Zbiór Józefa Kobylańskiego

Reference code
346/4/0
Number of series
0
Number of scans
0

Content:

Zbiór utworzony został z materiałów archiwalnych przekazanych do archiwum Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu przez byłego jeńca, bibliotekarza i archiwistę, kapitana Józefa Kobylańskiego (1892–1971). Oprócz dokumentów, Józef Kobylański przekazał do CMJW również pokaźny zbiór 352 fotografii, który stanowi cenne uzupełnienie źródeł pisanych. W 1968 r. muzeum przejęło 9 tomów akt z Muzeum Wojska Polskiego, gdzie były przechowywane w formie depozytu, a w 1970 r. Józef Kobylański przekazał 5 tomów dokumentów. Ukazują one rozmaite strony życia żołnierzy polskich internowanych na terenie Rumunii, a następnie osadzonych na terenie Niemiec w oflagach VI E Dorsten koło Dortmundu w Westfalii (blisko granicy z Holandią) i VI B Dössel koło Warburga we wschodniej Westfalii. Dokumenty składające się na ten zespół zostały podzielone na trzy główne części: 1) akta z obozów dla internowanych żołnierzy polskich w Rumunii, 2) akta Oflagu VI E Dorsten, 3) akta Oflagu VI B Dössel. 1) Akta z obozów dla internowanych żołnierzy polskich w Rumunii (sygn. 1 – 14) obejmują lata 1939–1941. Zawarte w nich informacje dotyczą obozów w: Călimăneşti, Caracal, Comişani, Govara, Nalband k. Tulcea, Roşiori de Vide, Statina Olt, Tărgovište, Targu Jiu oraz więzienia w Braşov. Archiwalia składające się na ten zbiór można podzielić na następujące kategorie: wspomnienia, relacje, pamiętniki , przepisy porządkowe dla młodszych oficerów, podoficerów i szeregowców Armii Polskiej internowanych w obozie w Caracali , wykazy oficerów, podoficerów i szeregowców garnizonu Govara , rozkazy dzienne komendanta garnizonu w obozie w Nalband k. Tulcea , alfabetyczny wykaz obozów dla internowanych w Rumunii , regulamin biblioteki obozu w Călimăneşti , programy koncertów, skrypty do nauki języka angielskiego i niemieckiego oraz protokoły , pokwitowania i sprawozdania zarządu Funduszu Samopomocy Oficerskiej (F.S.O.) polskich internowanych w obozie w Tărgovište . Wspomnienia obejmujące ten okres pobytu w niewoli napisali m.in.: kpt. Maksymilian Firek , kpt. Władysław Fedorowicz , ppor. artysta malarz Zbigniew Suchodolski , ppor. Kazimierz Antoni Romanowicz , ppor. mgr Rafał Polaczek oraz Janusz Babiński więzień w Braşov . Opisują oni m.in. organizację obozów, ich położenie, zabudowę i życie codzienne jeńców. W zachowanych materiałach można znaleźć informacje dotyczące życia religijnego , naukowego , sportowego i kulturalnego lub jego poszczególne części takie jak: muzyka , teatr , kursy , biblioteka . W zbiorze tym znajdują się również plany oraz materiały dotyczące więzienia w Braşov . 2) Akta Oflagu VI E Dorsten (sygn. 15 – 32) obejmują lata 1941–1942. Zawarte w nich informacje dotyczą - ogólnie rzecz ujmując - szerokiego spektrum życia polskich oficerów przetrzymywanych w obozie VI E w Dorsten. Archiwalia składające się na ten zbiór można podzielić na następujące kategorie: wspomnienia , rękopisy notatek informacyjnych , wykazy jeńców , druki, cenniki , protokoły , korespondencja , wiersze i pokwitowania . Dają one wgląd w różne dziedziny życia obozowego: organizację obozu , przepisy porządkowe , plany , rozkazy Starszego Polskiego Obozu Oficerów Polskich i komendanta obozu , higienę osobistą , służbę zdrowia oraz życie religijne . Szczególnie bogato prezentuje się życie kulturalno-oświatowe przetrzymywanych żołnierzy . Możemy tu bowiem znaleźć informacje dotyczące prowadzonych przez oficerów kursów , wykładów , odczytów i spotkań artystycznych. Dzięki przekazanym przez J. Kobylańskiego materiałom możemy również odtworzyć jaki był stosunek jeńców do teatru , muzyki , sztuki , biblioteki i nauki . 3) Akta Oflagu VI B Dössel (sygn. 33 - 68) obejmują lata 1942–1945. Dotyczą one następujących zagadnień: niemiecka komenda obozu i rozkazy obozowe , polska komenda obozu – rozkazy i zarządzenia Starszego Polskiego Obozu Oflag VI B Dössel , dokumentacja obozu angielskiego , protokoły z posiedzenia sądów wojskowych , spisy jeńców polskich , wykazy starszych baonów i baraków , wykazy rannych przebywających w szpitalach: Reserve-Lazarett Abtlg. Dominikanerkirche, Reserve-Lazarett Warburg Höhere Mädchen-Schule, Reseve-Lazarett Warburg, Städtisches Krankenhaus , higiena , cmentarz jeniecki , życie religijne w obozie , służba zdrowia , biblioteka obozowa , referat kulturalno-oświatowy , teatr obozowy , muzyka , korespondencja jeniecka , sport , pomoc polskim jeńcom wojennym oraz referat gospodarczy . Ważnym elementem zbioru są dzienniki , wspomnienia , relacje i przekazy dotyczące przede wszystkim zrzucenia bomby lotniczej przez wojska alianckie na teren obozu w Dössel 27 września 1944 r., w wyniku którego śmierć poniosło 90 jeńców . Pozostałe materiały to dokumenty powstałe po wyzwoleniu obozu 1 kwietnia 1945 r. . Oddzielnie zebrano 12 map i plakat niemiecki pt. „Die Wahrheit kommt aus Licht!” .

About the Creator:

Archiwalia dotyczące obozów dla internowanych żołnierzy polskich w Rumunii, Oflagu VI E Dorsten i Oflagu VI B Dössel wywiózł z Niemiec były jeniec, bibliotekarz i archiwista kpt. Józef Kobylański. Józef Kobylański urodził się 1 kwietnia 1892 r. w Busku koło Lwowa w rodzinie wyznania rzymsko-katolickiego. Do wojska wstąpił w 1914 r. Po odbyciu służby wojskowej przez pięć lat pracował w Biurze Personalnym jako starszy referendarz PKP . Z czasem awansował na kierownika referatu kulturalno-oświatowego i redagował gazetkę kolejową. Znał język niemiecki, ukraiński i rosyjski . W 1925 r. zdał egzamin biblioteczno-archiwalny , miał więc bardzo dobre przygotowanie do prowadzenia archiwum i biblioteki. Umiejętności te okazały się niezwykle przydatne, kiedy kpt. Józef Kobylański dostał się do niewoli. Ze skrzętnie prowadzonego pamiętnika kpt. Józefa Kobylańskiego wynika, że został internowany w Rumunii. Przez jakiś czas przebywał w obozach przejściowych w Călimăneşti i Tărgovište . Potem 18 lutego 1941 r. bardzo krótko był w Stalagu XVII A Kaisersteinbruch w Austrii. W lutym 1941 r. przewieziono go do Oflagu VI E Dorsten w Westfalii, gdzie jako jeniec nr 16 i mieszkaniec baraku nr 3 przebywał do września 1942 r. Tam zgłosił się (razem z 11 kolegami) do pełnienia funkcji pisarza obozowego . Zaczął też prowadzić kronikę obozu . 19 września 1942 r. kpt. Józefa Kobylańskiego przewieziono do Oflagu VI B Dössel koło Warburga we wschodniej Westfalii, w którym przetrzymywano go do wyzwolenia obozu w 1945 r. . Zapalony bibliotekarz i archiwista od razu przystąpił do organizowania w Oflagach VI E Dorsten i VI B Dössel biblioteki obozowej. Razem ze współpracownikiem Józefem Ziółkowskim gromadził i porządkował wszelkie możliwe archiwalia , które szczęśliwym trafem trafiły w końcu do archiwum Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu. Z dziennika prowadzonego przez kpt. Józefa Kobylańskiego dowiadujemy się, że w piątek 6 kwietnia 1945 r. nadał on trzecią paczkę z zawartością archiwum obozowego – pierwsze dwie miały numer 194, a trzecia 432 . Kolejną paczkę numer 697 Kobylański nadał 12 kwietnia 1945 r. Z notatek archiwisty wynika, że dla lepszego zabezpieczenia akt, dodatkowo owinął ją w papier . 18 kwietnia 1945 r. kpt. Józef Kobylański zgłosił się do pełnienia funkcji zastępcy komendanta obozu w Dössel , dzięki czemu miał lepsze możliwości podejmowania decyzji odnoście archiwum obozowego. Dzięki skrupulatności Kobylańskiego wiemy, że część dokumentów zaginęła. W tej sprawie aresztowano oberzahlmeistra Belke . Był on przesłuchiwany w sprawie depozytów i dokumentów, które w dziwnych okolicznościach zaginęły. 2 kwietnia 1945 r. podczas kolejnego przesłuchania Belke zeznał przed polskim oficerem, że tajne akta Abwehry i sądowe zostały spalone, a inne mniej ważne wywieziono dwiema ciężarówkami pod opieką oficera sądowego . Jeden z tych samochodów zepsuł się w drodze koło Minchenhof. Na miejsce zdarzenia miała pojechać polska komisja . Część akt jednak została i była pod opieką kpt. Józefa Kobylańskiego porządkowana i sortowana . On też zajął się ich zabezpieczeniem i bezpiecznym wywiezieniem z Niemiec. Dużym ułatwieniem przeprowadzenia tej misji było wkroczenie 7 maja 1945 r. na teren obozu w Dössel XV Dywizji Kawalerii Pancernej wojsk amerykańskich . 24 czerwca 1946 r. w Folsen (Niemcy) kpt. Tadeusz Jaczewski z Polskiej Misji Repatriacyjnej na strefę brytyjską pokwitował odbiór skrzyni i paczki z materiałami archiwalnymi przeznaczonymi dla archiwum Wojska Polskiego w Warszawie . Można sądzić, że wojsko zadbało o to, aby cenna przesyłka trafiła do Polski. Uporządkowane już archiwum oficerskiego obozu jeńców w Dorsten i Dössel (Westfalia) kpt. Józef Kobylański przekazał w formie daru do archiwum Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Pokwitowanie odbioru (na podstawie kwitu nr 2418) podpisał 21 sierpnia 1947 r. podpułkownik Feliks Pruszyński, z-ca dyrektora Muzeum Wojska Polskiego . W 1968 r. Muzeum Martyrologii Jeńców Wojennych w Łambinowicach przejęło dziewięć tomów akt z Muzeum Wojska Polskiego, gdzie były przechowywane w formie depozytu. W 1970 r. kpt. Józef Kobylański przekazał muzeum dalsze pięć tomów dokumentów.

Border dates:

1914-1965

Classification:

Creator's name:

Dates:

1914-1965.

Former name:

Foreign language name:

Languages:

Availability:

Total archival files:

67

Total archival files processed:

67

Total archival files without records:

0

Total linear metres

1.0

Total linear metres processed

0.1

Total linear metres without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Quantity Inventory uwagi
Approved book inventory Nie