Akta i księgi gruntowe z lat [1720]1879-1945[2008]; 6115 j.a.

Dla powiatu czarnkowskiego utworzono Sąd Miejski i Powiatowy wTrzciance w dniu 1 kwietnia 1835 roku. Z tą datą zawieszono działalność Sądu Pokoju w Trzciance. Od dnia 1 października 1879 roku wprowadzono nową ordynację sądową, w myśl której władzą sądową I instancji zostały sądy obwodowe. Wtedy powstał też Sąd Obwodowy w Trzciance. Organizacja ta utrzymała się do 1945 roku. Pruskie ustawy o księgach gruntowych wydano w latach 1783, 1872 i 1899. Prowadzenie ksiąg gruntowych przedstawiało się następująco: zasadą było, że księgi gruntowe prowadzono zawsze dla pewnego, oznaczonego terytorialnie obwodu. Obwodem tym była każda odrębna gmina lub samoistny obszar dworski. Dla celów ksiąg gruntowych można było jednak obszar gminy podzielić na kilka obwodów. Każdy grunt, położony w obszarze dla tego obwodu musiał mieć w tej księdze swoje odrębne miejsce, które dla tego gruntu stanowi księgę gruntową - a dotyczącą kartę nazywa się wykazem. Każdy wykaz otrzymywał w księdze gruntowej bieżącą liczbę jako swoje oznaczenie. Wykaz jest tak urządzony, że może służyć albo dla pojedynczego gruntu, albo też jako wykaz wspólny dla kilku gruntów tego samego właściciela. Prawo ksiąg gruntowych uznawało jako przedmioty prowadzenia ksiąg gruntowych dwa prawa majątkowe: grunta i dziedziczne prawo budowy. Księga gruntowa opierała się na katastrze, to znaczy na dokładnym spisie i planie wszystkich gruntów, sporządzonym dla podatku gruntowego. Każdy grunt oznaczano w księdze gruntowej przez powołanie wszystkich znamion katastralnych wszystkich parcel, tworzących skład danego gruntu. Wszystkie zmiany gruntów w katastrze musiały znaleźć odpowiedni wyraz w księdze gruntowej. Czuwanie nad zgodnością księgi gruntowej z katastrem należało do sędziego hipotecznego. Obok właściwej księgi gruntowej urząd hipoteczny prowadził dla każdego wykazu odrębne akta gruntowe. W aktach tych należało przechowywać wszelkie dokumenty i odpisy, na które się wpis powoływał albo na których się opierał, następnie dokumenty o czynności prawnej, będącej podstawą zezwolenia na wpis (złożenie tych dokumentów zależyało od woli stron), wreszcie wnioski i wydane rozstrzygnięcia itp. Do akt gruntowych dołączone były tabele zawierające dosłowny odpis wykazu. Odpis ten miał zaoszczędzić sędziemu hipotecznemu przy załatwianiu wniosków sprawdzenie stanu księgowego w samej księdze gruntowej. Dla łatwiejszego zorientowania się w księdze gruntowej podkreślano czerwoną kredką wpisy, które wskutek wykreślenia stały się bezprzedmiotowymi. Sąd działał do początku 1945 roku, tj. zajęcia Trzcianki przez wojska radzieckie. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Z. Ziółkowska, Piła, 1963]