Sąd Nadworny w Stargardzie

Sygnatura
65/7/0
Liczba serii
309
Liczba skanów
0

Zawartość:

Procesy, uporządkowane alfabetycznie według powodów. Przeważają spory cywilne o własność i przywileje (bartnicze, cechowe, gospodarcze i handlowe, łowieckie, sądowe, wypasu, wyrębu lasu itd.), regulacje granic, zastawy, poręczenia, długi, prawa i podziały spadkowe, posagi, dożywocia, wdowieństwa itd. Ponadto zachowały się procesy dotyczące zakłócenia porządku publicznego, kryminalne, w tym napady, kradzieże, rozboje, tumulty, gwałty, zabójstwa i czary; a także w sprawach kościelnych (dziesięciny, prawo patronatu, budowę kościołów), lennych, poddaństwa, ludność kaszubska, regaliów oraz obyczajowych o zdradę małżeńską, przyrzeczenia małżeństwa czy rozwody. Procesy w kolejności alfabetycznej według powodów: 1. Procesy na literę A, 68 j.a., z lat 1575–1721 2. Procesy na literę B, 1799 j.a., z lat 1500–1729 3. Procesy na literę C/K, 1003 j.a., z lat 1516–1719 4. Procesy na literę D, 320 j.a., z lat 1539–1739 5. Procesy na literę E, 128 j.a., z lat 1537–1729 6. Procesy na literę F, 512 j.a., z lat 1531–1706 7. Procesy na literę G, 358 j.a., z lat 1529–1740 8. Procesy na literę H, 266 j.a., z lat 1515–1712 9. Procesy na litery I, J, 9 j.a., z lat 1572–1679 10. Procesy na literę L, 203 j.a., z lat 1526–1739 11. Procesy na literę M, 874 j.a., z lat 1514–1743 12. Procesy na literę N, 112 j.a., z lat 1515–1707 13. Procesy na literę O, 310 j.a., z lat 1525–1708 14. Procesy na literę P, 705 j.a., z lat 1532–1746 15. Procesy na literę R, 195 j.a., z lat 1534–1719 16. Procesy na literę S, 630 j.a., z lat 1420–1742 17. Procesy na literę T, 62 j.a., z lat 1541–1703 18. Procesy na literę U, 46 j.a., z lat 1533–1711 19. Procesy na literę V, 75 j.a., z lat 1536–1706 20. Procesy na literę W, 1337 j.a., z lat 1525–1792 21. Procesy na literę Z, 202 j.a., z lat 1541–1727 22. Pomoce kancelaryjne i registraturalne, 2 j.a., z lat 1739–1850

Dzieje twórcy:

W 1494 r. książę Bogusław X utworzył Sąd Nadworny jako najwyższą instancję w sprawach cywilnych i karnych dla całego księstwa pomorskiego. Od 1560 r. wspomniany sąd prowadził sprawy tylko na terenie księstwa szczecińskiego. Jego organizację ostatecznie unormowała ordynacja sądowa z 1569 r. Początkowo Sąd Nadworny działał połączony z kancelarią książęcą. W imieniu władcy kierował nim kanclerz. W 1575 r. nastąpiło oddzielenie Sądu Nadwornego i jego archiwum od kancelarii książęcej. Odtąd instytucją kierował przewodniczący (zarządca), a w kolegium sędziowskim zasiadali radcy dworscy, którzy mieli obowiązek uczestniczyć w rokach sądowych. Ordynacja z 1569 r. wyznaczała trzech stałych radców dworu - sędziów. Ponadto w sądzie zatrudnieni byli: protonotariusz, sekretarz, pisarze sądowi, kopiści, woźny i posłańcy. Do kompetencji Sądu Nadwornego, jako pierwszej instancji, należały sprawy: cywilne i karne głównie szlachty zamkowej (Schlossgessesen), miast (jako korporacji), a także sprawy lenne całej szlachty. W drugiej instancji przyjmował on odwołania od sądów wójtowskich, miejskich, domenalnych i patrymonialnych. W 1569 r. wspomniane apelacje ograniczono przez wyznaczenie summa appellabilis na 20 guldenów. Od wyroków Sądu Nadwornego stronom przysługiwało prawo apelacji do Sądu Kameralnego Rzeszy, choć zostało ono ograniczone przez privilegium de non appellando ultra certam summam: w 1544 r. do sumy 300 guldenów, a w 1606 r. do 500 guldenów. W wyniku podziału Pomorza w 1653 r. elektor brandenburski przeniósł Sąd Nadworny do Kołobrzegu, skąd w 1669 r. trafił do Stargardu W 1683 r. otrzymał on nową ordynację. W 1739 roku urząd oraz jego akta nakazano przenieść ze Stargardu do Szczecina. W nowej siedzibie urząd nie podjął działalności, a przewiezioną registraturę Sądu Nadwornego w Stargardzie włączono do Rejencji Pomorskiej. Ostatecznie tuż przed likwidacją instytucji akta procesowe zostały przewiezione do Szczecina, gdzie od 1747 r. były przechowywane w archiwum Rejencji Pomorskiej (do 1808), a następnie Wyższego Sądu Krajowego w Szczecinie. W 1846 r. część akt procesowych sądu została przejęta przez Archiwum Prowincjonalne. Kolejne dopływy archiwaliów po Sądzie Nadwornym nastąpiły w latach siedemdziesiątych XIX w. Część pozyskanych wówczas akt nabyto od Pomorskiego Towarzystwa Historyczno–Archeologicznego, berlińskiego antykwariusza oraz ze zbioru Juliusza von Bohlena. Ostatecznie przed II wojną światową archiwum szczecińskie zgromadziło 9094 j.a. W 1943 r. akta sądu nadwornego ewakuowano do Tychowa, skąd powróciły w drugiej połowie lat czterdziestych XX w. do archiwum w Szczecinie.

Daty skrajne:

[1420] 1494-1739 [1850]

Klasyfikacja:

instytucje ochrony prawa i wymiaru sprawiedliwości

Nazwa twórcy:

Daty:

1494-1739.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Stargarder Hofgericht

Języki:

niemiecki

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

9216

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

9216

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

137.5

Ogółem opracowanych metrów bieżących

137.5

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak Inwentarz poniemiecki (4 tomy)

Decyzją KM z dnia 21.12.2017 r. został zatwierdzony inwentarz do zespołu.