Notariusz Białobrzeski Stanisław w Kaliszu

Reference code
11/97/0
Number of series
3
Number of scans
0

Content:

1) Skorowidze (sygn. 1-4; 1874-1897). 2) Repertoria i księgi opłat (sygn. 5-60; 1874-1902). 3) Akta notarialne (sygn. 61-88; 1874-1902).

About the Creator:

Notariat został ustanowiony w 1808 r. wraz z wprowadzeniem w Księstwie Warszawskim Kodeksu Napoleona, który wymagał dla wielu czynności prywatno-prawnych formy aktu notarialnego. Był on wzorowany na francuskiej ustawie notarialnej z 1803 r. W myśl prawa notariusz był urzędnikiem publicznym, ale opłacanym przez osoby na rzecz których wykonywał świadczenia. Do jego zadań należało przyjmowanie aktów i kontraktów, którym strony chciały lub musiały nadać cechę taką, jak aktom publicznym. Miał także obowiązek je przechowywać i wydawać z nich wyciągi. Większość akt notarialnych dotyczy umowy kupna-sprzedaży nieruchomości i ruchomości, zaciągania pożyczek, darowizn, pełnomocnictw, podziałów majątku, testamentów, intercyz przedślubnych, czy zawierania spółek. Językiem urzędowym był polski. Notariuszy dzielono na: 1) pisarzy aktowych, działających przy Sadzie Apelacyjnym, którzy mogli sporządzać akty na terenie całego kraju; 2) rejentów kancelarii ziemiańskich, którzy mogli sporządzać czynności w obrębie Trybunału, gdzie byli mianowania oraz 3) rejentów kancelarii okręgowych, których kompetencje ograniczały się do obszaru działania sądu pokoju. Notariusze mianowani byli przez króla dożywotnio. Ogólne zwierzchnictwo nad notariatem sprawowała Komisja Rządowa Sprawiedliwości, a szczegółowy nadzór właściwe sądy. Niewielkie zmiany w organizacji notariatu wprowadziły ustawy hipoteczne z 1818 r. i 1825 r. Doprowadziły one do powstania dwóch rodzajów notariuszy: pisarzy aktowych, o funkcji czysto notarialnych oraz rejentów, którzy spełniali także funkcje z zakresu prawa hipotecznego. Z kolei rejenci, w zależności od sądu przy którym działali, dzielili się na rejentów kancelarii ziemiańskich oraz rejentów powiatowych (okręgowych). Nazwy stanowisk notariuszy zmieniały się wraz ze zmianą podziału terytorialnego (zmiana departamentów na województwa w 1816 r., województw na gubernie w 1837 r., włączenie guberni kaliskiej do warszawskiej w 1844 r.) i nazw sądów (przekształcenie sądów powiatowych w okręgowe w 1842 r.). Sytuacja notariatu i notariuszy uległa zmianom po wprowadzeniu 13 lipca 1876 r. rosyjskiej ustawy notarialnej z 1866 r., dostosowanej jednakże do sytuacji panującej w Królestwie Polskim (Zbiór Praw, t. VI, s. 206-221). Istotną zmianą było przekształcenie statusu notariusza z urzędnika publicznego na państwowego. Wchodził on w skład sądu okręgowego miejsca swego urzędowania, działając pod jego kontrolą. Czynności notarialne wykonywane były w kancelariach hipotecznych sądów okręgowych lub pokoju. Notariuszy mianował, na wniosek prezesa sądu okręgowego, starszy prezes Warszawskiej Izby Sądowej. Obniżono wymagania kwalifikacyjne – kandydaci na notariuszy nie musieli mieć wykształcenia prawniczego, wystarczał sam egzamin praktyczny ze znajomości prawa notarialnego i hipotecznego oraz redagowania aktów. Uprawnienia notariusza pozostały takie same jak w ustawie z 1808 r. Ważną zmianą praktyczną było wprowadzenie formy przymusowej aktu notarialnego w zakresie przejścia lub ograniczenia prawa własności nieruchomości. Językiem urzędowym stał się rosyjski. Stanisław Białobrzeski był rejentem Kancelarii Ziemiańskiej w Kaliszu, a od września 1876 r. rejentem przy Wydziale Hipotecznym Sądu Okręgowego w Kaliszu. Pierwszy zachowany akt w jego kancelarii został sporządzony 11 lipca 1874 r., a ostatni 7 lipca 1902 r.

Border dates:

1874-1902

Classification:

Creator's name:

Dates:

1874-1902.

Former name:

Foreign language name:

Languages:

Availability:

Total archival files:

91

Total archival files processed:

91

Total archival files without records:

0

Total linear metres

4.0

Total linear metres processed

3.8

Total linear metres without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Quantity Inventory uwagi
Approved book inventory Tak sygn. 1-88 + 34a, 46a, 52a

3) H. Szymańska, J. Śmiałkowski, "Akta notarialne z terenu Królestwa Polskiego i ich wartość naukowa", "Archeion" t. XXX (1959) s. 43-67