Akta miasta Nieszawy

Reference code
71/28/0
Number of series
14
Number of scans
0

Content:

MAGISTRAT MIASTA NIESZAWY I. Okres Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego lata 1807-1914 Okres kancelarii polskiej lata [1717] 1807-1867 (sygn. 1-199) 1. Wydział Administracyjny: organizacja urzędu, sprawy nieruchomości i gruntów miejskich, regulacji zabudowyj, remont ratusza (sygn. 1-10; 1714-1888) 2. Wydział Policyjny: sprawy kawaterunku wojska, przewóz przez Wisłę, ustanowienie opieki nad nieletnimi dziećmi po śmierci rodziców (sygn. 11-51; 1806-1868); 3. Wydział Skarbowy: pobór i rozdział funduszów bóźniczych, sprawy utrzymania urzędników miejskich i nauczycieli (sygn. 52-61; 1825-1862); 4. Kasa Ekonomiczna m. Nieszawy: rozporządzenia władz, księgi przychodów i rozchodów funduszy miejskich, księgi rachunkowe kasy, rejestry funduszy depozytowych, protokóły kontroli kasy, dzienniki korespondencyjne (sygn. 62-194; 18-5-1868); 5. Księgi ludności stałej miasta Nieszawy (sygn. 195-199; 1841-1868), Okres kancelarii rosyjskiej lata 1868-1914 (sygn. 200-930): Rozporządzenia władz zwierzchnich, sprawy majątkowe miasta, ustanowienie praw własności wsi Dymiec i Gęsiniec, sprawy utrzymania zakładów miejskich, budowy i remontów budynków użyteczności publicznej, utrzymania szkół elementarnych, straży miejskiej, domów opieki, nadzór nad warsztatami rzemieślniczymi i zakładami, pobór opłat miejskich, opieka nad sierotami i bezdomnymi, sprawy zdrowotne i sanitarne miasta, zestawienia statystyczne dot. różnych dziedzin życia miasta, księgi ludności stałej i osób przebywających czasowo w mieście. II. Okres I okupacji niemieckiej lata 1914-1918, (sygn. 931: 961): Zarządzenia władz niemieckich, sprawy organizacyjne i personalne pracowników magistratu, księgi rachunkowe kasy miejskiej. III. Okres Niepodległej Polski lata 1918-1939 (sygn.962-1118) Zarząd Miejski w Nieszawie 1. Dział Ogólno-Organizacyjne: protokóły posiedzeń Rady Miejskiej z lat 1916-1938 i posiedzeń Kolegium Magistratu z lat 1924-1938, organizacja urzędu, sprawy osobowe pracowników, sprawy majątkowe miasta (grunty, budynki), nadzór nad zakładami miejskimi, sprawozdania i informacje z różnych dziedzin życia miasta (sygn. 962-1033); 2. Dział Finansowo-Budżetowy: budżety zakładów miejskich, księgi kasowe, sprawy zaciągania kredytów i pożyczek, targi i jarmarki (sygn. 1034-1058); 3. Dział Gospodarki Gminnej: budowa i konserwacja dróg, kolejki wąskotorowej, sprawy oświaty, kultury i sztuki, akcje sanitarno-porządkowe, nadzór nad ubogimi i bezrobotnymi, nadzór nad handlem i rzemiosłem (sygn. 1059-1084); 4. Dział Administracyjny: sprawy ewidencji i kontroli ruchu ludności, nadzór nad stowarzyszeniami, związkami, domami opieki społecznej, sprawy wojskowe, budowlane i aprowizacyjne miasta (sygn. 1085-1118). IV. Okres II Okupacji niemieckiej lata 1940-1944, (sygn. 1119-1121) Księgi kasowe elektrowni miejskiej. Dopływ do zespołu: Sprawy kasy miejskiej, pobór do wojska polskiego, dowody do ksiąg ludności stałej (11 ja.lata 1826-1930)

The history of the creator:

Początki miasta Nieszawy sięgają drugiej połowy XV wieku i są trzecią lokacją miasta o tej nazwie. Jej pierwotna lokacja znajdowałą się na terenie Małej Nieszawki, druga przy zamku "Dybów" naprzeciw Torunia. Osada ta stanowiła konkurencję dla mieszczan toruńskich w handlu wiślanym. Po wojnie trzynastoletniej, król Kazimierz Jagiellończyk, w zamian za pomoc materialną i finansową udzieloną przez mieszczan toruńskich w walce z Zakonem Krzyżackim, zobowiązał się zniszczyć osadę. Na mocy dokumentu króla z 22 rześnia 1460 r., miasto położone naprzeciw Torunia zostało zburzone. Przywilej wydany przez Kazimierza Jagiellończyka dwa dni później, jako miejsce nowej lokacji miasta wyznaczył wieś królewską Roskydalio, położoną w górze Wisły, około 32 km od zamku dybowskiego.przywilej ten lokował miasto na prawie chełmińskim i nadawał mieszkańcom wiele przywilejów gospodarczych. Do miasta przyłączono dwie wsie - Przypust i Dymiec, które miały stanowić wspólną własność wszystkich mieszkańców miasta. W 1807 r. Nieszawa znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego, którego organizację regulowała Konstytucja z 22 VII 1807 r. oparta na wzorach konstytucji francuskiej. Nieszawa znalazła się w powiecie radziejowskim włączonym do departamentu bydgoskiego.Organizację władz miejskich początkowo regulowała instrukcja wydana 14 V 1807 r. przez Dyrektora Policji Krajowej pt. "Zasady dla magistratów miast narodowych", a następnie dekret z 1809 r. "O tymczasowej organizacji gmin miejskich i wiejskich". Dekret ten stanowił, że władza w mieście należała do burmistrza, który spełniał również funkcje policyjne i do rady municypialnej.Do obowiązków burmistrza należało: podawanie do natychmiastowej wiadomości rozporządzeń władz państwowych, adminstrowanie majątkiem gminy, nadzorowanie i kierowanie robotami publicznymi, sprawiedliwy pobór ciężarów publicznych, utrzymanie porządku i bezpieczeństwa publicznego.Dekret ten powoływał rady miejskie (municypialne) jako organy samorządu miejskiego. Rada miejska układała budżet, uczestniczyła w rozkładaniu ciężarów publicznych na wszystkich mieszkańców i opracowywała sprawozdanie roczne ze stanu dochodów i wydatków miejskich. Po utworzeniu Królestwa Polskiego na mocy traktatu wersalskiego z 1815 r. Nieszawa znalazła się w jego granicach, wchodząc w skład województwa mazowieckiego obwodu kujawskiego. W 1818 r. na podstawie rozporządzenia Namiestnika Państwa w miejsce dotychczasowych magistratów ustanowiono urzędy municypialne. Liczba ławnikó i radnych miasta miała być określona według potrzeb, ale nie mogła przekroczyć czterech osób. Burmistrz decydował w sprawach administracyjnych i policji, z radnymi i ławnikami kontaktował się w sprawach dotyczących dobra miasta, jego funduszów, rozkładu podatków i ciężarów publicznych. W 1842 r. urzędy municypialne otrzymały z powrotem nazwę magistatów, przy zachowaniu kompetencji tych pierwszych. Jednocześnie zmieniona zostaje nazwa województw na gubernie (1837 r.) i obwodów na powiaty (1842 r.). Miasto Nieszawa wchodziło w skład powiatu włocławskiego guberni warszawskiej. Utworzony w 1864 r. Komitet Urządzający do Spraw Królestwa Polskiego wprowadził na ziemiach polskich rosyjski ustrój administracyjny. Ukaz carski z 31 XII 1866 r. "O zarządzie gubernialnym i powiatowym" wprowadził nowy podział terytorialny i nową organizację administracyjną w Królestwie Polskim. W 1868 r. utworzony zostaje z części powiatu włocławskiego powiat radziejowski, który w 1871 r. po przeniesieniu siedziby władz powiatowych z Radziejowa do Nieszawy, zmienia nazwę na powiat nieszawski. Nieszawa od 1871 r. jest siedzibą władz Nieszawskiego Urzędu Powiatowego i Straży Ziemskiej, która przejęła zadania policji miejskiej. W 1868 r. do urzędu obowiązkowo wprowadzony zostaje j. rosyjski i obcojęzyczna nazwa urzędu "Magistrat Goroda Neszawy". Na czele urzędu dalej stoi burmistrz, do obowiązków którego należało wykonywanie poleceń naczelnika powiatu i kierowanie administracją miasta w zakresie spraw: porządku i bezpieczeństwa publicznego, utrzymania szkół, wyznaczania i ściągania podatków i opłat, sprawowania opieki społecznej, zarządzania nieruchomym majątkiem gminy itp.. Ta organizacja Magistratu m. Nieszawy przetrwała do wybuchu I wojny światowej, kiedy to w wyniku działań wojennych miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. Z części ziem zajętych przez wojsko niemieckie utworzono Generał-Gubernatorstwo Warszawskie. Organizacja władz miejskich Nieszawy regulowała "Ordynacja miejska dla obszarów Polski rosyjskiej podlegającej niemieckiej administracji" z lipca 1915 r., a następnie ustawa o miastach dla obszarów Generał-Gubernatorstwa Warszawskiego z grudnia 1915 r., która zawierała przepisy ogólne i finansowe dla miast, ustalała organizację władz miejskich oraz prawo dyscyplinarne. Zgodnie z postanowieniami tej ustawy językiem urzędowym był j. niemiecki i polski. Magistrat miał uprawnienia administracyjno-samorządowe, na czele stał burmistrz i jego zastępca. Władzę zwierzchnią nad Magistratem m. Nieszawy sprawował Cesarsko-Niemiecki Szef Powiatu Włocławskiego, działający na terenie b. powiatu włocławskiego i nieszawskiego. Po uzyskaniu niepodległości przywrócony zostaje podział administracyjny sprzed 1914 r. przywrócony został powiat nieszawski, a co za tym idzie również wszystkie urzędy powiatowe, które miały swoje siedziby w Nieszawie. Miasto wraz z powiatem znalazło się w granicach województwa warszawskiego, a po zmianie granic województw 1 IV 1938 r. w województwie pomorskim. Organizację władz miejskich reguluje dekret z 4 lutego 1919 r. "O samorządzie miejskim", który tworzył z gminy miejskiej samodzielną jednostkę terytorialną i osobę publiczno-prawną.na podstawie tego dekretu oranem uchwałodawczym i kontrolującym była Rada Miejska, a organem wykonawczym i zarządzającym - Magistrat. Do kompetencji Rady Miejskiej należało: decydowanie o ogólnych zasadach gospodarki finansowej, nabywanie i zbywanie nieruchomości miejskich, uchwalanie budżetu i dokonywanie w nich zmian, uchwalanie opłat i podatków na rzecz gminy, ustanawianie etatów służbowych i wysokości płac, zatwuerdzanie planów zabudowy i rozbudowy miasta. Rada wybierała prezydium rady i członków magistratu. Do kompetencji Magistratu należało: wykonywanie uchwał rady miejskiej, zarządzanie majątkiem miejskim oraz dochodami i wydatkami gminy, prowadzenie własnych przedsiębiorstw, składanie radzie miejskiej sprawozdań z działalności, wykonywanie czynności poruczonych przez władze państwowe. Zmiany w zakresie uprawnień władz miejskich wprowadziła ustawa z 23 marca 1933 r, która m. innymi zmieniła nazwę urzędu na "Zarząd Miejski w Nieszawie". Wybuch II wojny światowej zakończył działalność polskiej administracji Jak wyglądałą organizacja władz miejskich w okresie okupacji hitlerowskiej trudno jest ustalić, ponieważ z tego okresu zachowały się tylko trzy poszyty. Obszar miasta Nieszawy wraz z powiatem nieszawskim włączony został do Rzeszy, do utworzonego Okręgu Poznańskiego, przemianowanego 29 I 1940 r. na Okręg Kraju Warty (Reichsgau Wartheland), w granicach rejencji inowrocławskiej.

Border dates:

[1714] 1807-1944

Classification:

The name of the creator:

Dates:

1714-1714, 1807-1944.

Former name:

Foreign language name:

Languages:

Availability:

Total archival files:

1132

Total archival files processed:

1121

Total archival files without records:

0

Total linear metres

11.0

Total linear metres processed

10.0

Total archival files without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Inventory tax uwagi
Card inventory approved Tak 1121 ja. = 10,00 mb.
Working list Tak 11 ja. = 0,59 mb.

Inwentarz ze wstępem do zespołu przyjęty w 1983 r. przez Komisję Metodyczną AP w Toruniu. Sporządzono skorowidz rzeczowy dla akt kancelarii rosyjskiej Magistratu miasta Nieszawy (lata 1867-1914)