Akta miasta Jarosławia

Reference code
56/132/0
Number of series
44
Number of scans
227155

Content:

I. Dokumenty pergaminowe, 1518-1845, sygn.1D-6D, (zatwierdzenie statutu cechu płócienników przez rajców jarosławskich, przywilejów nadanych miastu i mieszczanom przez kolejnych właścicieli oraz władców Polski, nadanie miastu tytułu królewskiego miasta oraz herbu przez cesarza Ferdynanda I). II. Rękopisy, 1523-1855, sygn. 1-31, 1. Acta iudiciorum, 1559-1855, sygn. 1-7, (akta sądu wójtowsko-ławniczego oraz jarmarcznego), 2. Testamenta, 1523-1628, sygn. 8-9, (testamenty) 3. Consularia, 1618-1872, sygn. 10-17, (protokoły spraw rozstrzyganych przez urząd radziecki i burmistrzowsko-radziecki, protokoły wyborów na rajców, wójta, ławników, syndyków, lonerów oraz protokoły przyjęcia osób do prawa miejskiego), 4. Cechy, 1744-1868, sygn. 18-23, 827-829, (protokoły posiedzeń różnych cechów jarosławskich, wyrok sądu cechowego z 1763 r., drukowany „Uniwersał dla wszystkich…cechów” oraz potwierdzenia zapłaty podatku przez cech mularski z lat 1791, 1797). 5. Dokumenty papierowe, 1621-1778, sygn. 24-27, 830-832, (dokumenty odnoszące się do dziejów miasta i jego mieszkańców, nakazy i zarządzenia królewskie oraz polecenia i rozstrzygnięcia właścicieli miasta), 6. Kopie, 1717, sygn. 28, (kopia potwierdzenia przywilejów cechu rzeźnickiego przez Aleksandra Lubomirskiego, 7. Varia, 1789-1855, sygn. 29-30, 833-835, (opisanie abolicyjne miasta, akta związane z prawnym uregulowaniem stosunków miasta Jarosławia z właścicielami ziemskimi oraz akta osób prywatnych – mieszkańców miasta), 8. Uzupełnienie, 1644-1653, sygn. 31, (księga sądu jarmarcznego). III. Magistrat miasta Jarosławia, 1838, 1846, 1850-1921, sygn. 32-406, 836-875, 1. Dział Ogólno-Organizacyjny 1838, 1846, 1850-1921, sygn. 32-92, 836, (protokoły z posiedzeń Rady Miejskiej i Magistratu, przepisy i zarządzenia C.K. Starostwa w Jarosławiu, statuty i przepisy własne, sprawy dotyczące majątku gminy i przedsiębiorstw miejskich), 2. Dział Budżetowo-Finansowy, 1870-1871, 1884-1919, sygn. 93-147, 837-838, (wydatki i dochody gminy, kredyty, sprawy podatkowe), 3. Dział Gospodarki Gminnej, 1870, 1877-1880, 1892-1916, sygn. 148-171, 839-840, (sprawy ogólnogospodarcze, sprawy dróg i komunikacji, rolnictwa, hodowli i weterynarii, handlu i przemysłu), 4. Dział Administracji Społecznej, 1868-1918, sygn. 172-208, 407, 841-843, (kultura, oświata i sztuka w mieście, zdrowie publiczne i sprawy sanitarno-porządkowe, sprawy opieki społecznej), 5. Dział Administracyjny, 1868, 1872, 1877, 1874-1918, sygn. 209-312, 844-859, (ewidencja i kontrola ludności – sprawy przynależności osób do gminy, wykazy statystyczne urodzonych i zmarłych, bezpieczeństwo i porządek publiczny, sprawy wojskowe, sprawy budowlane i remontowo-budowlane, aprowizacja oraz walka z drożyzną, sprawy karno-administracyjnymi oraz sądowe, oferty, prospekty i obwieszczenia nadsyłane do Magistratu), 6. Akta z 1909 r. w układzie chronologiczno-numerowym, 1889-1909, sygn. 313-333, (sprawy nr 1-21665 dotyczące m.in. wydania książek robotniczych, osób starających się o zapomogi, oferty różnych firm nadsyłane do Magistratu, spraw budowlanych, spraw finansowych gminy), 7. Sprawy biurowe i kancelaryjne, 1897-1918, sygn. 334-379, 860-862, (dzienniki podawcze, protokoły podawcze oraz pisma dotyczące spraw biurowych i kancelaryjnych), 8. Instytucje, komitety i organizacje społeczne, 1870, 1873-1876, 1879-1887, 1891-1918, sygn. 380-406 (akta dotyczące komitetów parafialnych – rzymsko i greckokatolickiego oraz akta Wydziału Uzupełniającej Szkoły Przemysłowej w Jarosławiu), 9. Varia, 1911, 1914-1918, sygn. 863-875 (akta związane z uroczystościami i obchodami rocznic w Jarosławiu, udziałem Magistratu w pracach Związku Większych Miast Galicji oraz korespondencja w sprawie planowanych publikacji i organizacji imprez). IV. Zarząd Miejski w Jarosławiu, [1905-1906, 1910-1914] 1918-1939, [1945-1948], sygn. 408-742, 876-880, 1. Dział Ogólno-Organizacyjny, 1918-1939, sygn. 408-439, (protokoły z posiedzeń Rady Miejskiej oraz Magistratu, przepisy i zarządzenia własne, sprawy dotyczące urzędników miejskich, sprawy dotyczące majątku gminy i przedsiębiorstw miejskich, 2. Dział Budżetowo-Finansowy, 1919-1939, sygn. 440-586, 876-878, (preliminarze dochodów i wydatków, budżety miejskie, sprawozdania rachunkowe, akta związane z kredytami i pożyczkami, wykazy nieruchomości z poszczególnych ulic miasta sporządzone do celów podatkowych, akta dotyczące dzierżawy poboru opłat targowych, dzierżawy myta, księgi kontowe oraz dzienniki główne, księgi dochodów i wydatków), 3. Dział Gospodarki Gminnej, [1905-1906, 1910-1914], 1919-1939, sygn. 563, 587, 589-593 (sprawy dróg i placów publicznych, rolnictwa, hodowli i weterynarii, sprawy handlu i przemysłu), 4. Dział Administracji Społecznej, [1900, 1910-1911, 1915-1917], 1919-1939, sygn. 564-586, 588, 594, 743, 879, (kultura, sztuka i oświata w mieście, akta dotyczące zdrowia publicznego, opieki społecznej (w tym fundacji działających w mieście), 5. Dział Administracyjny, 1919-1940, sygn. 434-437, 541, 595-650, 880 (indeksy wydanych certyfikatów przynależności, księga zgonów zawierająca karty osób zmarłych w Jarosławiu w okresie 27 V 1938-28 XI 1939, akta dotyczące wyborów do Sejmu i Senatu – zarządzenia, spisy osób uprawnionych do głosowania, ewidencja i kontroli ludności, bezpieczeństwo i porządek publiczny, sprawy wojskowe, sprawy budowlane, sprawy sądowe, listy powołanych sędziów przysięgłych), 6. Akta z 1939 r. według wykazu akt Wydział Ogólny Referat Organizacyjno-Prawny, 1939, sygn. 651-663, (sprawy organizacyjne Zarządu Miejskiego, kontrola wewnętrzna i zewnętrzna, sprawozdawczość sprawy sądowe, opinie prawne, sprawy reprezentacyjne, sprawy pracowników Zarządu), 7. Akta z 1939 r. według wykazu akt Wydział Finansowy Referat Budżetowy, 1939, sygn. 664, (długi długoterminowe miasta), 8. Akta z 1939 r. według wykazu akt Wydział Administracyjny, 1938-1939, sygn. 665-667 (zakłady przemysłowe, areszt miejski, sprawy służby przeciwpożarowej), 9. Akta z 1939 r. według wykazu akt Wydział Społeczny, 1939, sygn. 668-669 (organizacje oświatowe i kulturalne, fundacja Dietzuisów), 10. Akta z 1939 r. według wykazu akt Wydział Techniczny, 1939, sygn. 670-679 (podteczki dotyczące zatwierdzania planów, remontów domów prywatnych, parcelacji gruntów, budowy dróg), 11. Ogłoszenia, 1919-1939, sygn. 680-682 (afisze i ogłoszenia własne oraz władz nadrzędnych dotyczące m.in. spraw wojskowych, handlu, obchodów uroczystości patriotycznych), 12. Pomoce kancelaryjne, 1919-1938, sygn. 684-739 (protokoły i dzienniki podawcze), 13. Komitety i organizacje społeczne, 1919-1920, 1926-1927, 1939, sygn. 740-743, 881 (akta dotyczące Wydziału Uzupełniającej Szkoły Przemysłowej, statuty towarzystw działających na terenie Jarosławia, dziennik kasowy oraz protokoły z posiedzeń rzymskokatolickiego Komitetu Parafialnego), 14. Varia, 1936-1938, sygn. 882-884 (kondolencje powodu śmierci burmistrza Stanisława Sierankiewicza przesyłane do Zarządu Miejskiego, pisma związane ze zbiórką funduszy na sztandar dla pułku artylerii w Jarosławiu oraz z ufundowaniem trąbki sygnałowej dla Pułku Artylerii w Jarosławiu). V. [Zarząd Miejski w Jarosławiu] Stadtverwaltung Jaroslau, 1939-1944, sygn. 744-826, 885-898, 1. Dział Ogólno-Organizacyjny, 1939-1944, sygn. 744-746, (zarządzenia władz III Rzeszy), 2. Dział Budżetowo-Finansowy, 1939-1944, sygn. 747-812, 885-89, (budżety, sprawozdania budżetowe, księgi wydatków i dochodów, zamknięcia miesięczne, księgi dotyczące poszczególnych przedsiębiorstw miejskich i dzienniki główne, wykazy nieruchomości z poszczególnych ulic miasta, księgi biercze podatku gruntowego, wykaz osób korzystających z zasiłków w 1940 roku), 3. Dział Administracji Społecznej, 1939-1944, sygn. 813, 892-894, (akta dotyczące fundacji działających na terenie miasta, listy płac nauczycieli i budżety szkół z polskim i ukraińskim językiem nauczania), 4. Dział Przemysłowy, 1942-1944, sygn. 814-816 (karty rejestracyjne przedsiębiorstw i zakładów), 5. Dział Administracyjny, 1940-1943, sygn. 817-820, 895-897, (dziennik budowy kamienicy Orsettich, wykazy ulic, właścicieli budynków i mieszkań w poszczególnych dzielnicach miasta, zawiadomienie Zarządu Obozu Koncentracyjnego Auschwitz z 17 VI 1940 roku o przyjęciu więźniów z terenu Jarosławia, spisy osób wywiezionych z Jarosławia na roboty do Niemiec z 1942 roku, projekty przebudowy niektórych ulic), 6. Akta z lat 1939-1944 w układzie chronologiczno-numerowym, 1939-1944, sygn. 821-823, (akta w układzie zgodnym z liczbą dziennika podawczego, m.in. wykaz osób wyznaczonych na zakładników miasta, wykaz osób posiadających broń, wykazy przedsiębiorstw działających w mieście, wykaz kupców żydowskich z 1939 roku, podania o wynajęcie miejsca w hali targowej, sprawy domów i mieszkań pożydowskich), 7. Ogłoszenia, 1939-1944, sygn. 824, (m.in. ogłoszenia o godzinach otwarcia sklepów, zakaz przewożenia produktów żywnościowych na drugi brzeg Sanu, zarządzenie dot. przedsiębiorstw przewozowych, ogłoszenie w sprawie zamknięcia granicy niemiecko-radzieckiej, ogłoszenie dotyczące używania języka niemieckiego, zniesienia anten radiowych, obwieszczenia o osobach skazanych na karę śmierci i rozstrzelaniu zakładników), 8. Pomoce kancelaryjne, 1939-1941, sygn. 825-826, 898, (protokoły z lat 1939-1941).

About the Creator:

Pierwsze wzmianki źródłowe na temat Jarosławia pochodzą z 1152 roku. Na mocy uzgodnień zjazdu wyszechradzkiego (1338) po pierwszych, niezbyt udanych wyprawach, Kazimierz Wielki włączył do Polski zachodnią część Rusi Czerwonej, m.in. z Sanokiem, Przemyślem i zapewne Jarosławiem. Miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim przez Władysława Opolczyka 7 grudnia 1375 roku. W roku 1379 starostą generalnym ziemi ruskiej został Jaśko z Tarnowa, który jako uposażenie otrzymał m.in. Jarosław. Od tej pory Jarosław był w rękach Leliwitów Tarnowskich, a następnie kolejno: Odrowążów, Kostków, Ostrogskich, Chodkiewiczów, Lubomirskich, Sieniawskich, Zamoyskich, Koniecpolskich, Sobieskich, Sanguszków i Czartoryskich. Jarosław ze względu na swoje położenie stał się ośrodkiem handlu – pierwsze wzmianki o słynnych jarmarkach jarosławskich pochodzą z 1416 roku. Okres największego rozkwitu miasta przypadł na II połowę XVI i I połowę XVII wieku, a zawdzięczał go głównie czterem dorocznym jarmarkom o znaczeniu ogólnopolskim. Znakomity rozwój Jarosławia został przerwany przez nękające miasto pożary i epidemie. Najgorsze z nich miały miejsce w latach 1602-1603 (panująca w mieście epidemia) i 1625 (pożar miasta). Kolejni właściciele miasta nie zdołali zahamować upadku miasta, które w ciągu XVIII stało się prowincjonalnym miasteczkiem. Władze miejskie stanowiły: rada reprezentowana przez 18 rajców, z których sześciu sprawowało na przemian bezpośrednią władzę nad miastem pod przewodnictwem burmistrza oraz ława. Sądownictwo nad mieszczanami wójt z pomocą podwójciego i sześciu wybieranych corocznie ławników. Samorząd „republiki jarosławskiej” był w pewien sposób uzależniony od właścicieli miasta, których umowa z 1594 roku (Ostrogskich i Sieniawskich) przewidywała możliwość oddziaływania na wybór rady, wójta sądowego i ławników. Ze względu na szczególną rolę Jarosławia w handlu w mieście funkcjonowały osobne sądy jarmarczne (iudicia nundinalia). Składały się one z osobnego sędziego, dwóch ławników, pisarza i delegata zamkowego. Zasądzonym przysługiwało prawo do odwołania się do dziedzicznego pana miasta. W wyniku I rozbioru Jarosław znalazł się pod władzą austriacką. Miasto początkowo zostało włączone do obwodu samborskiego, a następnie do cyrkułu przemyskiego (1782 rok). Do roku 1787 wybory władz miejskich odbywały się zgodnie z dawnymi przywilejami, pod kontrolą komisarzy rządowych i plenipotentów rodziny Czartoryskich, jednak stopniowo usunięto większość urzędów pozostawiając wyłącznie stanowisko burmistrza, syndyka i asesorów, wybieranych i kontrolowanych (od 1792 r.) przez wydziały miejskie, złożone z 12 mieszczan jarosławskich. W 1836 roku cesarz Ferdynand I nadał miastu przywilej na odbywanie czterech dorocznych jarmarków, a 1845 roku nadał miastu nowy herb oraz tytuł królewskiego miasta. Dzięki przemianom ustrojowym w monarchii austriackiej w 1867 roku miasta galicyjskie, a wśród nich Jarosław, otrzymały duże swobody w samorządzie. Działalność władz miejskich regulowała ustawa o organizacji i zakresie działania samorządów gminnych z 1866 roku Organem uchwałodawczym i kontrolnym była Rada Miejska, a organem wykonawczym był zarząd złożony z naczelnika (burmistrza), jego zastępcy i asesorów. Z powodu kłopotów finansowych miasta rada miejska była zmuszona w 1887 r. wnieść petycję do Sejmu Krajowego o zapewnienie miastu nowych dochodów. Namiestnik Kazimierz Badeni postanowieniem z dnia 28 VI 1889 rozwiązał radę miejską i zarządził wprowadzenie rządów komisarycznych, które zakończyły się z chwilą nowych wyborów do rady miejskiej w maju 1890 r., przeprowadzonych według nowej ustawy gminnej dla trzydziestu miast galicyjskich. Ze względu na swoje strategiczne położenie Jarosław został przewidziany przez władze austriackie jako baza wojskowa i wkrótce stał się umocnionym przyczółkiem mostowym z 32 fortami usytuowanymi na wschodzie i północnym wschodzie miasta. Tuż przed wybuchem wojny Jarosław liczył 26 tys. mieszkańców, a garnizon – 4 tys. żołnierzy. Po zakończeniu I wojny światowej i ustanowieniu polskich rządów, w listopadzie 1918 roku Jarosław stał się „istotną i nieodłączną częścią wolnego i zjednoczonego państwa polskiego”. 23 marca 1933 roku została wydana ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Miała ona na celu ograniczenie jego kompetencji, a jednocześnie ściślejsze związanie władz miejskich z administracją państwową. Wówczas uległy zmniejszeniu kompetencje kontrolne rady wobec zarządu miejskiego oraz jej własny zakres działania. Do niego należały m.in. sprawy majątku miejskiego, zakładów miejskich oraz ustanowienie budżetu i podatków miejskich. Do zakresu poruczonego należały: sprawy poboru podatków państwowych, bezpieczeństwa i porządku publicznego, organizacji wyborów do ciał ustawodawczych, ewidencji ludności. We wrześniu 1939 roku Jarosław znalazł się pod okupacją niemiecką. 10 września tego roku do miasta wkroczyły wojska niemieckie. W tym czasie władzę sprawował Tymczasowy Zarząd Miejski na czele z burmistrzem, władzę naczelną nad miastem miała tymczasowa komenda (Ortskommando). 2 października proklamowano utworzenie Generalnego Gubernatorstwa, wskutek czego Jarosław stał się miejscowością nadgraniczną. W dniu 27 lipca 1944 roku na przedmieściach Jarosławia pojawiły się pierwsze oddziały Armii Radzieckiej. W ostatnich dniach lipca powołano Powiatową i Miejską Radę Narodową i ich prezydia.

Border dates:

1518-1944 [1945-1948]

Classification:

administracja ogólna

Creator's name:

Dates:

1518-1944, 1945-1948.

Former name:

Foreign language name:

Languages:

węgierski, ukraiński, serbsko-chorwacki, polski, niemiecki, łaciński, angielski

Availability:

Available in full

Total archival files:

975

Total archival files processed:

904

Total archival files without records:

0

Total linear metres

28.79

Total linear metres processed

28.45

Total linear metres without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Quantity Inventory uwagi
Draft list No data
Approved book inventory No data
Draft electronic archive inventory No data
Guide to fonds No data

Zespół częsciowo zmikrofilmowany - nr mkrf. 160570–160591 (sygn. 1-22)