Ewangelicki Urząd Parafialny w Raniżowie

Reference code
56/152/0
Number of series
0
Number of scans
3584

Content:

1. Okólniki i odpisy zarządzeń władz politycznych 1814-1910, sygn.1; 2. Okólniki Najwyższej Rady Kościelnej 1819-1913, sygn. 2. 3. Sprawy Senioratu (protokoły z zebrań Senioratu, sprawy wyborów do Superintendentury), 1840-1909, sygn. 3; 4. Sprawy organizacji parafii, 1789-1910, sygn. 4; 5. Sprawy prezbiterstwa (protokoły z posiedzeń, korespondencja), 1870-1904, sygn. 5; 6. Protokoły z zebrań zborów 1885-1891, sygn. 6; 7. Spis ksiąg i naczyń liturgicznych parafii w Raniżowie, 1804, sygn. 7; 8. Jubileuszowe uroczystości okolicznościowe, 1816-1901, sygn. 8; 9. Sprawy osobowe duchownych, 1810-1910, sygn. 9; 10. Roczne zamknięcia rachunkowe, sprawozdania pastorów dotyczące stanu parafii, 1865-1913, sygn. 10; 11. Statystyka (wykazy zmian wyznania, wykazy urodzonych i zmarłych), 1831-1910, sygn. 11. 12. Sprawy metrykalne m.in. związane z zawarciem małżeństwa, świadectwa obyczajności, 1813-1931, sygn. 12-14; 13. Sprawy szkolne nauczycieli, 1811-1911, sygn. 15-16; 14.Fundusze, legaty, dotacje państwowe, zbiórki, sprawy gospodarcze, 1794-1910, sygn. 17-20; 15. Sprawy związane z budową kościołów, sprawy finansowe, opodatkowanie członków gminy na cele kościelne, 1802-1912, sygn. 21-23; 16. Sprawy sanitarne, sądowe (cywilne) prośby i skargi członków gminy ewangelickiej, 1820-1909, sygn. 24-26;17. Sprawy Zakładu Emerytalnego Ewangelickiego Kościoła, 1886-1909, sygn. 27; 18.Organizowanie pomocy dla biednych współwyznawców, pomoc w leczeniu, poszukiwania osób, alimentacyjne, nekrologi, 1795-1910, sygn. 28-29; 19. Kandydaci teologii, 1819-1911, sygn. 30.

About the Creator:

Zasadniczą ustawą regulującą ustrój ewangelickiego wyznania augsburskiego i helweckiego w królestwach i krajach monarchii austriacko-węgierskiej w latach 1892-1918, była ustawa uchwalona przez generalne synody wyznania augsburskiego i helweckiego w 1889 r. - zatwierdzona postanowieniem cesarza z dnia 9 XII 1891 r. i ogłoszona przez ministra wyznań i oświecenia obwieszczeniem z dnia 15 XII 1891 r. Poprzednia ustawa z 6 I 1866 r. przestała obowiązywać z chwilą wejścia w życie ustawy z r. 1891. W świetle nowej ustawy – zbór parafialny to najniższy stopień zarządu kościoła (§ 2). Organizację zboru regulowały § 13-79 wymienionej ustawy. Organami przy pomocy których zbór parafialny wykonywał swe zadania były: urząd parafialny, prezbiterstwo, zastępstwo zborowe względnie zebranie zboru. W przypadku zborów parafialnych, którym podlegały zbory filialne część zboru parafialnego, w której znajdowała się siedziba urzędu parafialnego – nosiła nazwę zboru macierzystego. Urząd parafialny powołany był do pielęgnowania ewangelicko-chrześcijańskiego życia. Przedstawicielem urzędu parafialnego był proboszcz, który był równocześnie duchownym naczelnikiem zboru. Do obowiązków proboszcza należało: 1. zarząd nabożeństwami według porządku kościelnego, udzielanie sakramentów, nauka kościelna dzieci 2. nadzór nad szkołami własnego zboru 3. prowadzenie ksiąg metrykalnych (rejestry chrztów, ślubów i zgonów, ksiąg konfirmacyjnych i księgi zmiany wyznania. Wyciągi z metryk wystawione przez proboszczów miały znaczenie dokumentów publicznych 4. prowadzenie archiwum parafialnego Proboszcz sprawował urząd dożywotnio. Pochodził z wyboru wszystkich uprawnionych do głosowania członków zboru. Wybierany był większością głosów. Przygotowanie wyborów i kierowanie nimi należało do prezbiterstwa. Zatwierdzanie proboszczów (wikariuszów i kaznodziejów wędrownych) następowało przez Naczelną Radę Kościelną w porozumieniu z władzą polityczną. Wybrany proboszcz otrzymywał list wokacyjny, w którym wyszczególnione były obowiązki i dochody proboszcza. Uroczystego wprowadzenia (instalacji) proboszcza dokonywał senior. W każdym zborze istniało prezbiterstwo. W skład jego wchodził proboszcz i kilku członków wybranych przez zbór. Jego przewodniczącym był proboszcz. Do zakresu działania prezbiterstwa należało wspieranie urzędu parafialnego w pielęgnowaniu chrześcijańskiego życia w zborze, utrzymywanie porządku kościelnego podczas nabożeństw, staranie o urządzenie i utrzymanie szkoły, opieka nad ubogimi, powoływanie i odwoływanie organistów, kantorów, sług kościelnych, zarządzanie majątkiem zborowym i fundacjami. Prezbiterstwo wybierało spośród swoich członków przedstawicieli i zastępców na zebrania senioralne. Zebranie prezbiterstwa zwoływał przewodniczący (proboszcz) z każdego posiedzenia prezbiterstwa spisywano protokół. Prócz prezbiterstwa w zborze istniało także tak zwane zastępstwo zborowe (Gemeindeveritetung), abo w mniejszych zborach tzw. zebranie zboru (Gemeinde – Versammlung). Do zakresu działania zastępstwa zborowego należało: wybór członków prezbiterstwa, wybór stałych nauczycieli, ustanawianie płac proboszczów i nauczycieli, ustanawianie preliminarza rocznego, sprawozdanie rocznych rachunków zborowych i funduszowych, prowadzenie budowy budynków kościelnych i publicznych, uchwalanie statutów zborowych. Zastępstwo zborowe wybierane było przez ogół wszystkich uprawnionych do głosowania członków zboru (zebranie zboru). Zachowane akta parafii ewangelickiej w Raniżowie obejmują lata 1789-1913. Parafia w Raniżowie obejmowała działalnością: 1. gminę macierzystą Raniżów, 2. gminę filialną Steinau, 3. gminę szkolną Sulichów – Krawce. Gmina Raniżów należała do okręgu powiatowego (Bezirkshauptsmannschaft) Kolbuszowa. W roku 1888 liczyła 225 wiernych na miejscu, a w okolicznych miejscowościach (Sokołowie, Windenthalu, Rzeszowie, Widełce, Mazurach, Spiach, Trzebusce, Woli Raniżowskiej, Lipnicy, Wilczej Woli, Przeworsku) 66 wiernych – razem 291 wiernych. Raniżów posiadał mały drewniany kościółek i starą drewnianą szkołę. Nabożeństwa odbywały się co niedzielę i w każde święto w Raniżowie i Steinau. W roku 1890 gmina Raniżów liczyła 324 wiernych, w roku 1892 – 332 wiernych. Późniejszych sprawozdań brak. Gmina filialna Steinau (okręg powiatowy Nisko) liczyła w roku 1888 – 332 wiernych na miejscu i obejmowała miejscowości – Kamień – Prusowa, Jeżowe, Pieronka, Pietropole, Racławice, Rauchersdorf, a w nich 203 wiernych – razem liczyła 595 wiernych. Posiadała murowany kościół i budynek szkolny. W roku 1890 w Steinau było 611 wiernych. Z końcem roku 1910 gmina Steinau liczyła 107 wiernych. Gmina szkolna (Schulgemeinde) Sulichów-Krawce należała do okręgu powiatowego (Bezirkshauptsmannschaft) Tarnobrzeg i liczyła w 1888 roku na miejscu 67 wiernych. W okolicznych miejscowościach jak: Krawce, Tarnobrzeg, Wydrza, Grębów było 43 wiernych, razem 110 wiernych. W roku 1890 gmina szkolna Sulichów liczyła 117 dusz. Bezpośrednią władzą zwierzchnią gminy parafialnej Raniżów był Seniorat Zachodni, który miał w latach 1840-1843 siedzibę w Stadle. W roku 1874 – w Krakowie (prawdopodobnie do roku 1880), w latach 1881-1906 (lub 1907) – w miejscowości Hohenbach; w latach 1908-1909 – w Nowym Sączu. Poprzez Seniorat gmina parafialna Raniżów podlegała Galicyjsko-Bukowińskiej Superintendenturze, która miała swą siedzibę w Białej. Najwcześniejsze akta gminy parafialnej Raniżów pochodzą z roku 1789. Gmina parafialna Raniżów i filialna Steinau istniały jednak wcześniej, gdyż w przeglądzie tabelarycznym stanu osobowego z roku 1892 podano datę założenia szkoły w Raniżowie i Steinau – rok 1784. Ostatnie akta pochodzą z 1913 roku. Trudno na podstawie akt, stwierdzić, czy gmina została rozwiązana w tym roku, czy istniała nadal. [Na podstawie wstępu do inwentarza zespołu autorstwa A. Fenczaka, 1978 r.]

Border dates:

1789-1913

Classification:

instytucje wyznaniowe

Creator's name:

Dates:

1789-1913.

Former name:

Foreign language name:

Languages:

niemiecki

Availability:

Available in full

Total archival files:

31

Total archival files processed:

30

Total archival files without records:

0

Total linear metres

0.29

Total linear metres processed

0.28

Total linear metres without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Quantity Inventory uwagi
Approved book inventory Tak
Guide to fonds Nie
Draft electronic archive inventory Nie

Zespół zmikrofilmowany - nr mkrf. 56/4122-56/4152