Zespół
Zawartość:
1. Akta lenne 1502-1839; 543 j.a. - akta lenne w układzie alfabetycznym wg nazwisk 59 rodów pomorskiej szlachty. 2. Spory lenne 1574-1708; 28 j.a. - usystematyzowane w układzie alfabetycznym wg powodów.
Dzieje twórcy:
Na Pomorzu od średniowiecza obowiązywało longobradzkie prawo lenne z licznymi miejscowymi partykularyzmami. Rycerstwo, a później szlachta otrzymywała od księcia dobra ziemskie w posiadanie lenne, w zamian za służbę wojskową. W związku z zapoczątkowaną przez Bogusława X restytucją praw lennych wobec pomorskiej szlachty kancelaria książęca zaczęła wszczynać tzw. procesy lenne, tj. przedstawianie tytułów prawnych do ziemi do kontroli. Czynności te spowodowały z czasem powstawanie osobnej grupy akt lennych w szczecińskiej i wołogoskiej kancelarii książęcej, dla których założono po 1575 r. osobne kancelarie lenne wraz z archiwami, po jednym w każdym władztwie. Po podziale Pomorza królowie Szwecji, posiadając pełnię władzy książęcej na objętym terytorium księstwa wołogoskiego i nadodrzańskich terenach księstwa szczecińskiego, utrzymali aż do 1806 r. kancelarię lenną w dotychczasowym kształcie i ustroju. Była ona wówczas częścią Rejencji Szwedzkiej, a jej pracami kierował każdorazowy kanclerz rejencji. Do pomocy miał on jednego sekretarza lennego oraz osobnego registratora. Do kompetencji kancelarii należało nadawanie w imieniu króla inwestytury, renowacje i konfirmacje lenna, wydawanie senioralnego zezwolenia na zastawianie i zadłużanie dóbr lennych, rozstrzyganie sporów między wasalami, gdy dotyczyły one również pośrednio lub bezpośrednio praw zwierzchnich seniora. Kancelaria lenna podobnie jak Rejencja Szwedzką miała siedzibę w Stralsundzie. Tak zorganizowana kancelaria lenna do reform Gustawa Adolfa IV w 1806 r. Zniesiono wówczas ustrój stanowy Pomorza i wprowadzono prawo szwedzkie. Reformy te zostały przerwane na skutek wkroczenia wojsk francuskich, które okupowały prowincję do 1810 r. Jesienią tego roku nowy król szwedzki Karol XIII wydał zarządzenie o zniesieniu prawa lennego. Na jego podstawie zlikwidowano Kancelarię Lenną w Stralsundzie. Po objęciu szwedzkiej części Pomorza przez Prusy w 1815 r. i włączeniu jej do prowincji pomorskiej w roku 1817 akta lenne podzielono na dwie części - akta sprzed 1720 r. przejął Wyższy Sąd Krajowy w Szczecinie jako najwyższy urząd lenny prowincji, akta z lat 1720-1810 przekazano do Sądu Nadwornego w Greifswaldzie. Z Greifswaldu archiwalia te w 1879 r. trafiły do archiwum szczecińskiego. W okresie II wojny światowej część zespołu została ewakuowana w nieznane miejsca, część zaś pozostała w magazynach archiwalnych. Ocalała ta część która pozostała w magazynach. Na podstawie porozumienia z 13 maja 1961 r. między rządami PRL i NRD w listopadzie 1961 r. archiwum szczecińskie przekazało do Landesarchiv Greifswald 2073 j.a. Szwedzkiego Archiwum Lennego w Stralsundzie. Nie przekazano wszystkich akt.
Daty skrajne:
[1502] 1657-1799 [1839]
Klasyfikacja:
Nazwa twórcy:
Daty:
1502-1656, 1657-1799, 1800-1839.
Nazwa dawna:
Nazwa obcojęzyczna:
Schwedisches Lehnsarchiv in Stralsund
Języki:
Dostępność:
Ogółem jednostek archiwalnych:
571
Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:
571
Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:
0
Ogółem metrów bieżących
2.0
Ogółem opracowanych metrów bieżących
2.1
Ogółem metrów bieżących bez ewidencji
0.0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0
Ogółem plików :
0
Ogółem rozmiar (w MB):
0.0
Ogółem dokumentów
0
Ogółem spraw
0
Ogółem klas
0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0.0
Ogółem metrów bieżących:
0.0
Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:
Nazwa | Inwentarz skarbowy | Uwagi |
---|---|---|
inwentarz książkowy zatwierdzony | Tak | w bazie IZA |
Landesarchiv w Greifswaldzie, Rep. 32b Schwedisches Lehnsarchiv Stralsund, 2073 j.a. 8,5 m.b., Odciski pieczęci opłatkowych.