Spuścizna Jerzego Dreyzy

Sygnatura
8/527/0
Liczba serii
0
Liczba skanów
0

Zawartość:

Akta zachowane w zespole to dokumenty przekazane do zasobu przez Jerzego Wojciecha Dreyzę (syna) z lat 1944-1968. Obejmują one zgromadzone przez aktotwórcę dokumenty dotyczące przede wszystkim jego pracy zawodowej: Szpitala Maltańskiego w Częstochowie, Szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża w Częstochowie, Pogotowia Ratunkowego w Częstochowie, Inspektora Centralnej Poradni Ochrony Zdrowia Przemysłu Hutniczego w Katowicach, a także jego artykuły naukowe. W zbiorze zachowały się także fotografie personelu Szpitala Maltańskiego, nieruchomości szpitalnych i pogotowia oraz uroczystości szpitalnych i miejskich

Dzieje twórcy:

Jerzy Dreyza urodził się w 10 lipca 1902 roku w Wielkopolsce, w miejscowości Brzóstownia (powiat śremski. Był synem Wojciecha, administratora klucza majątków ziemskich hrabiego Mielżyńskiego, i Zofii z d. Żniniewicz. W rodzinnym domu panowała patriotyczna atmosfera. Uczył się w poznańskim Gimnazjum im. Fryderyka Wilhelma. Był członkiem tajnego harcerstwa polskiego. W grudniu 1918 roku uczestniczył w ulicznych walkach powstańców na ulicach Poznania. W drugiej połowie stycznia 1919 roku należał do kompanii łączności, działającej w rejonie Pniew. Po zdaniu egzaminu maturalnego (w lutym 1919) ukończył: Szkołę Podchorążych Łączności w Zegrzu (1920), Szkołę Oficerską Artylerii w Toruniu (1924). Służył w jednostkach łączności w Zegrzu i Grudziądzu, a następnie był przydzielany do: Szefostwa Łączności Dowództwa Okręgu Korpusu w Toruniu, Szefostwa Łączności Dowództwa Okręgu Korpusu w Brześciu, Kujawskiego Pułku Artylerii Lekkiej w Inowrocławiu. Z wojska wystąpił w roku 1928, decydując się na rozpoczęcie studiów medycznych. Studiował w latach 1928–1934 na Uniwersytecie Poznańskim, a następnie pracował Poznaniu, w wojskowej służbie zdrowia. Po wybuchu II wojny światowej (kampania wrześniowa) kpt. Jerzy Dreyza był lekarzem dywizjonu artylerii w 7 pułku artylerii ciężkiej. Dywizjon uczestniczył w bitwie nad Bzurą w składzie grupy operacyjnej, którą dowodził gen. bryg. Edmund Knoll-Kownacki. W czasie przeprawy przez Bzurę Jerzy Dreyza został ranny i dostał się do niewoli niemieckiej. Po kapitulacji Warszawy kierował szpitalem polowym dla rannych jeńców polskich w Laskach k. Warszawy. Na przełomie 1939 i 1940 roku (listopad–kwiecień) pełnił funkcję oficera łącznikowego Szefostwa Polskich Szpitali Wojennych. W latach 1941–1944 był: - naczelnym lekarzem Szpitala Maltańskiego w Warszawie przy ulicy Senatorskiej - szefem sanitarnego Luftschutz Hilfdienst (organizacja biernej obrony przeciwlotniczej) W Szpitalu Maltańskim udzielał pomocy żołnierzom ZWZ-AK, rannym w akcjach zbrojnych. Ukrywał Żydów i inne osoby zagrożone aresztowaniem. „Malta” była też przygotowana do służby medycznej w czasie powstania. Szpital był dobrze zaopatrzony w leki i żywność, miał dobrze wyposażoną salę operacyjną (w schronie). W pierwszym dniu powstania (1 sierpnia) szpital zajęło kilkunastu Niemców, a na oddziale chirurgicznym umieszczono rannych żołnierzy niemieckich. W drugim dniu powstania dzielnicę opanowały oddziały polskie. W dniach 5–6 sierpnia w szpitalu znaleźli się ranni z ul. Elektoralnej i z Woli oraz szef sanitarny AK – płk dr Leon Strehl „Feliks” (zostały rozbite Oddziały III Obwodu AK i ewakuowano z Woli Komendę Główną AK). Utrzymywano kontakt ze Starówką (przez przełom w murze na zapleczu szpitala), jednocześnie przyjmując od frontu rannych Niemców (przestrzeganie instrukcji dr Jerzego Dreyzy umożliwiło uniknięcie związanych z tym zagrożeń). Między 7 i 14 sierpnia szpital przechodził z rąk do rąk (kilka razy doszło do wymiany ognia). Po przejęciu szpitala Niemcy nie zastosowali represji, które miały miejsce w innych powstańczych szpitalach, ze względu na obecność rannych jeńców niemieckich. Początkowo prowadzono stopniową ewakuację polskich rannych. Rozkaz natychmiastowego opuszczenia szpitala przez wszystkich wydał 14 sierpnia Obersturmführer Lagana (lub Lagna, Legana), dowódca kompanii z brygady Dirlewangera. Płk Strehl zorganizował przeniesienie ok. 200 rannych, niezdolnych do samodzielnego poruszania się, przez opanowany przez Niemców Ogród Saski do gmachu PKO ma ul. Jasnej (nadano mu wówczas pseudonim „Mojżesz”), a dr Dreyza – transport 30 rannych do Szpitala Wolskiego. W następnych dniach personel „Malty” pracował przy ul. Zgoda 17 (budynek spłonął 4 września) i ul. Śniadeckich 17. Po kapitulacji powstania Szpital Maltański został przeniesiony do Piastowa. Działał jako szpital cywilny w budynkach Zakładów Akumulatorowych „Tudor”. Po zakończeniu wojny Szpital Maltański podlegał Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi, z którym Jerzy Dreyza zawarł porozumienie (marzec 1945) o przekazaniu jednostki do dyspozycji garnizonu wojskowego w Częstochowie. Szpital, nazywany Szpitalem Maltańskim lub szpitalem walczącego podziemia, działał od 23marca 1945 roku jako pomocniczy szpital garnizonowy (Częstochowa, ul. Waszyngtona 42). Był wspomagany m.in. przez prezydenta miasta Tadeusza Jana Wolańskiego, komendanta Garnizonu ppłk. Kondratowicza, księdza prałata Bolesława Wróblewskiego oraz Zarząd Główny i Zarząd Oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża. Dr Jerzy Dreyza było ordynatorem Oddziału Chorób Wewnętrznych. Placówkę zlikwidowano w roku 1949. Jerzy Dreyza pozostał w Częstochowie do śmierci. Piastował następujące stanowiska i funkcje: - dyrektor Miejskiego Szpitala Powszechnego (1947) - pełnomocnik Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża Oddział Częstochowski (1948–1949) - współorganizator i kierownik Pogotowia Ratunkowego (1949–1950) - lekarz powiatowy Urzędu Bezpieczeństwa w Częstochowie (1951–1952) - kierownik stacji Pogotowia Ratunkowego (1952–1954) - Inspektor Centralnej Poradni Ochrony Zdrowia Przemysłu Hutniczego w Katowicach - lekarz w Przychodni Polskich Kolei Państwowych w Częstochowie - organizator Kolumny Sanitarno-Epidemiologicznej Obwodowej Przychodni Lekarskiej - organizator Zakładowej Przychodni przy Parowozowni i Wagonowni. Był też organizatorem opieki medycznej dla pielgrzymów, przybywających na Jasną Górę. Zmarł 1 stycznia 1981 roku w Częstochowie, pochowany został na Cmentarzu Kule. Opracowano na podstawie notatki informacyjnej Jerzego Wojciecha Dreyzy, syna Jerzego Dreyzy

Daty skrajne:

1944-1968

Klasyfikacja:

archiwa prywatne i spuścizny

Nazwa twórcy:

Daty:

1944-1968.

Nazwa dawna:

Akta Szpitala Maltańskiego w Częstochowie

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, francuski

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

65

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

65

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.25

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.25

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
elektroniczny inwentarz archiwalny zatwierdzony Tak 65 j.a.