W skład zbioru wchodzą akta Banków Ludowych w : Bojanowie, Borku, Brennie, Bukówcu Górnym, Daleszynie, Dubinie, Gostyniu, Gościeszynie, Jutrosinie, Kaszczorze, Kobylinie, Kościanie, Krobi, Krzywiniu, Obrze, Osiecznej, Pępowie, Piaskach, Poniecu, Przemęcie, Wolsztynie i we Wschowie. Wynika z nich, że najwcześniej rozpoczął działalność Bank w Gostyniu, który utworzono w 1865 r. W następnych latach zorganizowano na ziemi gostyńskiej kolejne banki: w Borku /1867/, Krobi /1875/, Poniecu /1895/, Pępowie /1906/ i Piaskach /1919/. W przypadku innych banków zdołano jedynie ustalić datę utworzenia Banku w Krzywiniu /w 1872 r./, Banku w Kościanie /1868/ oraz Banku we Wschowie /1 945/. Akta banków ludowych zachowały się w stanie fragmentarycznym. Przedstawiona poniżej charakterystyka odnosi się do całego zbioru: Wśród akt organizacyjnych znajdują się: statuty, regulaminy i decyzje sądów. Zachowały się ponadto protokoły walnych zebrań oraz posiedzeń: zarządów, rad nadzorczych i komisji rewizyjnych. W zbiorze są także wykazy członków, deklaracje o wstąpieniu lub wystąpieniu ze spółdzielni. Z ksiąg rachunkowych znajdują się roczne i miesięczne bilanse. Ostatnią grupą materiałów są sprawozdania z działalności oraz rewizji i kontroli przeprowadzonych przez władze nadrzędne.

W połowie XIX w. na terenie zaboru pruskiego rozwinął się ruch społeczno-gospodarczy, którego celem była walka o utrzymanie i powiększenie polskiego stanu posiadania. Powstały polskie spółki handlowe i kredytowe, kółka rolnicze oraz stowarzyszenia, które stworzyły podstawy obrony bytu polskiego chłopa, rzemieślnika i kupca. Wśród nich poważną rolę odegrały spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe. W ich rozwoju zarysowały się wyraźnie dwa nurty: 1/ kasy Stefczyka wzorowane na kasach Reiffeisena - były małymi bankami nastawionymi na obsługę drobnych rolników, 2/ banki ludowe wzorowane na bankach niemieckich typu Schultzego z Delitzch - obsługiwały rolnictwo, drobny przemysł, rzemiosło i handel. Pierwszą polską spółdzielnią kredytową pod zaborem pruskim było Towarzystwo Pożyczkowe Przemysłowców Miasta Poznania, założone w 1861 r. Mimo trudnych warunków wynikających głównie z polityki germanizacyjnej i walki z polskością banki ludowe rozwijały się dość dynamicznie. W 1909 r. było ich już 180. W 1871 r. utworzono w Poznaniu Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych na Wielkie Księstwo Poznańskie i Prusy Zachodnie. W 1872 r. na patrona Związku wybrano księdza Augustyna Szamarzewskigo. Ks. Szamarzewski wizytował istniejące banki oraz był inicjatorem zakładania nowych. Po jego śmierci w 1891 r. patronat objął ks. Piotr Wawrzyniak, który pełnił tę funkcję do 1910 r. Ks. Wawrzyniak był człowiekiem energicznym i w pełni oddanym idei tworzenia spółdzielni pożyczkowych, jako polskiej samoobrony przed germanizacją. W okresie jego patronatu spółdzielczość w zaborze pruskim stała się mocną ostoją polskości. Miało to szczególnie ważne znaczenie po wejściu w życie ustawy sejmu pruskiego, na podstawie której utworzono Komisję Kolonizacyjną i stworzono fundusz na wykup polskiej ziemi /1886 r./. Dzięki przezorności ks. Wawrzyniaka władze prowincjonalne nie mogły znaleźć żadnego pretekstu do rozwiązania Związku Spółdzielni. Mimo ciągłych represji ze strony Komisji Kolonizacyjnej, w latach 1896 - 1914 Niemcy zdołali wykupić z rąk polskich tylko nieznaczną ilość ziemi. W okresie międzywojennym banki nadal prowadziły swoją działalność Kontynuowały ją również po zakończeniu, drugiej wojny światowej. W 1951 r. ich nazwę zmieniono na gminne kasy spółdzielcze. Obecnie działają jako banki spółdzielcze. Zachowane akta uniemożliwiają pełne odtworzenie struktury organizacyjnej banków ludowych. Wiadomo, że powoływano zarządy, radę nadzorczą i komisję rewizyjną. Decydujący głos należał jednak do walnego zebrania. Banki Ludowe spełniły bardzo ważną rolę. W okresie zaborów poprzez udzielanie pożyczek pomagały zachować polski stan posiadania, a w wolnej Polsce przyczyniły się do rozwoju gospodarczego kraju.