Akta stanu cywilnego Izraelickiej Gminy Wyznaniowej w Radymnie

Sygnatura
56/2231/0
Liczba serii
3
Liczba skanów
1514

Zawartość:

1. Urodzenia (księgi metrykalne urodzeń wraz z indeksami) 1877-1878, 1892-1893, 1895-1904 [1962, 1968], sygn. 1-26; 2. Zaślubiny (księgi metrykalne zaślubin wraz z indeksami) 1877, 1893, 1895, 1897-1904, sygn. 27-43; 3. Zgony (księgi metrykalne zgonów wraz z indeksami) 1877-1878, 1892-1893, 1895-1904, sygn. 44-66.

Dzieje twórcy:

Pierwsza informacja źródłowa o Żydach w Radymnie znajduje się w aktach miejskich Jarosławia, gdzie roku 1628 wymieniony jest arendarz radymniański Icek, pochodzący z Przemyśla. Wprawdzie biskup przemyski Jan Wężyk wydał w 1620 r. zakaz osiedlania się Żydów w dobrach biskupich, do których należało także miasto Radymno, ale biskupi tolerowali do XVIII w. obecność żydowskich dzierżawców. W 1644 r. pojawiła się w Radymnie pierwsza rodzina żydowska, której biskupstwo oddało w dzierżawę miejscową ziemię. Biskup Paweł Piasecki udzielił wówczas zezwolenia na pobyt w mieście arendarzowi Jakubowiczowi i jego sukcesorom. Jakubowicz otrzymał zezwolenie na kupno parceli (z wykluczeniem jej położenia w rynku) i zbudowanie domu oraz wyszynk „likworów” (tj. gorzałki i piwa), pod warunkiem nie udzielania pożyczek na procent. Zezwolenie to, pozostające w sprzeczności z obowiązującym zakazem biskupa Wężyka, spowodowało powolne, ale stałe wnikanie Żydów do miasta, choć zasadniczo do roku 1830 Żydom było zabronione przebywanie w Radymnie. Pod koniec XVIII w. Żydzi posiadali w Radymnie 3 domy. Ten stan utrzymał się do XIX w., kiedy nastąpił w mieście szybki wzrost liczebny ludności wyznania mojżeszowego. Żydzi osiedlili się w mieście w większej liczbie około roku 1831. Niedługo potem wybudowali pierwszą drewnianą synagogę. Rozebrano ją jednak około 1848, wznosząc nad rzeką Radą nową także wykonaną z drewna świątynię. Żydzi posiadali również cmentarz i łaźnię rytualną. Ludność żydowska zajmowała się przeważnie drobnym handlem. Izraelicka Gmina Wyznaniowa w Radymnie obejmowała w 1891 r. 31 następujących miejscowości: Ciemierzowice, Czerniawka, Dmytrowice, Dobkowice, Duńkowice, Grabowiec, Kaszyce, Korzenica, Laszki z Charytanami, Łazy, Łowce, Ludków, Michałówka, Miękisz Nowy, Miękisz Stary, Nienowice, Nowa Grobla, Ostrów, Radymno, Skołoszów, Sośnica, Święte, Tapin, Tuchla, Wietlin, Wysocko, Zabłotce, Zadąbrowie, Zaleska Wola, Zamiechów, Zamojsce. W 1900 r. w miejscowościach należących do Izraelickiej Gminy Wyznaniowej w Radymnie mieszkało 2792 Żydów. Jednym z ważnych zadań realizowanych przez izraelickie gminy wyznaniowe było prowadzenie wpisów metrykalnych. Na ziemiach polskich włączonych po I rozbiorze do Austrii czynności związane ze sporządzaniem metryk stały się przedmiotem ingerencji ze strony władz państwowych. W 1784 r. cesarz Józef II wydał patent nakazujący Żydom „prowadzić trojakie rejestry z przepisanymi rubrykami z małą zmianą z powodu ich religijnego wyznania”. Przepisy zabraniały także rabinom dokonywania wpisów w języku hebrajskim lub jidysz (patent cesarski z 28 VII 1787 r. i dekret kancelarii nadwornej z 1816 r.). Żydowskie księgi metrykalne podlegały do roku 1868 okresowej kontroli ze strony duchownych katolickich, którzy uwierzytelniali również treść wpisów. Ustawą z 10 VII 1868 r. nadano żydowskim księgom metrykalnym moc dowodową. Przepisy tej ustawy ustanowiły także świeckich urzędników, tzw. metrykantów. Zakres ich obowiązków obejmował przyjmowanie petentów, prowadzenie i nadzorowanie ksiąg metrykalnych. Urzędników tych, zgodnie z rozporządzeniem 15 III 1875 r., zobowiązane były zatrudniać gminy wyznaniowe. Mianowali ich natomiast starostowie poszczególnych powiatów. Działalność metrykantów była wyodrębniona z pozostałej administracji gmin wyznaniowych i wykonywały ją okręgowe urzędy metrykalne. Terytorialny zakres ich działania nie zawsze pokrywał się z obszarem poszczególnych gmin wyznaniowych. Izraelicki Okręgowy Urząd Metrykalny w Radymnie prowadził działalność na terytorium obejmującym, według obwieszczenia C.K. Namiestnictwa z 14 IX 1876 r., miejscowości: Chotyniec, Czerniawka, Dobkowice, Duńkowice, Hruszowice, Korzenica, Laszki, Łazy, Łowce, Ludków, Miękisz Nowy, Miękisz Stary, Nienowice, Nowa Grobla, Ostrów, Radymno, Skołoszów, Tuchla, Wietlin, Wysocko, Zabłotce, Zaleska Wola, Zamiechów, Zamojsce. W okresie po 1876 r., a przed rokiem 1891 z okręgu Izraelickiego Urzędu Metrykalnego w Radymnie wydzielono miejscowości Chotyniec i Hruszowice, włączając je do okręgu Izraelickiego Urzędu Metrykalnego w Krakowcu. Okręg Izraelickiego Urzędu Metrykalnego w Radymnie został natomiast powiększony o miejscowości: Ciemierzowice, Dmytrowice, Grabowiec, Kaszyce, Sośnica, Święte, Tapin i Zadąbrowie, podlegające poprzednio Izraelickiemu Urzędowi Metrykalnemu w Sośnicy, który uległ likwidacji. W okresie II wojny światowej pierwsze prześladowania ludności żydowskiej Radymna przez nazistów miały miejsce bezpośrednio po zajęciu miasta przez wojska niemieckie 10 IX 1939 r., kiedy aresztowano wielu jego mieszkańców, w tym także Żydów. Większość osób wyznania mojżeszowego z Radymna została zamordowana w 1942 r. w nazistowskim obozie zagłady w Bełżcu. W grudniu 1942 r. Niemcy zorganizowali na peryferiach miasta obóz pracy dla Żydów. W lutym 1943 r. obóz ten zlikwidowano, a pozostałych na miejscu więźniów rozstrzelano i pochowano w dwóch zbiorowych mogiłach na tutejszym kirkucie. Zagłada ludności żydowskiej Radymna w latach 1942-1943 zakończyła działalność Izraelickiej Gminy Wyznaniowej i Okręgowego Urzędu Metrykalnego w Radymnie.

Daty skrajne:

1877-1878, 1892-1893, 1895-1913, 1915-1920, 1938 [1962-1981]

Klasyfikacja:

urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne

Nazwa twórcy:

Daty:

1877-1878, 1892-1893, 1895-1913, 1915-1920, 1938-1938, 1960-1968, 1981-1981.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, niemiecki, łaciński

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

126

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

66

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.6

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.4

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak
elektroniczny inwentarz archiwalny roboczy Nie

Zespół został utworzony na podstawie uchwały Komisji Metodycznej z 29.09.2009 r. z akt wydzielonych ze zbioru nr 154 Izraelickie Gminy Wyznaniowe – zbiór szczątków zespołów