zakład i jego administracja 1766-1940 (60 j.a.), Dyrektorzy 1794-1933 (14 j.a.), pedagodzy 1809-1944 (307 j.a.), personel pomocniczy 1815-1937 (10 j.a.), uczniowie 1801-1945 (179 j.a.), nauka 1800-1944 (71 j.a.), egzaminy - świadectwa 1822-1936 (384 j.a.), biblioteki , pomoce, archiwum 1802-1941 (46 j.a.), wakacje, dni wolne od nauki 1893-1933 (6 j.a.), zakon Jezuitów 1715-1927 (18 j.a.), majątek ruchomy zakładu 1814-1940 (111 j.a.), majątek nieruchomy zakładu 1800-1941 (71 j.a.), różne 1800-1937 (7 j.a.); nab. 8654/2016: sprawy finansowe, obchody rocznicowe 1776-1789, 1912-1926 (2 j.a.); nab. 8655/2016: zeszyty i świadectwa szkolne uczniów XX w. (1 j.a.).

W 1624 roku biskup wrocławski arcyksiążę Karol Habsburg założył w Nysie kolegium jezuickie, a przy nim gimnazjum i konwikt. W tym celu zakupione zostały domy mieszczańskie i klasztor Bożogrobców na Rynku Solnym. W szkole tej królowały nauki humanistyczne, teologia i język łaciński. Nauka w niej trwała pięć lat. Początkowało do szkoły uczęszczała młodzież nyska i uczniowie seminarium duchownego, przeniesionego w 1575 roku z Wrocławia do Nysy. W ciągu pierwszych stu lat istnienia gimnazjum uczyło się w nim około 30 tysięcy uczniów. W latach 1758-1762 zakład opuścić musieli profesorowie i uczniowie. Udali się oni do miejscowości Bodzanów, która była własnością jezuitów. Patronat nad gimnazjum do 1741 roku sprawowali kolejno biskupi wrocławscy, a od 1774 królowie pruscy. Po zakończeniu wojny i usunięciu szkód podjęto na nowo naukę, a program szkolny poszerzono o matematykę, historię, geografię, przyrodę i estetykę. W roku 1773 został zlikwidowany zakon jeziutów, jednakże król Pruski Fryderyk II zezwolił na jego dalszą działalnośc w państwie pruskim. Od 1776 roku zmieniono nazwę na Weltpriester des Königlisches Schulenistitut, natomiast majątek przeszedł w ręce Królewskiej Pruskiej Generalnej Administracji Szkół. Korporacja Königlisches Schulenistitut została rozwiązana w 1800 roku. Jej kompetencje przejęło ministerstwo finansów. W tym czasie wprowadzono nowy regulamin szkoły i paln nauki. Zniesiono teologię, a program przewidywał naukę języka francuskiego, matematyki, historii, geografii, naukę pisania, rysunków, naukę śpiewu oraz przedmioty: antropologię, logikę, psychologię empiryczną i historię stażytnego Rzymu. Od tego czasu datuje się specjalizację wśród wykładowców. W czasie wojen napoleońskich w budynku "Carolinum" znajdował się szpital. Podczas oblężenia Nysy niemal wszystkie zabudowania uległy zniszczeniu. Spaleniu uległa biblioteka wraz z archiwum. Uratowano niewielką ilosć ksiązek. W 1809 budynek seminaryjny przystosowano do produkcji broni. Po zakończeniu wojen rozpoczeto intensywną odbudowę zniszczonych pomieszczeń przy pomocy funduszy państwowych. W 1811 roku sporządzono inwentarz uratowanych od pożaru książek (ok.750 pozycji). Dzięki zakupom i darowiznom w niedługim czasie zbiory biblioteczne sięgały kilkunatu tysięcy voluminów. Po wijnach napoleońskich gospodarkę finansową zakładu przejął Katholischer Haupt Schul Fond we Wrocławiu, a część fundacji na życzenie fundatorów została objęta zarządem specjalnych kuratorów. W latach 1832-1867 budynek "Carolinum" stał się siedzibą szkoły realnej. Podczas wojny austriacko-pruskiej w 1866 roku, wszystkie budynki gimnazjalne wraz z kościołem zamienione zostały na kwatery wojskowe, a profesorowie i uczniowie musieli opuścić Nysę. Władze wojskowe zezwoliły na zabezpieczenie biblioteki i archiwum. W latach 1825-1933 gimnazjum podlegało Provinzional-Schulkollegium we Wrocławiu, od 1933 - Oberpräsident der Provinz Oberschlesien in Oppeln - Schulabteilung. Poziom nauki w gimnazjum był wysoki, a jego uczniowie pochodzili z różnych stron Europy. Taki poziom nauczania utrzymał się do końca II wojny światowej. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Helena Lasończyk , Opole 1962]

Vogel, Etwas über die Bibliothek u. D. Schulapparat d. Kgl. Gymn. Zu Neisse. Schles. Bl. Bd.71, 1820