Organizacja i działalność polskich rad ludowych na Pomorzu, wykonanie postanowień traktatu pokojowego w Wersalu - przejęcie Pomorza, podział administracyjny, organizacja władz i urzędów polskiej administracji państwowej, konflikty z Grenzschutzem, trudności aprowizacyjne

3 XII 1918 r. powołano Naczelną Radę Ludową w Poznaniu. Była reprezentacją Polaków w zaborze pruskim. Jej organem wykonawczym był Komisariat Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu oraz Podkomisariat NRL w Gdańsku, właściwy na terenie prowincji Prusy Zachodnie, Prusy Wschodnie i Pomorze oraz Podkomisariat NRL w Bydgoszczy, właściwy dla obwodu nadnoteckiego. Podkomisariaty koordynowały działalność polskich rad ludowych i reprezentowały ich interesy wobec władz niemieckich. Po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 VI 1919 r. podkomisariaty zajmowały się przygotowaniem polskich urzędów i urzędników, zabezpieczeniem interesów majątkowych państwa polskiego, do czasu przejęcia przez Polskę obszarów przyznanych jej na mocy postanowień traktatowych, koordynacją działań polskich delegatów przy władzach i urzędach pruskich. W Podkomisariacie NRL w Gdańsku funkcjonowały wydziały: generalny, szkolny, sądownictwa, techniczny i elektryfikacji oraz oddziały: kolejowy, pocztowy, administracyjny i dział paszportowy. W listopadzie i grudniu 1919 r. większość wydziałów podkomisariatu przeniesiono z Gdańska do Torunia. Stworzyły one podstawy do organizacji polskiej admnistracji państwowej na Pomorzu.

baza danych IZA,