Akta stanu cywilnego Okręgu Bożniczego w Stawiszynie

Sygnatura
11/755/0
Liczba serii
3
Liczba skanów
918

Zawartość:

Akta urodzeń (1826-1910), akta małżeństw (1847-1910), akta zgonów (1826-1910).

Dzieje twórcy:

Obowiązek urzędowej rejestracji urodzeń, małżeństw i zgonów na ziemiach polskich wprowadził w XVI w. kościół katolicki. W niektórych kahałach księgi metrykalne zaczęto prowadzić w XVIII w. Początkowo rejestracja aktów stanu cywilnego miała charakter wyznaniowy. W 1792 r. w rewolucyjnej Francji powierzono ją urzędnikom świeckim, a w 1804 r. Kodeks cywilny Napoleona wprowadził pojęcie - akta stanu cywilnego i oddzielił je od metryk kościelnych. Stopniowo Kodeks przyjął się w innych krajach europejskich, m.in. w Księstwie Warszawskim (1 V 1808 r.), a potem w Królestwie Polskim. Stanowił on, że akta stanu cywilnego miały być sporządzane dla wszystkich obywateli, bez różnicy wyznania. Na mocy dekretu króla saskiego z dnia 23 lutego 1809 r. zadanie ich sporządzania powierzono duchownym pełniącym obowiązki parafialne, z tym że mieli oni najpierw spisać akt cywilny, a dopiero po nim dokonać obrzędu religijnego. W praktyce w zdecydowanej większości rolę urzędników stanu cywilnego pełnili proboszczowie rzymskokatoliccy, a obwód urzędu stanu cywilnego pokrywał się z terenem parafii, którą zarządzali. Do jednej księgi chronologicznie wpisywali urodzenia, małżeństwa i zgony katolików, ewangelików i żydów. Każdy akt zapisywany był równolegle w dwóch księgach. Pierwsza z nich, zwana unikatem, zostawała w parafii. Zawierała tylko jeden rodzaj aktu stanu cywilnego i była prowadzona aż do całkowitego jej zapisania. Natomiast druga księga, zwana duplikatem, była wewnętrznie podzielona na trzy części, zawierała wszystkie rodzaje wpisów, ale obejmowała okres tylko jednego roku. Dla bezpieczeństwa składano ją w archiwum właściwego terytorialnie sądu pokoju. Karty (strony) ksiąg były ponumerowane, a po ich zakończeniu duchowny spisywał krótki protokół o ustalonej przez władze formule. Obie księgi uznawano za oryginały. Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego (KCKP) z 1825 r. wprowadził z początkiem nowego roku zasadnicze zmiany wprowadzając religijny charakter akt stanu cywilnego. W wyznaniach niechrześcijańskich (m.in. mojżeszowym) urzędnikami stanu cywilnego zostali burmistrzowie lub inne osoby świeckie. Nadal jednak akty były zapisywane równocześnie w unikacie i duplikacie, nie zmieniono także miejsca ich przechowywania. Postanowienie Rady Administracyjnej z 7 września 1830 r. wprowadzało okręgi dozorów bożniczych (gmin wyznaniowych) oraz nakładało na rabinów obowiązek prowadzenia specjalnej księgi zapisów urodzeń, zapowiedzi, małżeństw i zgonów. Dopiero po przeprowadzeniu obrzędu religijnego rabin zgłaszał się do urzędnika stanu cywilnego z osobami, których obecność była niezbędna przy sporządzeniu aktu (w tym świadków), dla dokonania właściwej rejestracji. Początkowo zapisy w księgach prowadzono w języku polskim, a od 1 stycznia 1868 r. do czasu ustąpienia Rosjan z Królestwa Polskiego w okresie I wojny światowej, w języku rosyjskim, by następnie powrócić do języka polskiego. Na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego rejestracja wyznaniowa oparta na KCKP, praktycznie niezmieniona, trwała do końca 1945 r. (z przerwą na okres okupacji hitlerowskiej). W 1940 r., na terenach włączonych do państwa niemieckiego (III Rzeszy) w 1939 r., religijny system rejestracji stanu cywilnego zastąpiono świeckim, tzn. utworzono na wzór niemiecki okręgi i urzędy stanu cywilnego, a sporządzanie aktów stanu cywilnego powierzono świeckim urzędnikom, działającym na podstawie niemieckiego prawa o rejestracji stanu cywilnego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej na krótko (1944/1945 r.) częściowo przywrócono rejestrację stanu cywilnego na zasadach obowiązujących przed 1940 r. Natomiast z początkiem 1946 r., na mocy dekretu "Prawo o aktach stanu cywilnego" z dnia 25 września 1945 r. (Dz.U., nr 48, poz. 273), w całej Polsce wprowadzono świecką rejestrację aktów stanu cywilnego, tworząc w tym celu nowe organy administracji państwowej - urzędy stanu cywilnego.

Daty skrajne:

1826-1910

Klasyfikacja:

urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne

Nazwa twórcy:

Daty:

1826-1910.

Nazwa dawna:

Akta stanu cywilnego Okręgu Bożniczego Stawiszyn, Urząd Stanu Cywilnego Stawiszyn - wyznanie mojżeszowe, Księgi metrykalne gminy żydowskiej Stawiszyn (pow. kaliski)

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

rosyjski, polski

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

11

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

11

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.14

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.14

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
spis roboczy Tak
elektroniczny inwentarz archiwalny zatwierdzony Tak