księgi aktów, repertoria, skorowidze

Powstanie instytucji notarialnych związane było z koniecznością nadania aktom tzw. dobrej woli czyli takiej cechy autentyczności jaka była przywiązywana do aktów publicznych.Ze znanych na początku XIX wieku trzech głównych systemów notarialnych :francuskiego, pruskiego i mieszanego, system francuski wprowadzony we Francji ustawą notarialną z dnia 16 marca 1803 roku uważany jest za najlepszy. Ustawa powyższa wprowadzała mianowicie notariuszy przez zwierzchnika państwa i izby notarialne w celu kontroli nad notariuszami oraz nadawała samorząd zawodowy. Odgraniczała także jurysdykcję sporną od dobrowolnej. Stała się ona wzorem do organizacji notariatu dla wielu ustawodawstw europejskich.Organizacja notariatu opracowana przez Feliksa Łubieńskiego ministra sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego i ogłoszona w dniu 4. VIII 1808 roku oparta została również na wzorach francuskich. Wprowadzenie notariatu w Księstwie Warszawskim związane było z ogólną reorganizacją sądownictwa, z wprowadzeniem nowego kodeksu cywilnego / Kodeks Napoleona / oraz powołaniem do życia nowej instytucji hipotecznej. W 1808 roku wydane zostały : „ Przepisy tyczące się organizacji oraz atrybucji władz sądowych” , których Art. 22 stał się bezpośrednio podstawą do wydania ustawy o organizacji notariatu. Według treści wspomnianych przepisów wprowadzono trzy klasy notariuszy tj. pisarzy aktowych powołanych do działania przy Sadzie Apelacyjnym mogących spełniać powierzone im obowiązki na terenie całego kraju tzw. notariuszy I stopnia, regentów kancelarii ziemskich mogących spełniać swoje obowiązki w obrębie trybunału tzw. notariuszy II stopnia i rejentów kancelarii okręgowych, których terenem działania był teren kompetencji Okręgowego Sądu Pokoju tzw. notariuszy III stopnia. W myśl Art.1 wspomnianej wyżej ustawy obowiązki notariuszy sprowadzały się do czterech zasadniczych punktów : nadania przyjętym aktom i kontraktom cech autentyczności, ustalenia ich daty, przechowywania i wydawania odpisów. Likwidacja Księstwa Warszawskiego nie pociągnęła za sobą szerszych zmian w kompetencjach notariatu. Wprawdzie ustawy i instrukcje z lat 1818-1825 wprowadziły drobne zmiany w organizacji tej instytucji to jednak nie zmieniły one ani istoty notariatu ani jej głównych zasad ustrojowych. Zmieniły się tylko szczeble urzędnicze likwidując funkcję pisarzy aktowych oraz zmieniając nazwę notariuszy powszechnych urzędujących przy hipotekach na tytuł rejentów okręgowych.Ustawa z 1808 roku została zastąpiona w 1866 roku prawem rosyjskim. W zakresie działania notariatu praktycznie jednak stosowana była w użyciu w dalszym ciągu. Nowa ustawa została przyjęta w Królestwie Polskim tylko od strony formalnej. Nastąpiły niewielkie różnice w zakresie kancelarii natomiast najistotniejszą zmianą było wprowadzenie języka rosyjskiego. Nie wprowadzono m.in. przewidzianej ustawą instytucji starszego notariusza, pozostawiono w mocy prawo hipoteczne i zachowano dla sądów dyscyplinarną władzę nad notariuszami. Organizacja notariatu zmieniła się o tyle, że na miejsce rejentów kancelarii ziemiańskich wprowadzono rejentów gubernialnych przy sądach okręgowych oraz na miejsce rejentów kancelarii okręgowych – rejentów powiatowych przy sądach pokoju. Według ustawy z 1866 roku do kompetencji notariuszy należało :przyjmowanie od osób zainteresowanych wszelkiego rodzaju aktów, wyjąwszy akta ulegające oddzielnym co do nich przepisom,wydawanie wypisów i kopii aktów,poświadczenia aktów, przyjmowanie do zachowania dokumentów składanych przez osoby prywatne,dokonywanie czynności wskazanych w ustawie postępowań rozmaitych. Karol Saniewski prowadził swoją kancelarię we Włoszczowie od 1877 do 1894 roku, jako notariusz kancelarii hipotecznej olkuskiego Sędziego Pokoju we Włoszczowie. Od 1880 roku tytułuje się notariuszem przy włoszczowskim powiatowym wydziale hipotecznym. Kancelarię prowadził sam. Jedynie w czasie jego krótkich nieobecności zastępował go Władysław Wołykom zaznaczający w aktac, że pełni obowiązki notariusza w kancelarii Karola Saniewskiego.

dawny numer zespołu 22/183 w oddziale zamiejscowym w Jędrzejowie