1. Zarządzanie starostwem, sygn.: 1-15; daty krańcowe: 1773-1928 - organizacja toku urzędowania, personel. 2. Sprawy ogólnopaństwowe i administracja wewnętrzna /policyjna/, sygn.: 16-650; daty krańcowe: 1773-1934; - sprawy zwierzchniej władzy państwowej; ruchy migracyjne ludności; ludność żydowska, innowiercy; nadzór nad organizacjami i stowarzyszeniami oraz cenzura publikacji i widowisk; państwowy nadzór nad gminami miejskimi i wiejskimi; statystyka oraz sprawozdawczość periodyczna landrata i burmistrzów; opieka społeczna, fundacje; sprawy ogólne administracji wewnętrznej; bezpieczeństwo i porządek publiczny, policja polityczna; łączność i komunikacja; rzemiosło, handel i przemysł; sprawy sanitarne i weterynaryjne; budownictwo i osadnictwo; sprawy pożarowe i wodne. 3. Sprawy szkolne i kościelne oraz ochrona dóbr kultury, sygn.: 651-679; daty krańcowe: 1815-1921 - sprawy szkolne; sprawy kościelne; ochrona dóbr kultury. 4. Rolnictwo i leśnictwo, sygn.: 680-1753; daty krańcowe: 1775-1932 - obrót nieruchomościami ziemskimi i parcelacja gruntów; hodowla zwierzęca i roślinna; gospodarka leśna, łowiectwo i rybołówstwo. 5. Sprawy wojskowe i wojenne, Sygn.: 1754-1775; daty krańcowe: 1813-1926 - obrona krajowa i regulacja długów wojennych; echa polskich powstań narodowych na terenie powiatu; reglamentacja żywności i zatrudnienie jeńców wojennych.

Urząd landrata pojawił się najwcześniej na terenie Marchii Brandenburskiej. Władza landrata rozciągała się nad powiatami rycerskimi, obejmującymi szlacheckie posiadłości ziemskie. Około 1740 r. landraci koncentrowali w swych rękach sprawy policji handlowej, rzemieślniczej i sanitarnej, nadzór nad rolnictwem oraz troskę o zasiedlenie tzw. pustek, czyli opuszczonych zagród. W celu zabezpieczenia wpływów z podatków wiejskich zostali również zobowiązani do roztoczenia pewnej opieki nad chłopami. Powiaty landrackie nie obejmowały urzędów domenalnych, które podlegały bezpośrednio kamerom wojenno-domenalnym, ani miast podporządkowanych bezpośrednio panującemu, skupionych we własnych jednostkach administracyjnych pod jednym radcą podatkowym. Już w r. 1713 starości zostali podporządkowani komisariatom wojennym [Kiegskommissariaten], a 10 lat później – nowo powołanym urzędom prowincjonalnym kamerom wojenno-domenalnym [Kriegs- und Domänenkammer]. W 1731 r. otrzymali oni prawo zasiadania i głosu w kamerach wojenno-domenalnych. Urząd landrata uważany był za urząd honorowy. Starosta krajowy był z reguły dziedzicznym właścicielem ziemskim, który zarządzał sprawami administracji powiatowej ze swej posiadłości ziemskiej. Całość zadań landratów została ujęta w „Ogólnej instrukcji dla landratów w Marchii Elektorskiej” z 1 sierpnia 1766 r. Ukształtowana w tej postaci landratura została przeniesiona na teren innych prowincji pruskich, a w roku 1772 również na obszar Prus Zachodnich. Ziemia wałecka, wchodząca przed pierwszym rozbiorem w skład województwa poznańskiego, została wcielona do nowo utworzonego obwodu nadnoteckiego. Ostatecznie granice powiatu wałeckiego zostały ustalone w r. 1816 i przetrwały w tym kształcie do r. 1945. Nową strukturę organizacyjną i terytorialną państwowej administracji wewnętrznej ustaliło rozporządzenie z dnia 30 kwietnia 1815 r. w „sprawie ulepszonej organizacji urzędów prowincjonalnych”. Terytorium państwa zostało podzielone na prowincje, obwody rejencyjne i powiaty. Do tych ostatnich zostały wcielone mniejsze i średnie miasta, tylko większe miasta utworzyły wydzielone powiaty miejskie. Na czele każdego powiatu stał landrat; podporządkowany prezydentowi rejencji uzyskiwał charakter urzędnika, wykonawcy zleceń nadrzędnego organu administracji państwowej. Rozporządzenie z dnia 11 czerwca 1816 r. zarządziło bezzwłoczną organizację landratur, które ukształtowały się obecnie w formie urzędu, będącego ogniwem administracji I instancji. W dniu 31 grudnia 1816 r. wydana została tymczasowa „Instrukcja dla landratów”, której postanowienia zachowały moc obowiązująca jeszcze w XX w. Instrukcja ustalała kwalifikacje, zakres działania, ogólny regulamin służbowy oraz szczegółowe obowiązki starosty krajowego. Do zakresu jego kompetencji należały: ogólna administracja krajowa, sprawy wojskowe, sprawy rzemiosła w najszerszym znaczeniu, nadzór i kontrola nad sprawami podatkowymi oraz piecza nad kasą powiatową. Nowa ordynacja powiatowa dla wschodnich prowincji pruskich,została uchwalona w dniu 13 grudnia 1872 r., jednak weszła w życie dopiero z dniem 1 stycznia 1874 r. /GS. Nr 41/1872, s. 661/. Ostatecznie dwie ustawy z roku 1883: o ogólnej administracji krajowej /GS. Nr 25/1883, s. 195/ oraz o kompetencjach urzędów i sądów administracyjnych /GS. Nr 25/1883, s. 237/ rozszerzyły zasięg reformy na cały obszar państwa pruskiego. Zniesiono władzę policyjną dworu oraz urząd wójta dziedzicznego. Administracja policyjna została teraz przekazana państwowym urzędom obwodowym /Amtsbezirke/, które obejmowały jedną lub kilka gmin wiejskich oraz jeden bądź kilka obszarów dworskich. Obok państwowej administracji starościńskiej utworzono samorząd powiatowy z jego organem wykonawczym – wydziałem powiatowym. Zmianie uległ charakter urzędu landrata. Stał on się odtąd samodzielnym reprezentantem państwa, działającym z pełną osobistą odpowiedzialnością. Landrat był z urzędu przewodniczącym wydziału powiatowego, kierował i nadzorował tok jego urzędowania. Zwoływał również sejmiki powiatowe i urzędowo przewodniczył w nich. Jako organ administracji państwowej kierował sprawami ogólnej administracji wewnętrznej w powiecie. Jego dotychczasowe prawa i obowiązki zostały poszerzone w zakresie stanowienia przepisów policyjnych. Władza landrata obejmowała niemal wszystkie dziedziny życia w powiecie, a więc sprawy polityczne, wojskowe, podatkowe, handel, przemysł, rolnictwo, oświatę, sprawy wyznaniowe itd. Do niego należał nadzór nad urzędami policji miejscowej; w określonych przepisami przypadkach mógł też wydawać zarządzenia policyjne. Jako przewodniczący sejmiku i wydziału powiatowego kierował i nadzorował sprawy komunalne położonych w obrębie powiatu gmin wiejskich i obszarów dworskich. Nie podlegały jemu natomiast urzędy górnicze, inspekcje przemysłowe, urzędy miar i wag oraz inne organy administracji specjalnej. W dniu 3 września 1932 r. wydane zostało rozporządzenie dot. uproszczenia i potanienia administracji. To samo rozporządzenie przewidywało możliwość tworzenie urzędów powiatowych /& 13/. Dalsze przepisy podporządkowały starostom urzędy miar i wag, jak również częściowo inspekcję szkól. Faszystowskie przejęcie władzy wprowadziło istotne zmiany w strukturze powiatowych organów administracyjnych. Po rozwiązaniu w r. 1933 sejmików powiatowych /GS. Nr 6/1933, s. 22/, a następnie przekształceniu wydziałów powiatowych w powiatowe sądy administracyjne /GS. Nr 79/1933, s. 479/ władza landrata była jeszcze bardziej rozległa. Przeszły na niego wszystkie uprawnienia wydziału powiatowego, jako kolegialnego organu wykonawczego dawnego samorządu powiatowego. Ustawa o ustroju gminy z dnia 15 grudnia 1933 r. zniosła samorząd gmin wiejskich i podporządkowała je nadzorowi państwowemu w osobie starosty. Otrzymał on prawo informowania się w każdej chwili o wszystkich sprawach gmin i ich administracji; bez jego akceptacji nie mogła być podjęta żadna decyzja w sprawach dotyczących wewnętrznej administracji powiatu. Przy landraturach utworzono gminne urzędy kontrolne /Gemeindeprüfungämter/, do zadań których należały roczne rewizje rachunków budżetowych i gospodarki finansowej gmin. W następnych latach – głównie w związku z przygotowaniami wojennymi – zakres kompetencji landrata stale się poszerzał. [Opracowano na podstawie wstępu do inwentarza autorstwa mgra Adama Muszyńskiego].