Spółka Akcyjna do Eksploatacji Państwowego Monopolu Zapałczanego w Polsce Fabryka Zapałek w Częstochowie

Sygnatura
8/148/0
Liczba serii
3
Liczba skanów
0

Zawartość:

Akta władz przedsiębiorstwa z lat 1898 - 1944, sygn. 1 - 40, w tym: sprawozdania, kwestionariusze, szacunki budynków, korespondencja ogólna, archiwum zakładowe, spisy akt; Akta ksiegowe i handlowe z lat 1911 - 1945, sygn. 41 - 82, w tym: księgi bilansowe, księgi główne, dzienniki, spisy maszyn i urządzeń, remamenty zapałek, zestawienia miesięczne przychodu i rozchodu zapałek, sprzedaż, eksport, kasa; Akta dotyczace załogi z lat 1911 - 1947, sygn. 83 - 122, w tym: regulamin pracy, Lotna Stacja Opieki nad Matką i Dzieckiem, ogłoszenia fabryczne, wpłaty na Fundusz Bezrobocia, nieszczęśliwe wypadki, pożyczki, wykazy ubezpieczonych.

Dzieje twórcy:

Fabryka Zapałek w Częstochowie powstała w r. 1882. Jej założycielami byli Karol Gehlig i Juliusz Guch. Zapałczarnia w Częstochowie rozwijała się szybko, gdyż była ona jedną z niewielu tego rodzaju fabryk w Królestwie Polskim, a pierwszą w guberni piotrkowskiej. Początkowo fabryka ta zatrudniała około 60 robotników, w r. 1891 – 160, a w roku 1900 – 194 robotników. Pod koniec 1910 r. Fabrykę Zapałek w Częstochowie przejęła firma Sachs i Piesch (firma ta prowadziła wcześniej fabrykę zapałek w Tomaszowie). W kwietniu 1912 r. firma Sachs i Piesch sprzedała Fabrykę Zapałek w Częstochowie Towarzystwu Akcyjnemu Fabryk Zapałek „W.A. Łapszyn”. Towarzystwo „W.A. Łapszyn” powstało około 1907 r. z kapitałem zakładowym wynoszącym 1 800 tys. rubli. W r. 1912 kapitał tego Towarzystwa został powiększony do 4 milionów rubli. W tym czasie bowiem Towarzystwo Akcyjne „W.A. Łapszyn” oprócz Fabryki Zapałek w Częstochowie zakupiło jeszcze trzy inne fabryki zapałek w Rosji. Według danych z r. 1914 Towarzystwo Akcyjne Fabryk Zapałek „W.A.Łapszyn” posiadało następujące fabryki: w Czudowie, gub. nowgorodzka (dawniej W.A. Łapszyn), w Goldihgen, w Libawie, w Rydze, we Frauenburgu (cztery ostatnie występowały dawniej pod firmą „Wulkan” Louis A. Hirszman), w Dźwińsku (dawniej bracia S. I A. Lurie) oraz w Częstochowie. Centralny Zarząd Towarzystwa Akcyjnego „W.A. Łapszyn” znajdował się w Petersburgu, ul. Mojka 66. Towarzystwo posiadało trzy oddziały, tj. w Warszawie, Rydze i Dźwińsku. Częstochowska Fabryka Zapałek należała do oddziału warszawskiego. W r. 1922 zapałczarnia w Częstochowie przeszła na własność Polskiego Towarzystwa Przemysłu Zapałczanego, Sp. Akc., które posiadało swą siedzibę w Warszawie, ul. Królewska 23. Z kolei w r. 1925 powstała Spółka Akcyjna do Eksploatacji Państwowego Monopolu Zapałczanego w Polsce, która przejęła również Fabrykę Zapałek w Częstochowie. Należy tu dodać, że wymieniona Spółka do Eksploatacji PMZ w Polsce przejęła w okresie późniejszym wszystkie fabryki zapałek istniejące w kraju. Według danych za r. 1946 Spółka ta prowadziła następujące fabryki zapałek: 1) „Błonie” w Błoniu; 2) „Silesia” w Czechowicach; 3) „Progress – Wulkan” w Pińsku; 4) w Częstochowie; 5) „Marjos” w Grodnie; 6) „Promień” w Bydgoszczy; 7) „Bracia Stabrowscy” w Poznaniu; 8) „Płomyk” w Warszawie; 9) „Warta” w Stryju i 10) „Mszczonów” w Mszczonowie. W r. 1936 były czynne tylko cztery zakłady, a mianowicie: w Błoniu, Czechowicach, Częstochowie oraz w Pińsku. Kapitał zakładowy Spółki Akcyjnej do Eksploatacji PMZ w Polsce wynosił 5 mln zł. i był podzielony na 50 tys. akcji po 100 zł.. Centralne Biuro sprzedaży znajdowało się w Warszawie, ul. Królewska 3. Spółka Akcyjna do Eksploatacji Państwowego Monopolu Zapałczanego w Polsce należała do kapitału szwedzkiego (Swenska Tändsticks Aktiebolaget, Jönköping). W okresie międzywojennym Fabryka Zapałek w Częstochowie była jedną z największych w Polsce. W drugiej połowie 1928 r., a więc w okresie szczytu koniunktury gospodarczej fabryka zatrudniała 345 robotników. W latach następnych zatrudniała przeciętnie około 200 robotników. Podczas drugiej wojny światowej (1939 – 1045) Fabryka Zapałek w Częstochowie była pod zarządem powierniczym. Nazwa i zakres działalności przedsiębiorstwa nie uległy zmianie. Pod koniec 1944 r. wskutek zbliżającego się frontu wschodniego, biura Centrali w Warszawie zostały przeniesione do Częstochowy.

Daty skrajne:

1898-1945[1947]

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1898-1947.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Aktiengesellschaft zur Exploitation des Staatlichen Zündholz-Monopols Warschau Zündholzfabrik in Tschenstochau

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

122

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

122

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

1.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

1.4

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak inwentarz Nr 47

Wstęp i inwentarz sporządził Franciszek Sobalski (19640, uzupełnienia Dorota Czech (1997). Inwentarz wpisany do bazy danych IZA.