Akta stanu cywilnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie

Reference code
8/57/0
Number of series
0
Number of scans
2327

Content:

Materiały w układzie rzeczowo-chronologicznym zawierają: Pierwopisy (oryginały) i wtóropisy (duplikaty) akt urodzeń Filiału Ewangelickiego w Cranym Lesie oraz Częstochowie z lat 1846 - 1913, sygn. 1-4, 68; Pierwopisy (oryginały) akt małżeństw Filiału Ewangelickiego w Czarnym Lesie oraz Częstochowie z lat 1846 - 1911, sygn. 5 - 7, 69; Alegata (akta zbiorowe, dowody) do akt małżeństw Filiału Ewangelickiego w Czarnym Lesie, Filiału Ewangelickiego w Częstochowie, Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie z lat 1853 - 1896, 1901 - 1913, sygn. 8 - 64; Pierwopisy (oryginały) akt zgonów Filiału Ewangelickiego w Czarnym Lesie oraz Częstochowie z lat 1846 - 1906, sygn. 65 - 67, 70.

About the Creator:

Staraniem ks. Edwarda Lembke z Wielunia i parafian czarnoleskich w 1846 roku w Czarnym Lesie utworzony został filiał ewangelicki. Filiał od powstania posiadał własne księgi stanu cywilnego, a ks. Lembke był zobowiązany prowadzić nabożeństwa 12 razy w roku. W 1852 roku rozpoczęto starania o przeniesienie siedziby filiału do Częstochowy, jako największego ośrodka w okolicy. Konsystorz wyraził zgodę w 1853 roku, jednak faktyczne przeniesienie siedziby filiału z Czarnego Lasu do Częstochowy nastąpiło w 1854 roku, kiedy administrację filiału częstochowskiego objął ks. Ludwik Müller. Na zebraniu ogólnym parafian w 1901 roku postanowiono filiał przekształcić w parafię oraz wybudować okazały kościół. Do czasu powstania samodzielnej parafii, administratorami filiału byli proboszczowie parafii w Wieluniu i Piotrkowie Trybunalskim. W 1905 roku Konsystorz wydał zgodę na utworzenie samodzielnej parafii w Częstochowie, po dołączeniu do niej filiału Panki, odłączonego od parafii w Wieluniu. W 1919 roku utworzono filiał w Noworadomsku, obsługiwany przez proboszcza parafii w Częstochowie. W 1923 roku Kolegium Kościelne wyraziło zgodę na utworzenie osobnego filiału w Zawierciu. W okresie II wojny światowej utworzono dwie parafie: niemiecką i polską z oddzielnymi Radami Parafii. Sytuacja taka trwała do stycznia 1945 roku, kiedy to zlikwidowano niemiecką parafię, a proboszcz parafii polskiej został proboszczem Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie. Filiał w Czarnym Lesie, później filiał w Częstochowie a następnie parafia w Częstochowie skupiała wiernych z dużego obszaru: od Radomska przez Włoszczowę po Zawiercie. Terminem akta stanu cywilnego określa się dokumentację sporządzoną przez duchownych lub osoby świeckie, mające uprawnienia urzędników stanu cywilnego, w celu rejestracji podstawowych faktów związanych ze stanem cywilnym człowieka, głównie jego urodzin, małżeństw i śmierci. Od 1826 roku zasady prowadzenia akt stanu cywilnego na terenie zaboru rosyjskiego regulował Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego (Dziennik Praw Królestwa Polskiego, tom 10, Nr 41, s. 41 –85). Zmienił on, wprowadzone w 1808 roku przepisy Kodeksu Cywilnego Napoleona, w zakresie urzędów stanu cywilnego, wprowadzając wyznaniowy charakter rejestracji aktów metrykalnych. Zgodnie z artykułem 71 nowego Kodeksu „w chrześcijańskich wyznaniach akta stanu cywilnego połączone będą z metrykami kościelnymi” (Dziennik Praw, tom 10, Nr 41, s 41). Duchowni, pełniący równocześnie funkcję urzędników stanu cywilnego, sporządzali dwa identyczne egzemplarze metryk. Pierwszy z nich, określany jako unikat (inne nazwy to: oryginał, pierwopis), pozostawał w parafiach i przeznaczony był dla potrzeb kościoła. Unikaty prowadzono w trzech seriach. W odrębnych księgach rejestrowano akta urodzeń, małżeństw i zgonów. Każda z wspomnianych ksiąg wykorzystywana była przez kilka lat, aż do momentu zapisania wszystkich kart. Drugi egzemplarz aktów, nazywany duplikatem (wtóropisem), przekazywany był do archiwów wydziałów hipotecznych przy właściwych sądach i miał służyć władzom świeckim. Duplikaty zapisywano w jednej księdze, podzielonej na trzy części, tj. na akta urodzeń, małżeństw i zgonów, która zamykana była po upływie jednego roku kalendarzowego. Z końcem roku osoba prowadząca wpisy dokonywała adnotacji o ilości poszczególnych aktów oraz sporządzała alfabetyczny indeks osób urodzonych, zaślubionych i zmarłych, przy czym w skorowidzu małżeństw na pierwszym miejscu umieszczano zawsze nazwisko mężczyzny. Oprócz wspomnianych powyżej ksiąg urzędnicy stanu cywilnego gromadził tak zwane alegata (określane także terminami: aneksy, dowody do akt małżeństw, akta zbiorowe), składające się z dokumentów potwierdzających zdolność prawną danych osób do zawarcia ślubu. Najczęściej były to odpisy aktów urodzenia lub chrztu przyszłych małżonków, a w przypadku braku możliwości dostarczenia takiego odpisu - akty znania, czyli zeznania świadków zaświadczające ich tożsamość. W sytuacjach, gdy miał zostać udzielony ponowny małżeństwo w alegatach umieszczano odpisy aktów zgonów nieżyjącego już współmałżonka. Sporadycznie załączano do nich również odpisy spraw rozwodowych, czy protokołów rad familijnych. Czasami do akt zbiorowych wszywano także zapowiedzi wygłaszane w parafii. Alegata przechowywane były łącznie z duplikatami w archiwach hipotecznych. Formę i treść poszczególnych rodzajów aktów regulowały przepisy nadmienionego wyżej Kodeksu Cywilnego. Zapis w księdze powinien zawierać: datę sporządzenia aktu, imiona nazwiska, miejsce zamieszkania osób stawiających się i świadków oraz odpowiednie formuły dotyczące chrztu dziecka, oświadczenie duchownego i świadków o zawarciu ślubu, dane osoby zmarłej. Przy chrztach zamieszczano dodatkowo informacje o imieniu, nazwisku panieńskim oraz wieku matki dziecka. Niedozwolone były wszelkie skreślenia i skróty, Dla uniknięcia pomyłek i przekłamań daty zapisywano słownie. Do 1867 roku akta sporządzano w języku polskim. Od 1868 roku zgodnie z postanowieniami Komitetu Urządzającego Królestwa Polskiego wprowadzono język rosyjski. Na przełomie lat 1867 i 1868 roku zaczęto również stosować podwójną datację według kalendarza gregoriańskiego, używanego dotychczas w Królestwie Polskim (nowy styl) i juliańskiego, obowiązującego w Cesarskie Rosyjskim (stary styl). W XIX wieku różnica pomiędzy kalendarzem juliański a gregoriańskim wynosiła 12 dni. Od 1 marca 1900 roku zwiększyła się ona do 13 dni. Nadzór nad sposobem prowadzenia ksiąg metrykalnych w parafiach ewangelickich sprawowały sądy. W przypadku Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie nadzór sprawował w latach 1846-1900 Sąd Pokoju w Częstochowie. Sędzia sprawdzał numerację kart, pieczętował księgi, kontrolował również zgodność zapisów unikatu i duplikatu. Przedstawione powyżej zasady rejestracji akt stanu cywilnego z niewielkimi tylko modyfikacjami obowiązywały na terenie byłego zaboru rosyjskiego do roku 1945 roku. Z dniem 1 stycznia 1946 roku utworzono, na podstawie przepisów dekretu Rady Ministrów z dnia 25 września 1945 roku Prawo o aktach stanu cywilnego, państwowe urzędy stanu cywilnego (Dz.U R.P., Nr 48, poz. 272).

Border dates:

[1846] 1905-1936

Classification:

urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne

Creator's name:

Dates:

1846-1936.

Former name:

Urząd Stanu Cywilnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Częstochowa

Foreign language name:

Languages:

rosyjski, polski, niemiecki, łaciński, francuski

Availability:

Available in full

Total archival files:

97

Total archival files processed:

70

Total archival files without records:

0

Total linear metres

1.02

Total linear metres processed

0.57

Total linear metres without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Quantity Inventory uwagi
Approved book inventory Tak Inwentarz nr 315
Delivery and acceptance list Tak 27 j.a.

Mikrofilmy z lat 1859 - 1876, nr FC 131. Notatkę informacyjną napisała Joanna Sowa, a inwentarz sporządzili: Joanna Sowa i Marcin Białas (2006), uzupełnienia Ewa Dubaj (2016).