Zespół tworzą akta Wydziałów Komisji Wojewodztwa Mazowieckiego (od 1837 r. Rządu Gubernialnego Mazowieckiego, a od 1844 r. Rządu Gubernialnego Warszawskiego). Są to: akta personalne (wyodrębnione juz w kancelarii rosyjskiej z poszczegolnych wydziałów urzędu), dokumenty Wydziału Administracyjnego, Wydziału Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Wydziału Skarbowego, Wydziału Policyjnego, Wydziału Wojskowego, księgi kancelaryjne (protokoły posiedzeń i dzienniki). Akta pochodzą głównie z l. 1816–1866, czyli z okresu funkcjonowania ww. urzędów w Królestwie Polskim z okresu przed unifikacją z Rosją. W aktach znajduje się także anteriora z l. 1681, 1699, 1781-1815 i posteriora 1867-1913. Anteriora to zachowane w oryg. załączniki do akt oraz dokumenty powstałe głównie w wyniku działalności urzędów administracji pruskiej i prefektury departamentu warszawskiego w okresie Księstwa Warszawskiego; posteriora to akta nowego Rządu Gubernialnego Warszawskiego po 1866 r. Jest to związane z przejmowaniem przez sukcesorów akt spraw poprzedników, wynikającym ze zmian ustrojowych i terytorialnych w Królestwie Polskim. Akta personalne w przeważającej części pochodzą z Wydziału Służby Ogólnej; przedstawiają stan służby urzędników administracji terenowej. Znajdują się tu podania ubiegających się o posadę, życiorysy, listy stanu służby, informacje o wykształceniu urzędników, ich dane rodzinne, także korespondencja bieżąca w sprawach awansów, podwyżek, obsady stanowisk. Akta Wydziału Administracyjnego zawierają wiadomości na temat: instrukcji i postanowień władz guberni; granic i podziału administracyjnego kraju; pomiarów topograficznych miast; przywilejów i opisów statystycznych miast; utrzymania komunikacji, mostów, dróg; pożyczek na budowę i utrzymanie fabryk; gruntów i lasów miejskich; sporów granicznych między dobrami; kontroli i rachunków kas miasta; są także nieliczne księgi ludności miast i gmin. Większość dokumentów dotyczy spraw miast w woj. mazowieckim i następnie gub. warszawskiej. W Wydziale Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego znajdują się akta związane są z kompetencjami KWM/RGW w dziedzinie kontroli spraw religijnych i instytucji wszystkich wyznań, budowy kościołów i innych; sprawy zarządzania szpitalami i szkołami w woj. mazowieckim, a później w gub. warszawskiej. Są tu: akta dotyczące zabezpieczenia funduszów instytucji różnych wyznań na dobrach ziemskich, oraz na posesjach w Warszawie; akta ogólne spisu majątków duchownych; akta parafii, kościołów katolickich, ewangelickich, bóżnic, bractw, dozorów i instytutów kościelnych; spuścizn po księżach, przekazywanych na fundusz Kościoła w Królestwie Polskim oraz legatów przekazanych na fundusz kościelny; także akta z różnorodną korespondencją w sprawach instytucji religijnych wszystkich wyznań, szpitali i szkół. Dokumenty dotyczą głównie spraw instytucji i funduszów wyznania rzym.-kat., ale także instytucji wyznania izraelickiego, ewangelickiego i prawosławnego. Są tu również akta personalne duchowieństwa oraz kilka woluminów zawierających informacje dotyczące szkolnictwa. Wydział Skarbowy zajmował się poborem i egzekucją podatków i należności skarbowych, administracją dóbr i lasów rządowych, sprawował nadzór nad kasami w województwie, magazynami solnymi, składami tabaki i tytoniu. Z Wydziału Skarbowego w 1818 r. wyodrębniono Wydział Dóbr i Lasów Rządowych, który zajmował się sprawami związanymi z gospodarką leśną, m.in. w jego gestii leżało zawieranie kontraktów dzierżawnych, opieka nad włościanami zamieszkałymi w dobrach rządowych, kontrola wyrębu drzew, czuwanie nad przestrzeganiem ustaw leśnych. Akta dotyczą organizacji służby skarbowej i spraw urzędników skarbowych (pensje), Stowarzyszenia Emerytalnego; są tu także personalia urzędników. Inna część akt dotyczy dozoru nad finansami różnych służb administracyjnych niższego szczebla, propinacji, akcyzy, miar i wag, listów zastawnych, kapitałów kas miejskich i gubernialnych, magazynów solnych, podatków. Dużą część zespołu stanowią akta defraudacji skarbowych (głównie drobne przekroczenia przepisów finansowych), oraz dokumenty kaucyjne składane przez urzędników przy obejmowaniu posady. Do zadań Wydziału Policyjnego należało zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego, kontrola nad działalnością Rady Lekarskiej i urzędników służby zdrowia, administracja szpitali, więzień i domów poprawczych, czuwanie nad przestrzeganiem dokładności miar i wag, ustalanie taksy na artykuły pierwszej potrzeby w miastach, nadzór nad obrotem wekslowym, kontrola jarmarków i targów, zapobieganie żebractwu i próżniactwu. W spuściźnie aktowej są materiały ogólne dóbr i funduszów szpitalnych oraz legatów szpitalnych; także akta typowe dla komórki o charakterze policyjno-śledczym, a mianowicie: dokumenty dotyczące więzień (sprawy gospodarcze, administracyjne, sanitarne, przepisy prawne obowiązujące w więzieniach, wiadomości o transportach więźniów, wysyłkach na Syberię), aresztów za długi, skarg na urzędników, procesów instytucji publicznych, przesiedleń, paszportów, lombardów, licytacji, pożyczek, cen, „dobrych obyczajów", informacje o dzieciach oddawanych do domów poprawczych, wyjazdach za granicę, przestępczości, raporty niższych władz administracyjnych o nadzwyczajnych wydarzeniach w guberni. Do Wydziału Wojskowego należało zaopatrywanie wojska, czuwanie nad przemarszami armii i jej rozkwaterowaniem, zaciągi wojskowe, organizacja składów żywnościowych, ochrona mieszkańców. W aktach: informacje o aprowizacji wojska, poborze (m. in. listy „zaciągniętych" do wojska za polityczne przestępstwa, np. za udział w powstaniu w 1863 r. oraz wiadomości o poborze rekruta w 1860 r.), dezercjach, pomocy dla byłych wojskowych, o uchylaniu się od służby wojskowej, dostawach dla wojska, fortyfikacjach itp. Protokoły posiedzeń stanowią ekstrakt działalności Rządu Gubernialnego Warszawskiego w l. 1845-1866; zawierają streszczenie przebiegu obrad kolegialnych i ich wyniki. Na treść protokołu posiedzeń składały się najczęściej następujące elementy: numer sesji, data, wykaz uczestników sesji, wyjaśnienie przyczyn nieobecności osób zobowiązanych do uczestniczenia w posiedzeniu, streszczenie przebiegu obrad, zagadnienia podejmowane na zebraniu. Ponadto: dzienniki główne RGW z l. 1851-1866, dzienniki wydziałów: administracyjnego, wojskowo-policyjnego, policyjnego, wojskowego i skarbowego z l. 1830-1867, dzienniki korespondencyjne Służby Ogólnej i Sekcji Wyznań z l. 1843-1865, dzienniki korespondencji tajnych "sekretnych" z l. 1840-1865, skorowidze alfabetyczne (instytucji i osobowe) z l. 1834, 1840-1866, skorowidze alfabetyczne wydziałów: skarbowego, administracyjnego i policyjnego. Do poszczególnych wydziałów w elektronicznej wersji inwentarza dołączono jednostki aktowe Komisji Wojewodztwa Mazowieckiego oraz Rządu Gubernialnego Warszawskiego, wyłączone z zespołu Komisja Województwa Kaliskiego/Rząd Gubernialny Warszawski (nr 228) - patrz Metody opracowania. W aktach zespołu występuje liczna grupa załączników, mających związek merytorycznymi z aktami urzędowymi. Są to np. drukowane obwieszczenia, plany, egzemplarze gazet, wyciągi z akt hipotecznych oraz akt stanu cywilnego, testamenty, dokumenty z okresu staropolskiego - oryg. i kopie (np. nadania przywilejów).

Po utworzeniu w 1815 r. Królestwa Polskiego podzielono je na 8 województw, zarządzanych przez komisje. Każde z województw dzieliło się na obwody, a te z kolei na powiaty. Komisja Województwa Mazowieckiego, działająca w l. 1816-1837, przemianowana na Rząd Gubernialny Mazowiecki (1837-1844), następnie na Rząd Gubernialny Warszawski (1844-1866), to urząd administracji państwowej na szczeblu terytorialnym. Na czele komisji stał prezes. W jej skład wchodzili także komisarze, którzy kierowali odpowiednimi wydziałami, komisarze delegowani w obwodach oraz sekretarz generalny zarządzający kancelarią urzędu. Sprawy egzekucji przepisów należały do wydziałów Komisji, które odpowiadały sektorom administracji państwowej. Komisja Województwa Mazowieckiego miała w różnych okresach swego istnienia od 3 do 7 takich wydziałów, o różnie dzielonych i łączonych zakresach kompetencji. W okresie największego rozdrobnienia były to wydziały: Służby Ogólnej, Administracji, Wyznań Religijnych i Oświecenia, Skarbowy, Dóbr i Lasów Państwowych, Wojskowy i Policyjny. Wydziały KWM dzieliły się na sekcje, te zaś na oddziały. Po powstaniu listopadowym rozpoczął się stopniowy proces likwidowania odrębności administracyjnej Królestwa Polskiego. W 1837 r. nastąpiła zmiana nazw województw na gubernie, a komisji wojewódzkich na rządy gubernialne; w 1842 r. - obwodów na powiaty (a dawnych powiatów na okręgi). Prezesa komisji nazwano gubernatorem cywilnym, a komisarzy obwodowych naczelnikami powiatów. Nie pociągnęło to jednak za sobą większych zmian w podziałach terytorialnych (przez cały okres istnienia zmieniały się natomiast siedziby urzędów obwodowych lub powiatowych, zdarzało się także, że nazwa obwodu czy powiatu nie odpowiadała jego siedzibie) ani w kompetencjach urzędów. Nowy podział terytorialny wprowadzono dopiero przy reorganizacji z 1844 r., skutkiem której, z połączenia guberni mazowieckiej i kaliskiej powstała gubernia warszawska. Skład rządu gubernialnego, jego kompetencje oraz struktura wewnętrzna pozostały bez zmian. W 1866 r., w związku ze zmianą ustroju całego Królestwa Polskiego, na podstawie ustawy z 19/31 XII 1866 r., przeprowadzono reorganizację urzędów gubernialnych; na terytorium dotychczasowej gub. warszawskiej powstały 3 gubernie: warszawska, kaliska i piotrkowska z nowymi rządami gubernialnymi. W związku z tym część akt spraw byłego Rządu Gubernialnego Warszawskiego, których nie zakończono w czasie jego funkcjonowania, podzielono odpowiednio między powstałe rządy gubernialne. Nastąpiły natomiast zmiany ustrojowe tak daleko posunięte, że powstały wówczas Rząd Gubernialny Warszawski nie stanowił kontynuacji swego poprzednika o tej samej nazwie.

Stan zachowania zespołu prawie 100% (z ubytkami wynikającymi jedynie z brakowania w registraturach i archiwach urzędów oraz w AAD)