I. Sprawy organizacyjno-kadrowe: statuty Spółki, protokoły z Walnych Zgromadzeń, instrukcje, okólniki, wytyczne w zakresie produkcji i sprzedaży, korespondencja w sprawie likwidacji Spółki, wykaz pracowników, z lat [1923] 1923-1945, sygn. 1 - 27 II. Sprawy księgowo-finansowe, sprawozdawczość: księgi rachunkowe, kalkulacje cen materiałów do produkcji, zestawienia zużycia materiałów, sprawozdawczość finansowa i statystyczna, bilanse, z lat [1912-1921] 1923-1944, sygn. 28 - 100 III. Sprawy majątkowo-budowlane: inwentarze majątku firmy, oszacowanie maszyn i wyposażenia firmy, plany budowlane firm Albert Neuman oraz Schneider i Spółka C. B. Schneider, pozwolenia budowlane dla Spółki "Unia", plany sytuacyjne obiektów Spółki, z lat [1863-1915] 1923-1942, sygn. 101 - 122

Początki „Unii” Spółki Akcyjnej Przemysłu Jutowego w Bielsku sięgają roku 1863 r. kiedy to powstał plan budowy przędzalni lnu przez żydowskiego kupca Alberta Neumanna na Dolnym Przedmieściu, poniżej jazu na Białej. Budowa została ukończona około 1867 r. Wkrótce firma została przekształcona w spółkę Albert Neumann & Sohn, a przed 1877 r. wykupiona przez Carla Benjamina Schneidera, posiadającego już jeden zakład tego typu w Bruntalu. W 1902 r. zakład ten przeszedł na własność Hermana Schneidera, który rozpoczął produkcję wyrobów jutowych. W 1903 roku firma została wykupiona przez Spółkę Akcyjną Przemysłu Jutowego „Unia” w Wiedniu (Union A.G. für Jute-Industrie), a w 1910 roku przekształcona w filię tejże wiedeńskiej Spółki Union Aktiengesellschft für Juteindustrie, pierwszej na terenie dwumiasta spółki akcyjnej w branży włókienniczej. Po wejściu w życie przepisów ustawy z dnia 26 września 1922 roku w przedmiocie ratyfikacji konwencji handlowej między Polską a Austrią, Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy z dnia 17 kwietnia 1923 roku podjęło uchwałę o przeniesieniu siedziby władz Spółki z Wiednia do Bielska. W 1929 roku Spółka podpisała, wraz z kilkoma innymi firmami z branży, umowę z Biurem Sprzedaży Wyrobów Fabryk Jutowych w Warszawie w sprawie wspólnej polityki cenowej i sprzedaży wytwarzanych produktów. Od tego momentu sprzedaż wyrobów Spółki została scedowana na wymienione Biuro Sprzedaży w Warszawie, które przedstawiało Spółce sprawozdania ze swojej działalności. W 1937 roku, na skutek zmiany Statutu Spółki zmieniono również jej nazwę na: „Unia” Spółka Akcyjna Przemysłu Jutowo-Lnianego w Bielsku. Wprowadzono także nową strukturę władz Firmy, którą tworzyły odtąd: Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, Rada Nadzorcza i Zarząd Spółki. Po wybuchu II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne wprowadziły w „Unii” zarząd powierniczy, a na stanowisko komisarza powołano inż. Franza Wanke, dotychczasowego jej dyrektora. Po tym fakcie Firma funkcjonowała nadal pod niemieckojęzyczną wersją nazwy z 1937 r. w praktycznie niezmienionym kształcie aż do 1 sierpnia 1941 roku. Wtedy to główni akcjonariusze Spółki: Franz Wanke, Eduard Kurth oraz Konrad Cudzy wykupili na własność prawie cały majątek firmy i od początku 1943 r. działali jako nowa spółka pod nazwą: „Jute-Union” Wanke, Kurth & Cudzy, pozostając jednocześnie członkami zarządu komisarycznego okrojonej w ten sposób „starej Unii”. Następnie w grudniu 1943 r. zarządca Franz Wanke złożył wniosek o wykreślenie z rejestru handlowego „starej Unii”. W związku z tym Sąd Okręgowy w Cieszynie postawił firmę w stan likwidacji, powołując z dniem 1 maja 1944 roku likwidatora, którym został Johannes Borowka. Likwidację przerwało zakończenie II wojny światowej. Po zakończeniu działań wojennych firma została poddana procesowi upaństwowienia. W 1946 roku Sąd Okręgowy w Cieszynie wykreślił z rejestru handlowego firmę „Unia” Spółka Akcyjna Przemysłu Jutowo-Lnianego w Bielsku, wpisując w zamian z dniem 11 października 1946 r. firmę pod nazwą: Państwowa Fabryka Przemysłu Lniarskiego nr 7 z siedzibą w Bielsku. Prawne przejęcie na rzecz Skarbu Państwa nastąpiło na podstawie orzeczenia Nr 5 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 20 czerwca 1947 r. o przejęciu przedsiębiorstw na własność Państwa. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Grażyna Sokół-Szołtysek, Bielsko-Biała, 2013]

KM 06.05.2013, D.0002.2.2013