Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych

Sygnatura
1/191/0
Liczba serii
0
Liczba skanów
1298199

Zawartość:

W zespole znajdują się ocalałe akta Wydziału Administracji Ogólnej, zachowana część dokumentów z Sekcji Administracyjno-Policyjnej oraz cała Sekcja Miast. Akta Sekcji Miast dzielą się na: ogólne (generalia) dotyczące zagadnień miejskich na terenie Królestwa i na akta miast gub. warszawskiej, radomskiej, lubelskiej, płockiej i augustowskiej; osobną grupę stanowią akta m. Warszawy. W obrębie akt każdej guberni występują ponownie generalia (opisy historyczno-topograficzno-statystyczne miast w tej guberni, kopie ich przywilejów z okresu wcześniejszego, inwentarze szczegółowe), a następnie akta dotyczące poszczególnych miast ułożone alfabetycznie (w zależności od rangi i wielkości miasta jest to od kilku do kilkudziesięciu tomów akt w kolejności: akta ogólne, rachunkowość, pożyczki na budowę domów, etaty, lasy, spory sądowe). Tylko akta miasta Warszawy podzielono na jednostki archiwalne wg określonych haseł rzeczowych i ułożono alfabetycznie wg tych haseł. W aktach znajdują się liczne plany i rysunki, głównie architektoniczne i urbanistyczne; ponadto ponad 1000 planów i rysunków stanowi fragment zespołu Kartografika z innych Oddziałów w Zbiorze Kartograficznym AGAD (nr 402). Akta KRSW są ważnym źródłem do dziejów miast, od początku XIX w. do 1868 r., położonych na terytorium Królestwa Polskiego. W aktach Sekcji Administracyjno-Policyjnej znajduje się seria sprawozdań rocznych, a także inne raporty dotyczące spraw gospodarczych, administracyjnych i społecznych, w mniejszym stopniu politycznych Królestwa Polskiego i stosunków Królestwa z Cesarstwem Rosyjskim i Austrią. Sporo miejsca zajmują sprawy ludności, takie jak migracje, ewidencja stanu, prawa obywatelskie niektórych grup, przestępstwa kryminalne i polityczne, uprawnienia majątkowe (obrót nieruchomościami), szkolnictwo.

Dzieje twórcy:

Komisja utworzona została w 1815 r. na podstawie art. 76 Konstytucji Królestwa Polskiego i w czasie swojego istnienia była wielokrotnie reorganizowana, co łączyło się ze zmianami nazw: Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji (1815-1831), Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego (1832-1839), Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Duchownych (1839-1861), Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych (1861-1864), Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Duchownych (1864-1868), Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych (1867-1868). Komisja dzieliła się na dyrekcje (później wydziały), a te na sekcje. Przez cały okres jej funkcjonowania istniały dyrekcje/wydziały: Administracji Ogólnej i Przemyslu i Kunsztów. Swą przynależność urzędową zmieniały natomiast dyrekcje/wydziały: Policji i Wyznań i Oświecenia i stąd głównie wynikały zmiany nazwy KRSW. Pod zwierzchnictwem Komisji pozostawały także: Dyrekcja Generalna Towarzystwa Ogniowego, zajmująca się ubezpieczaniem od pożarów nieruchomości w miastach i wsiach (od 1843 r. przekształcona w Dyrekcję Ubezpieczeń) i Dyrekcja Generalna Poczt Królestwa Polskiego. W okresie Królestwa konstytucyjnego Komisja składała się z ministra prezydującego, trzech radców stanu - dyrektorów generalnych, dwóch asesorów (z grona wicereferendarzy) i sekretarza generalnego. Decyzje podejmowała kolegialnie na posiedzeniach, które odbywały się dwa razy w tygodniu i były protokołowane. Komisja kierowała także administracją kraju za pośrednictwem urzedów szczebla prowincjonalnego (komisji wojewódzkich, później rządów gubernialnych); podlegały jej sprawy związane z ustaleniem granic Królestwa Polskiego (rozgraniczenie z Austrią i Prusami), kontrolowała ruch ludności oraz organizację policji w Warszawie. Po upadku powstania listopadowego Komisję zrusyfikowano, a jej zakres działania uległ znacznym zmianom; potem był sukcesywnie ograniczany przez bezpośrednie podporządkowywanie kolejnych dziedzin administracji władzom w Petersburgu (1839 r. – oświata, 1840 r. – komunikacja lądowa i wodna, 1851 r. – poczta). Jednak przez cały okres działalności Komisja zarządzała resortem o dużym znaczeniu politycznym, gospodarczym i administracyjnym; była naczelnym organem administracji publicznej. Jej kompetencje były bardzo szerokie, obejmowały m. in. zabezpieczenie porządku i spokoju publicznego, opiekę nad rolnictwem, przemysłem, rzemiosłem i handlem, sprawy poczty, popisu i poboru do wojska, sprawy miast, utrzymywanie budynków, obiektów rządowych, szpitali, instytutów dobroczynności, dróg, kanałów, komunikacji lądowej i wodnej. Ponadto w l. 1832-1839 sprawowała kontrolę nad szkolnictwem, i w l. 1832-1861, 1865-1867 nad wyznaniami. Komisji podlegały sprawy związane z organizacją służby rządowej oraz podziałem administracyjnym kraju. Kres jej działalności położył ukaz cesarski z 29 II 1868 r.

Daty skrajne:

[1769-1814] 1815-1868 [1869]

Klasyfikacja:

administracja ogólna

Nazwa twórcy:

Daty:

1769-1815, 1814-1868, 1869-1869.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

włoski, rosyjski, polski, niemiecki, łaciński, jidisz, francuski, czeski, angielski

Dostępność:

Udostępniany częściowo

Ogółem jednostek archiwalnych:

8005

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

8005

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

440.08

Ogółem opracowanych metrów bieżących

440.08

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
elektroniczny inwentarz archiwalny zatwierdzony Nie ze wstępem i indeksami: osobowym i geograficznym
inne pomoce Nie drukowany "Katalog rysunków architektonicznych z akt Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie", oprac. M. Łodyńska-Kosińska, Warszawa 1973
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak ze wstępem

stan zachowania zespołu ok. 25%; zespół częściowo zmikrofilmowany i zdigitalizowany; do inwentarza opracowano indeks osobowy i geograficzny, który uwzględnia położenie miejscowości w zależności od zmieniającego się podziału administracyjnego i nazw w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (Księstwo Warszawskie, 1807-1815; wojewodztwa Królestwa Polskiego, 1816-1837; gubernie KP - od 1837 r.; zmiana liczby i nazw guberni od 1844 r.; przekształcenie obwodów w powiaty i powiatów w okręgi w 1842 r.) oraz nowy podział po 1866 r.