Wybory organów kolegialnych - materiały z wyborów do sejmu i senatu, rad narodowych, organów samorządu mieszkańców, komisji odwoławczych d/s pracy, ławników, kolegiów do spraw wykroczeń; Organizacja - sprawy organizacyjne Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN), wykazy członków komisji i zespołów WRN; Działalność WRN - materiały z sesji WRN, posiedzeń Prezydium WRN, jego postanowień i realizacji tych postanowień przez instytucje podległe, posiedzeń komisji i zespołów WRN, ich wniosków i opinii oraz realizacji tych wniosków; Akty normatywne organów naczelnych - interpretacja przepisów prawnych i ich opiniowania przez WRN; Nadzór WRN - materiały dotyczące ustawowej opieki i nadzoru nad radami narodowymi niższych szczebli, organów samorządu mieszkańców, inspektorów do spraw rad narodowych; Planowanie i sprawozdawczość - plany pracy komisji WRN, sprawozdania statystyczne dot. składów osobowych i działalności rad narodowych, dane dot. struktury osobowej i ewidencji zmian radnych; Odznaczenia państwowe i resortowe - obsługa Wojewódzkiej Komisji Odznaczeń Państwowych, wnioski na odznaczenia państwowe i ich rozpatrywanie, wykazy odznaczonych; Odznaczenia regionalne,komplety materiałów związanych z nadawaniem odznaki Zasłużony dla województwa rzeszowskiego; Skargi, wnioski i interwencje - skargi i zażalenia społeczne kierowane do Przewodniczącego WRN, interwencje radnych WRN, wnioski dot. zmian w podziale administracyjnym.

29 listopada 1973 r. Sejm PRL uchwalił ustawę o zmianie ustawy o radach narodowych. W jej wyniku terenowe organy administracji państwowej przejęły kompetencje byłych prezydiów rad narodowych i wydziałów, które tym samym utraciły swój dotychczasowy status samodzielnych organów administracyjnych i stały się wewnętrznymi komórkami urzędów tere-nowych odpowiedniego szczebla. Prezydia rad narodowych, które przed reformą były organami wykonawczo-zarządzającymi rad, w następstwie reformy zostały usytuowane jako wewnętrzne, kierownicze organy rad narodowych. Rady narodowe zostały zaś umiejscowione jako terenowe organy władzy państwowej i samorządu społecznego, działające pod zwierzchnim nadzorem Rady Państwa, która miała bezpośredni nadzór nad radami stopnia wojewódzkiego. W myśl ustawy o radach narodowych z 29.11.1973 r. rady narodowe jako terenowe organy władzy państwowej kierują całokształtem rozwoju społeczno-gospodarczego terenu oraz oddziaływają na wszystkie jednostki administracji i gospodarki na danym terenie, inspirują ich działalność oraz sprawują nad nimi kontrolę. Rady narodowe jako podstawowe organy samorządu społecznego organizują samo-dzielnie zaspokajanie potrzeb ludności swego terenu w oparciu o wszechstronne wykorzystanie miejscowych inicjatyw. Według art. 13 wspomnianej ustawy - wojewódzkie rady narodowe nadają ogólny kierunek działalności rad narodowych na terenie województwa oraz koordynują ich działalność, a ponadto podejmują działalność gospodarczą, społeczną i kulturalną o zasięgu szerszym niż rad narodowych stopnia podstawowego. Wojewódzkie rady narodowe sprawują nadzór nad radami niższych szczebli: powiatowymi (do połowy 1975 r.), miejskimi, miejsko-gminnymi i gminnymi; przyjmują ich sprawozdania, uchylają uchwały niezgodne z prawem lub z zasadniczą linią polityki Państwa. Wojewódzka Rada Narodowa w Rzeszowie swoją działalność w nowej formule rozpoczęła w grudniu 1973 roku. 9 grudnia 1973 roku odbyły się wybory do rad narodowych. 10 grudnia 1973 r. Urząd Wojewódzki w Rzeszowie przejął kompetencje administracyjne od Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. 13 grudnia 1973 r. odbyła się inauguracyjna sesja WRN, na której dokonano wyboru przewodniczącego i jego zastępców oraz uchwalono regulamin WRN w Rzeszowie. Przewodniczącym WRN został I sekretarz KW PZPR w Rzeszowie Jerzy Gawrysiak, jego zastępcami zaś prezes WK ZSL w Rzeszowie Franciszek Dąbal, przewodniczący WK SD w Rzeszowie Tadeusz Bochenek i II sekretarz KW PZPR w Rzeszowie Leon Kotarba. Również w następnych latach podobnie jak i w całej Polsce Przewodniczącym WRN był najczęściej I sekretarz KW PZPR w Rzeszowie, jego zastępcami zaś szefowie wojewódzkich komitetów ZSL i SD oraz II sekretarz PZPR. Rady narodowe były organami przedstawicielskimi; członków rad narodowych – radnych – wybierano w trybie wyborów takich jak do Sejmu PRL. Zasady wyborów były określone w Konstytucji PRL i ordynacji wyborczej (powszechne, bezpośrednie, równe i tajne). Wybory odbywały się razem z wyborami do Sejmu PRL w latach późniejszych - oddzielnie. Liczbę radnych rad narodowych określała Rada Państwa; dla Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie – była to początkowo ilość 100 radnych; później w roku 1980 liczbę radnych zwiększono do 130, zaś w roku 1984 - do 140. Radni byli wybierani w okręgach lub z listy wojewódzkiej. W roku 1984 radnych wybieranych w okręgach było 119, zaś z listy wojewódzkiej – 21; w roku 1988 te proporcje zmieniły się i wynosiły 126 i 14. Rady narodowe jako organy przedstawicielskie wykonywały swoje zadania na sesjach, przy pomocy prezydium i komisji oraz przez działalność radnych w terenie. Zwyczajne sesje WRN odbywały się w terminach przewidzianych w planie pracy rady na-rodowej, uchwalanym corocznie i określającym główne zagadnienia porządku obrad. Sesje zwyczajne odbywały się przynajmniej 4 razy w roku. Do obrad sesji konieczna była przy-najmniej połowa ogólnej liczby radnych. W razie potrzeby na żądanie 1 członków rady lub decyzją prezydium rady zwoływano sesję nadzwyczajną. Na sesjach rady narodowe rozpatrywały sprawy mające zasadnicze znaczenie dla danego terenu: uchwalały plan społeczno-gospodarczego rozwoju i budżet oraz rozpatrywały sprawozdania z ich wykonania, ustalały wytyczne dla wykonywania ważniejszych zadań, wydawały przepisy prawne lokalnie obowiązujące, powoływały i odwoływały swoje organy, udzielały wytycznych dla ich działalności i rozpatrywały ich sprawozdania, rozpatrywały sprawy dotyczące działalności przedsiębiorstw i instytucji nie podporządkowanych radzie, ale mających zasadnicze znaczenie dla interesów miejscowej ludności, oceniały działalność terenowych organów administracji państwowej i jednostek gospodarczych, rozpatrywały postulaty i wnioski wyborców. Obrady na sesjach były jawne, chyba że ze względu na dobro Państwa przewodniczący rady je utajniał. Rozpatrywano sprawy wniesione przez prezydium, komisje, radnych lub przez wojewodę. Przewodniczący mógł też udzielać głosu zaproszonym na sesję osobom spoza rady. Uchwały zapadały zwykłą większością głosów. Podpisywał je przewodniczący rady lub jego zastępca. Drugim organem rad narodowych było prezydium, w skład którego wchodzili: przewodniczący rady, jego zastępcy i przewodniczący komisji. Liczbę zastępców ustalała rada narodowa zgodnie z wytycznymi Rady Państwa. Dla WRN w Rzeszowie była to liczba 3 wice-przewodniczących (od roku 1988 – czterech). Prezydium rady narodowej było wewnętrznym organem rady narodowej; reprezentowało radę na zewnątrz i organizowało jej pracę. Prezydium działało kolegialnie, ale mogło też powierzyć podejmowanie określonych czynności przewodniczącemu. Główne zadania prezydium to: ustalanie projektu rocznego planu pracy rady narodowej, przygotowywanie i zwoływanie sesji, organizowanie działalności komisji oraz koordynowanie ich pracy, udzielanie radnym pomocy w wykonywaniu mandatu radnego oraz czuwanie nad zabezpieczeniem praw radnych i członków komisji. Prezydium WRN współpracowało ściśle z Wojewódzkim Komitetem Frontu Jedności Na-rodu, organizowało spotkania radnych z wyborcami, rozpatrywało wszelkie sprawy związane z wykonywaniem przez radnych ich obowiązków, występowało do rady o stwierdzenie wyga-śnięcia mandatu w razie śmierci lub rezygnacji radnego, albo też o pozbawienie mandatu w razie odmowy złożenia ślubowania lub sprzeniewierzenia się ślubowaniu. Posiedzenia prezydium zwoływał przewodniczący w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz w miesiącu. Mógł w nich uczestniczyć wojewoda z głosem opiniodawczo-doradczym. Z posiedzeń spisywano protokół, który podpisywał przewodniczący rady. Dla usprawnienia działalności wojewódzkich rad narodowych, prezydium, komisji i po-szczególnych radnych utworzono biura rad narodowych. Do zadań biur rad narodowych na-leżało wszechstronne niesienie pomocy radzie narodowej w jej pracy. Biura przygotowywały m. in. Materiały na sesje rady, protokołowały posiedzenia organów rady. Współpracowały ściśle z Prezydium WRN, komisjami, radnymi, Wojewódzkim Zespołem Poselskim i Wojewódzkim Komitetem Frontu Jedności Narodu. Były one podporządkowane przewodniczące-mu WRN. Biura rad narodowych dzieliły się na jedno- lub wieloosobowe stanowiska pracy, później też na oddziały. Biuro Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie początkowo dzieliło się na wieloosobowe stanowiska pracy, później w roku 1986 wprowadzono podział na 4 zespoły, następnie zaś w roku 1989 zastosowano strukturę oddziałową: Oddział Obsługi Rady, Prezydium i Radnych, Oddział Obsługi Komisji WRN i Odznaczeń, Oddział Nadzoru, Kontroli i Instruktażu, Oddział Organizacyjno-Administracyjny. Oddziały te przy znakowaniu spraw używały symbolu BRN I, BRN II, BRN III i BRN IV. Na czele Biura WRN stał dyrektor, który miał do pomocy zastępcę. Dyrektor i zastępca biura byli powoływani przez wojewodę, ale podlegali przewodniczącemu WRN. Kolejnym wewnętrznym organem rad narodowych były komisje, których początkowo było 7 w wojewódzkich radach narodowych. Rodzaje i skład liczebny komisji ustalone były przez radę narodową w myśl wytycznych Rady Państwa . W skład komisji wchodził przewodniczący, jego zastępca i członkowie wybierani przez radę narodową. Komisje mogły włączać do udziału w wykonywaniu swych zadań specjalistów i inne osoby spoza swego składu. Komisje wykonywały swoje zadania na posiedzeniach i poprzez działalność kontrolną w terenie. Posiedzenia komisji zwoływał przewodniczący komisji; wnioski uchwalano zwykłą większością głosów. Do zadań stałych komisji rad narodowych należało: utrzymywanie stałej łączności z masami pracującymi i ich organizacjami, przyciąganie ich do współpracy z władzą państwową i jej organami, pobudzanie i wykorzystywanie społecznej inicjatywy, przyjmowanie, rozpatrywanie i nadawanie dalszego biegu projektom pochodzącym od organizacji społecznych i poszczególnych obywateli; występowanie z inicjatywą i projektami w stosunku do rady narodowej i jej organów; badanie i opracowywanie spraw zleconych przez radę narodową lub jej prezydium; kontrola wykonania uchwał rady narodowej, zarządzeń terenowego organu administracji państwowej oraz organów nadrzędnych, kontrola działalności wydziałów oraz podporządkowanych radzie przedsiębiorstw, zakładów i instytucji; sprawowanie kontroli społecznej nad nie podporządkowanymi radzie narodowej organa-mi państwowymi, instytucjami i jednostkami gospodarczymi. Początkowo w skład Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie wchodziły następujące komisje: Komisja Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego, Komisja Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności, Komisja Produkcji Rolnej, Komisja Zaopatrzenia Ludności i Usług, Komisja Zdrowia, Ochrony Środowiska i Spraw Socjalnych, Komisja Wychowania, Oświaty i Kultury, Komisja Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego. W latach następnych liczba komisji uległa powiększeniu, zmieniały się też nazwy komisji i zakresy ich działalności. W roku 1981 powołano Komisję ds. Samorządu Pracowniczego. Kolejne zmiany w strukturze komisji stałych nastąpiły w roku 1984 wraz z rozpoczęciem działalności kolejnej kadencji WRN; istniały wówczas następujące komisję: Komisja Rozwoju Społeczno-Gospodarczego i Gospodarki Finansowej, Komisja Gospodarki Komunalnej, Mieszkaniowej i Budownictwa, Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komisja Budownictwa Drogowego, Komunikacji i Łączności, Komisja Zaopatrzenia Ludności i Ochrony Konsumenta, Komisja Drobnej Wytwórczości, Usług i Rzemiosła, Komisja Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Spraw Socjalnych, Komisja Wychowania, Oświaty i Kultury, Komisja ds. Samorządu, Komisja Prawa i Porządku Publicznego. Z kolei w kadencji 1988-1990 istniały następujące komisje: Komisja Planu i Budżetu, Komisja Przemysłu i Zatrudnienia, Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komisja Budownictwa, Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Komisja Budownictwa Drogowego, Komunikacji i Łączności, Komisja Handlu, Drobnej Wytwórczości i Usług, Komisja Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Komisja Zdrowia i Opieki Społecznej, Komisja Edukacji i Kultury, Komisja Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, Komisja ds. Samorządu, Komisja Prawa i Porządku Publicznego. W roku 1986 jako organy WRN powołano rady społeczne uczelni rzeszowskich. Były to: Rada Społeczna Politechniki Rzeszowskiej, Rada Społeczna Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rada Społeczna Rozwoju Ośrodka Studiów Spółdzielczych i Rolniczych w Rzeszowie, Rada Społeczna Organizacji i Rozwoju Wydziału Lekarskiego w Rzeszowie Akademii Medycznej w Krakowie. 29 stycznia 1987 r. WRN uchwaliła utworzenie Rady Społeczno-Gospodarczej przy WRN jako organu konsultacyjno-opiniodawczego i doradczego WRN. Rady narodowe nie miały swojego organu wykonawczego, takiego jakim było prezydium rad narodowych według stanu sprzed ustawy z 29.11.1973 r.; jednakże ustawa ta powierzała funkcje wykonawcze i zarządzające rad narodowych terenowym organom administracji państwowej. W myśl art.. 59 ustawy „Wojewoda, prezydent miasta, naczelnik miasta i naczelnik dzielnicy jako organy wykonawcze i zarządzające rad narodowych zapewniają wykonanie ich uchwał, składają radom narodowym sprawozdanie z wykonania uchwał, jak również roczne sprawozdania z wykonania planu społeczno-gospodarczego rozwoju terenu oraz budżetu”. W myśl ustawy rady narodowe były także organami samorządu społecznego. Nie był to jednak rodzaj samorządu w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, kompetencje rad jako organów władzy państwowej i samorządu społecznego były zatarte. Ograniczały się do sformułowania „Jako podstawowe organy samorządu społecznego rady narodowe organizują samodzielnie zaspokajanie potrzeb ludności swojego terenu, wykorzystując wszechstronnie miejscowe inicjatywy”. Ustawodawstwo dotyczące rad narodowych z lat 1973-1975 utrzymało się z niewielkimi zmianami aż do 1990 r. W międzyczasie ustawa o radach narodowych była nowelizowana kilkakrotnie. W 1978 r. powołano przy WRN - Komitety Kontroli Społecznej . 20 lipca 1983 r. sejm uchwalił nową ustawę o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego. Ustawa ta nie zmieniała jednak żadnych zasadniczych kompetencji WRN, rozszerzała tylko system dochodów własnych rad narodowych, wprowadzała pojęcie prawa miejscowego, które mogło być uchwalane przez rady narodowe na podległym im terenie, zwiększała udział rad w nad-zorze nad jednostkami gospodarki uspołecznionej im podległymi. Ustawa rozszerzała i lepiej określała system samorządu terytorialnego na najniższym szczeblu – miast i wsi. W następnych latach kompetencje rad narodowych były stopniowo rozszerzane o prawo zarządzania referendum lokalnego , większe uprawnienia gospodarcze . Koniec działalności rad narodowych przypada na rok 1990 i związane z tym przemiany ustrojowe. 8 marca 1990 r. sejm uchwalił ustawę o samorządzie terytorialnym , a 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Ustawy te weszły w życie 27 maja 1990 roku i z tą datą kończy się działalność rad narodowych. [autor - mgr Dariusz Byszuk]

skontrum 1995/96 r. - odnaleziono i zewidencjonowano 1 j.a. - sygn. 824