Zbiór ewangelickich ksiąg metrykalnych z Pomorza i Nowej Marchii

Sygnatura
65/44/0
Liczba serii
63
Liczba skanów
43432

Zawartość:

1. Prowincja kościelna Pomorze (Kirchenprovinz Pommern), 165 j.a. z lat 1603–1947 1.1. Bublitz (Bobolice), 1 j.a., z lat 1657–1696 1.2. Charbrow (Charbrowo), 1 j.a., z lat 1766–1804 1.3. Gollnow (Goleniów), 17 j.a., z lat 1766–1940 1.4. Hermelsdorf (Nastazin), 6 j.a., z lat 1795–1944 1.5. Jasenitz (Jasienica), 11, z lat 1641–1894 1.6. Kankelfitz (Kąkolewice), 1 j.a., z lat 1623–1767 1.7. Kolberg (Kołobrzeg) St. Marien-Domkirche, 10 j.a., z lat1633–1824 1.8. Kolberg (Kołobrzeg) St. Johanniskirche, Klosterkirche, 1 j.a., z lat 1764–1836 1.9. Kolberg (Kołobrzeg) St. Nikolaikirche, St. Georgenkirche, 4 j.a., z lat 1650–1835 1.10. Kolberg (Kołobrzeg) Heiligegeistkirche, St. Gertrud, 2 ja., z lat 1680–1796 1.11. Köslin (Koszalin), 1 j.a., z lat 1868–1873 1.12. Kratzig (Kraśnik Łobeski), 1 j.a., z lat 1614–1767 1.13. Langenberg (Święta), 6 j.a., z lat 1770–1895 1.14. Lübzin (Lubczyna), 7 j.a., z lat 1703–1898 1.15. Massow (Maszewo), 14 j.a., z lat 1651–1944 1.16. Münchendorf (Miękowo), 1 j.a., z lat 1862–1943 1.17. Mützenow (Możdżanowo), 2 j.a., z lat 1780–1852 1.18. Nemitz (Niemica), 2 j.a., z lat 1647–1709 1.19. Neuenkirchen (Dołuje), 1 j.a., z lat 1603–1749 1.20. Pagenkopf (Bagna), 2 j.a., z lat 1741–1934 1.21. Parlin (Parlino), 2 j.a., z lat 1739–1876 1.22. Pölitz (Police), 11 j.a., z lat 1622–1905 1.23. Priemhausen (Przemocze), 2 j.a., z lat 1812–1906 1.24. Rensekow (Rzęskowo), 1 j.a., z lat 1833–1861 1.25. Rörchen (Rurka), 11 j.a., z lat 1840–1944 (strona 41-43) 1.26. Rosenow (Rożnowo Nowogardzkie), 1 j.a., z lat 1758–1837 1.27. Rügenwalde (Darłowo) Schlosskirche, 1 j.a., z lat 1665–1805 1.28. Rügenwalde (Darłowo) Marienkirche, 2 j.a., z lat 1672–1714 1.29. Schmolsin (Smołdzino), 2 j.a., z lat 1818–1865 1.30. Schönhagen (Osina), 5 j.a., z lat 1802–1943 1.31. Speck (Mosty), 5 j.a., z lat 1653–1944 1.32. Stargard in Pommern (Stargard Szczeciński) St. Marienkirche, 1 j.a., z lat 1892–1902 1.33. Stargard in Pommern (Stargard Szczeciński) St. Johanniskirche, 1 j.a., z lat 1694–1852 1.34. Stargard in Pommern (Stargard Szczeciński) Heiligegeistkirche 16 j.a., z lat 1719–1935 1.35. Stolpmünde (Ustka), 1 j.a., z lat 1860–1936 1.36. Treptow (Trzebiatów), 4 j.a., z lat 1603–1947 1.37. Trieglaff (Trzygłów), 2 j.a., z lat 1640–1779 1.38. Gross Tychow (Tychowo), 1 j.a., z lat 1799–1838 1.39. Wildenbruch (Swobnica), 1 j.a., z lat 1786–1830 1.40. Zizow (Cisowo), 2 j.a., z lat 1724–1835 1.41. Hackenwalde (Krępsko), 1 j.a., z lat 1836–1884 1.42. Silligsdorf (Sielsko), 1 j.a., z lat 1846–1883 2. Prowincja kościelna Brandenburgia (Kirchenprovinz Brandenburg), 60 j.a., z lat 1581–1943 2.1. Arnswalde (Choszczno), 1 j.a., z lat 1835–1843 2.2. Güstebiese (Gozdowice), 1 j.a., z lat 1641–1750 2.3. Hanseberg (Krzymów), 5 j.a., z lat 1683–1837 2.4. Hohenkränig (Krajnik Górny), 4 j.a., z lat 1720–1862 2.5. Königsberg i. Nm. (Chojna), 17 j.a., z lat 1581–1912 2.6. Lippehne (Lipiany), 17 j.a., z lat 1688–1943 2.7. Nahausen (Nawodna), 6 j.a., z lat 1669–1862 2.8. Niederkranig (Krajnik Dolny), 1 j.a., z lat 1720–1782 2.9. Rosenthal (Kreis Lebus - Niemcy), 1 j.a., z lat 1696–1815 2.10. Schlagenthin (Sławęcin), 3 j.a., z lat 1678–1854 2.11. Sellnow (Zieleniewo), 1 j.a., z lat 1751–1845 2.12. Staffelde (Staw), 1 j.a., z lat 1864–1878 2.13.Zühlsdorf (Suliszewo), 2 j.a., z lat 1829–1877 3. Prowincja kościelna Prusy Zachodnie (Kirchenprovinz Westpreussen), 4 j.a., z lat 1824–1874 3.1. Gross Peterkau (Petrzykowo), 1 j.a., z lat 1834–1856 3.2. Grunau (Stare Gronowo), 2 j.a., z lat 1824–1863 3.3. Neugolz (Golce), 1 j.a., z lat 1860–1874 4. Prowincja kościelna Prusy Wschodnie (Kirchenprovinz Ostpreussen); 3 j.a., z lat 1680-1814 4.1. Neukirch (?), 1 j.a. z lat 1680-1727 4.2. Kallininken (?), 1 j.a. z lat 1718-1783 4.3. Goeritten, 1 j.a. z lat 1813-1814.

Dzieje twórcy:

Przed wprowadzeniem ksiąg metrykalnych tworzono dokumentację w klasztorach, gdzie zakonnicy zapisywali w kronikach urodziny, śluby oraz zgony przedstawicieli rodów możnowładczych i informacje o masowej śmierci z powodów zaraz, powodzi czy pożarów. Nie były to księgi metrykalne sensu stricto, tzn. nie rejestrowano w nich ruchu naturalnego ludności. Właściwe księgi metrykalne zaczęto prowadzić na Pomorzu od początku reformacji, a najstarsza z nich, księga małżeństw z Wołogoszczy, pochodziła z 1538 r. Do końca XVI w. zaczęto prowadzić księgi w 18 parafiach ewangelickich. Już na początku XVII w. władza świecka, doceniając ważność rejestracji ruchu naturalnego ludności, edyktem księcia pomorskiego Filipa II z 15 XII 1617 r., zobowiązała parafie do prowadzenia ksiąg w trzech seriach (urodzenia, śluby i zgony) według szczegółowych zasad. Rozporządzenie to weszło w życie jedynie w Szczecinie i w jego okolicach. Wojna trzydziestoletnia i związany z nią zamęt i zniszczenia na Pomorzu spowodowały, że wiele parafii zostało pozbawionych opieki duchowej pastorów. Dopiero po 1640 r. sytuacja zaczęła się poprawiać iwznowiono prowadzenie ksiąg metrykalnych. Ogółem do końca XVII w. prowadzono księgi w 360 parafiach, a do końca XVIII w. w 450. Wspomniane zarządzenia księcia pomorskiego z 1617 r. zostały potwierdzone w połowie XVII w. przez elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma, a w XVIII w. przez królów pruskich. W 1758 r. Fryderyk II wydał edykt, zgodnie z którym na żądanie władz sądowych proboszcz musiał przedstawiać księgi do wglądu. Natomiast na obszarze Pomorza szwedzkiego sposób prowadzenia ksiąg regulowało zarządzenie wydane w Stralsundzie w 1791 r. Nie różniło się ono zbytnio od zarządzeń pruskich. W 1794 r. w Prusach nastąpiła kodyfikacja prawa. Na mocy postanowień landrechtu Fryderyka Wilhelma II parafie ewangelickie i katolickie zostały zobowiązane do przekazywania na początku każdego roku kalendarzowego duplikatu ksiąg metrykalnych do właściwych sądów pierwszej instancji. Obowiązek prowadzenia duplikatów przez parafie wygasł z dniem 1 X 1874 r., w momencie podjęcia działalności przez pruskie urzędy stanu cywilnego. Sądy pierwszej instancji prowadziły bezpośrednio do 1 X 1874 r. rejestrację ruchu naturalnego Żydów i innych niechrześcijańskich wyznań. Pod koniec XIX w. na wniosek zarządu Pomorskiego Towarzystwa Historyczno–Archeologicznego (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde) za zgodą władz Kościoła ewangelickiego przeprowadzono inwentaryzację istniejących w parafiach pomorskich ksiąg metrykalnych. Owocem tej pracy był katalog ksiąg opracowany przez Martina Wehrmanna, który ukazał się w roczniku towarzystwa “Baltische Studien” w 1892 r. Praca ta okazała się pomocnym przewodnikiem nie tylko dla historyków o zainteresowaniach demograficznych i genealogicznych, lecz jego ważność wzrosła zwłaszcza w latach trzydziestych XX w., kiedy za sprawą rozporządzeń władz III Rzeszy nastąpił okres badań rasowych. Wielu Niemców, zwłaszcza pracowników państwowych, musiało na podstawie zapisów z ksiąg udowodnić tzw. aryjskie pochodzenie. W tym czasie, doceniając wartość tych źródeł dla badań historycznych, zaczęto parafialne księgi metrykalne mikrofilmować, a sądy obwodowe przekazywały duplikaty ksiąg do właściwych archiwów państwowych. Akcję mikrofilmowania prowadziła Placówka Rzeszy dla Poszukiwań Rodowych (Reichsstelle für Sippenforschung). Dzisiaj większość zbioru mikrofilmów przechowywana jest w Sächsisches Staatsarchiv Abteilung Deutsche Zentralstelle für Genealogie w Lipsku. II wojna światowa uczyniła duże szkody w księgach metrykalnych przechowywanych w parafiach i ich duplikatów. Część ksiąg ewakuowano i teraz należą do zasobu kilku archiwów niemieckich. Pozostałe księgi metrykalne zostały przejęte przez polskie archiwa państwowe na mocy okólnika Ministerstwa Ziem Odzyskanych z 16 V 1946 r. dotyczącego archiwów poniemieckich zabezpieczonych przez władze lokalne, oraz uchwały Rady Ministrów z 10 IV 1947 r. odnośnie archiwów i akt poniemieckich. Obecnie księgi z obszaru Pomorza (w granicach Polski po 1945 r.) znajdują się w archiwach: Evangelisches Zentralarchiv w Berlinie, Landesarchiv w Greifswaldzie (głównie duplikaty), Landeskirchliches Archiv w Greifswaldzie (księgi metrykalne), oraz na terenie Polski, w AP w Koszalinie i AP w Szczecinie. W archiwum szczecińskim po 1964 r. ze względów pragmatycznych, chociaż niezgodnie z teorią archiwalną, stworzono zbiór ksiąg metrykalnych wydzielonych z poszczególnych zespołów parafii ewangelickich. Zbiór ten był w latach następnych uzupełniany przez włączanie ksiąg metrykalnych przejętych z urzędów stanu cywilnego. Składa się on przede wszystkim z ksiąg metrykalnych parafii ewangelicko-luterańskich, później ewangelicko-unijnych, wyznania powołanego 27 IX 1817 r. rozporządzeniem króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, jednoczącego luteranów i kalwinów. Posiadane księgi należały do parafii wchodzących w skład Prowincji Kościelnych Pomorza, Brandenburgii i Prus Zachodnich.

Daty skrajne:

1581-1947

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1581-1947.

Nazwa dawna:

Zbiór ksiag metrykalnych

Nazwa obcojęzyczna:

Kirchenbücher

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

236

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

236

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

10.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

10.3

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak

Zespół częściowo zmikrofilmowany R 307-390, 400-408, 414-433, 484-494, 13000-13037. W 2011 r. nastąpiła zmiana nazwy zespołu.