Komitety gminne Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej powstały w wyniku reformy podziału terytorialnego kraju przeprowadzonej w 1972 r. Wraz z wprowadzeniem z dn. 1 stycznia 1973 r. w miejsce dotychczasowych gromad nowych jednostek podziału terytorialnego tj. gmin nastąpiło dostosowanie struktury organizacyjnej władz partyjnych do nowego podziału administracyjnego kraju, polegające na zlikwidowaniu komitetów gromadzkich i powołaniu w ich miejsce komitetów gminnych. Formalnie komitety gminne rozpoczęły swą działalność z początkiem 1973 r., ale już jesienią 1972 r. w komitetach gromadzkich PZPR odbywały się konferencje sprawozdawczo-wyborcze, kończące ich działalność, a inaugurujące działalność komitetów gminnych. Gminne organizacje partyjne funkcjonowały do czasu rozwiązania PZPR w 1990 r. Najwyższą władzą partyjną na szczeblu gminnym była gminna konferencja sprawozdawczo-wyborcza zwoływana co 2 lata (a od 1986 r. – co 5 lat), która podejmowała uchwały dotyczące działalności partii na terenie gminy na okres kadencji. Jeśli termin jej zwołania zbiegał się z kampanią zjazdową, zbierała się ona jako konferencja przedzjazdowa. W połowie kadencji władz gminnych zwoływano gminne konferencje sprawozdawcze delegatów tj. konferencje sprawozdawczo-programowe. Liczba delegatów wybieranych przez zakładowe i podstawowe organizacje partyjne na konferencję gminną wynosiła maksymalnie 200 osób. W okresie między konferencjami sprawozdawczo-wyborczymi najwyższą władzą gminnej organizacji partyjnej był komitet gminny (KG), liczący maksymalnie 33 członków. Komitet gminny realizował program i linię polityczną partii oraz uchwały KC, KW i własne na terenie gminy. Koordynował i nadzorował działalność podległych komitetów zakładowych i podstawowych organizacji partyjnych, analizował sytuację społeczno-polityczną w gminie, stan bezpieczeństwa i służby zdrowia, sytuację w przemyśle, handlu i usługach. Wybierał i odwoływał w tajnym głosowaniu swój organ wykonawczy tj. egzekutywę, komisje problemowe, sekretarzy KG, w tym także do 1981 r. I sekretarza i gminną komisję kontroli partyjnej oraz nadzorował ich pracę. Obradom komitetu gminnego i egzekutywy przewodniczył I sekretarz, który reprezentował komitet na zewnątrz oraz kształtował politykę kadrową w odniesieniu do kierowniczych stanowisk partyjnych i gospodarczych objętych nomenklaturą komitetu gminnego. I sekretarz KG sprawował jednocześnie nadzór nad działalnością gminnej komisji współdziałania partii i stronnictw politycznych. Organami kontrolnymi instancji partyjnej szczebla gminnego była gminna komisja rewizyjna (GKR) i gminna komisja kontroli partyjnej (GKKP). GKR kontrolowała gospodarkę finansową władz wykonawczych oraz prawidłowość i terminowość opłacania składek partyjnych, a także realizację spraw przez aparat partyjny, zwłaszcza skarg i zażaleń. GKKP zajmowała się działalnością ideologiczno-propagandową partii, podnoszeniem autorytetu jej członków, czuwała nad czystością szeregów partyjnych, rozpatrywała sprawy o zaliczenie lub przywrócenie stażu partyjnego, wydawała orzeczenia nakładające przewidziane statutem kary partyjne lub zwalniające od odpowiedzialności oraz zezwolenia na ponowne ubieganie się o wstąpienie do partii, rozpatrywała odwołania w sprawie zatarcia kar partyjnych, włącznie z wydaleniem i skreśleniem z partii, od uchwał komisji kontroli partyjnej niższego szczebla.