeks Napoleona, a wraz z nim urzędy i księgi stanu cywilnego. Dekret Fryderyka Augusta z 23. 02.1809r regulował sposób prowadzenia akta stanu cywilnego (Dz PKW nr 9/10 art.. 1-12). W zasadzie księgi mieli prowadzić świeccy urzędnicy, w praktyce obowiązki te powierzono duchownym. Na mocy Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego (Dz. P. KP T.10) w 1825r akta stanu cywilnego złączono z księgami kościelnymi. Proboszcz parafii był jednocześnie urzędnikiem stanu cywilnego, postanowieniem księcia namiestnika z 3.11. 1825r do spisywania aktów stanu cywilnego wyznań niechrześcijańskich wyznaczeni zostali burmistrzowie lub ich zastępcy. Dla Żydów obowiązywały dodatkowe postanowienia Rady Administracyjnej z 7.09.1830r wg którego rabini powinni wpisywać po odbyciu obrządku religijnego, informacje do akt stanu cywilnego. Żydzi często nie wywiązywali się z obowiązku sporządzenia akt w ciągu 8 dni od narodzin dziecka. Akt małżeństwa osób wyznania niechrześcijańskiego spisywano w urzędzie tuż po ceromonii zaślubin , w obecności zaślubionych, rabina, 2 świadków. Kontrole powierzono urzędnikom cywilnym. 24.06.1836 ukazało się prawo o małżeństwie (DzP KP T.18), które skutki cywilne zawarcia aktu oddawało sądom cywilnym. Wobec osób wyznania mojżeszowego wydano wiele dodatkowych przepisów np.. O zapowiedziach (KRS iOPZ 29.12.1825, 26.03.1827, 14.07.1827), o zaprowadzeniu okręgów dozorów bożniczych (RA- 7.09.1830 DzP T. XIII s.147), o prowadzeniu ksiąg wyznań niechrześcijańskich (KU -24.10.1869, 15.01. 1871). Początkowo księgi prowadzono w języku polskim, od 1.01. 1868r na mocy rozporządzenia Komitetu Urządzającego w języku rosyjskim. Dekretem z 25.09.1945r wprowadzona została od 1.01. 1946r świecka rejestracja stanu cywilnego wykonywana przez świeckie urzędy stanu cywilnego. Księgi prowadzono w formie duplikatów służących do zapisywania urodzeń, małżeństw, zgonów z jednego roku lub unikatów, gdzie zapisywano jeden rodzaj zdarzeń (tylko urodzenia, tylko małżeństwa, tylko zgonu) w jednej księdze z kilku lat aż do wyczerpania kart. Duplikaty przechowywały archiwa hipoteczne sądu pokoju, drugi w miejscu tworzenia. Nadzór nad księgami stanu cywilnego prowadzonymi przez urzędnika sprawowały władze sądowe (do 1901r).

Zmikrofilmowane księgi UMZ z lat 1826-1865 nr mikr. 304410-304449