Referat Ogólny: akty normatywne wewnętrzne i zewnętrzne, współpraca z innymi urzędami, akta komisji powiatowych, organizacja i działalność jednostek podległych, wykazy z lat 1945-1950, sygn. 1-79 Referat Społeczno-Polityczny: sprawozdania, akcja poprawy bytu klasy robotniczej z lat 1947-1949, sygn. 80-83 Referat Administracyjno-Prawny: podział terytorialny, zmiany granic, prawa miejskie, nieruchomości, zmiany imion i nazwisk z lat 1945-1950, sygn. 84-104 Referat Samorządowy: akty normatywne, protokoły, sprawy organizacyjne gmin, szkolnictwo, sprawy gromad, wybory sołtysów z lat 1945-1950, sygn. 105-159 Referat Wojskowy: referaty wojskowe, przysposobienie wojskowe, wykazy poborowych, Służba Polsce, sprawozdania z lat 1946-1948, sygn. 160-171 Referat Karno-Administracyjny: wykroczenia, zakłócanie porządku publicznego z lat 1948, sygn. 172-174 Referat Aprowizacji i Handlu: przepisy i zarządzenia, sprawy zaopatrzenia z lat 1945-1948, sygn. 175-179 Referat Przemysłu: koncesje, karty i uprawnienia rzemieślnicze z lat 1945-1947, sygn. 180-187 Referat Opieki Społecznej: zarządzenia, pomoc dla weteranów, dla ubogich, byłych więźniów politycznych, uczniów, pomoc z UNRRA, korespondencja interwencyjna z lat 1945-1949, sygn. 188-208 Referat Zdrowia: statystyka z lat 1945-1947, sygn. 209 Referat Weterynaryjny: przepisy, zwalczanie chorób zwierzęcych, wykazy drobiu z lat 1945-1949, sygn. 210-217 Referat Budowlany: rejestry nieruchomości, plany i szkice, budowa szkół, remonty domów z lat 1945-1950, sygn. 218-248 Referat Budżetowo-Gospodarczy: zarządzenia, sprawy finansowe, budżetowe, kredyty, podatki, sprawozdania, z lat 1945-1950, sygn. 249-334 Referat Rolnictwa i Reform Rolnych: protokoły, spisy użytków i zasiewów, akcja zalesiania z lat 1946-1949, sygn. 335-339 Referat Wodny: zarządzenia, zakłady i młyny wodne z lat 1945-1948, sygn. 340-344 Referat Świadczeń Rzeczowych: świadczenia rzeczowe, podatki i świadczenia w naturze, wykazy z lat 1945-1949, sygn. 345-350 Referat Pośrednictwa Pracy: zarządzenia, organizacja pośrednictwa pracy, statystyka i rejestry z lat 1945-1946, sygn. 351-358 Referat Szkód Wojennych: szkody wojenne z lat 1945, sygn. 359 Referat Nadzoru nad Gminami: protokoły lustracji i kontroli, nadzór nad gminami, sprawozdania z lat 1945-1950, sygn. 360-372 Referat Kultury i Sztuki: okólniki, ochrona zabytków, budowa obiektów sportowych, zezwolenia na imprezy, sprawy bibliotek z lat 1945-1950, sygn. 373-381 Referat Pomiarów: pomiary, plany parcelacyjne, rozbudowa osiedli z lat 1945-1946, sygn. 382-387

Starostwo Powiatowe w Zawierciu rozpoczęło urzędowanie w 1945 roku na podstawie dekretu PKWN z dnia 21 sierpnia 1944 roku o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji (Dz. U. RP Nr 2, poz. 8) oraz dekretu PKWN z 23 listopada 1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz. U. R.P. Nr 14, poz. 74). W myśl wspomnianych dekretów starostwa powiatowe stanowiły organ wykonawczy administracji ogólnej I instancji. Na ich czele stali starostowie odpowiedzialni za swą działalność przed powiatową radą narodową, która sprawowała nad nimi kontrolę społeczną. Stawali się automatycznie członkami powiatowej rady narodowej z tytułu zajmowanego przez nich stanowiska. Byli również zwierzchnikami wydziału powiatowego, który był organem wykonawczym powiatowej rady narodowej. Art. 14 dekretu PKWN o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego przewidywał powiązania organizacyjne organów wykonawczych samorządu terytorialnego z organami wykonawczymi administracji ogólnej tj. na szczeblu powiatowym wydziału powiatowego ze starostwem powiatowym. Miast i powiat Zawiercie zostały wyzwolone w styczniu 1945 roku. Początkowo starostwo zawierciańskie należało do województwa kieleckiego. Z dniem 26 lutego 1946 roku przyłączone zostało do województwa śląsko-dąbrowskiego. Schemat organizacyjny dla Starostwa Powiatowego w Zawierciu z 1945 roku obejmował referaty: Ogólny, Społeczno-Polityczny, Administracyjno-Prawny, Samorządowy, Wojskowy, Karno-Administracyjny, Aprowizacji i Handlu, Przemysłu, Opieki Społecznej, Zdrowia, Weterynaryjny, Budowlany, Budżetowo-Gospodarczy, Rolnictwa i Reform Rolnych, Wodny, Świadczeń Rzeczowych, Pośrednictwa Pracy, Szkód Wojennych, Nadzoru nad Gminami, Kultury i Sztuki, Pomiarów. Taka struktura organizacyjna przetrwałą do 1950 roku. Ustawą z dnia 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej kompetencje starostwa przejęło Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (Dz. U. Nr 14, poz. 130). [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. J.M. Gębicka, Katowice 2006]

KM 0010-1, 5.04.2006