Miejska Rada Narodowa: protokoły posiedzeń z lat 1945-1950, sygn. 1-8 Zarząd Miejski: protokoły posiedzeń ZM, budżet miasta, stowarzyszenia, sprawy narodowościowe, opinie polityczne i moralności o mieszkańcach z lat 1945-1950, sygn. 9-28

Nowy Bytom otrzymał prawa miejskie na podstawie ustawy Sejmu Śląskiego z dnia 10 lipca 1959 roku z ważnością od 1 stycznia 1940 roku. Ustawa ta nie weszła jednak w życie z powodu wybuchu wojny. W związku z tym, ze po wojnie nie została anulowana, w 1945 roku wybrano Zarząd Miejski. Do Zarządu miejskiego weszło 5 członków, poza burmistrzem i wiceburmistrzem. Nowy Bytom pozostał jednak gminą na podstawie rozporządzenia wojewody śląskiego z dnia 27 listopada 1945 roku. o podziale powiatu katowickiego na gminy wiejskie i zajmował obszar dotychczasowej gminy Nowy Bytom Zarządzeniem wojewody śląsko-dąbrowskiego z dnia 13 lutego 1947 roku Nowy Bytom otrzymał ponownie prawa miejskie. Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 50 grudnia 1950 roku został utworzony, z ważnością od 1 stycznia 1951 roku, powiat miejski Nowy Bytom z obszaru miast Nowego Bytomia i Wirka oraz gmin: Bielszowice, Bykowina, Halemba, Kłodnica, Kochłowice i osiedla Chebzie. W latach 1944-1950 przeprowadzone zostały zmiany w strukturze terenowego aparatu władzy państwowej. Zasadnicze postanowienia ustrojowe zawarte zostały w Statucie Tymczasowym Rad Narodowych, uchwalonym przez Krajową Radę Narodową 1 stycznia 1944 roku. Następujące akty prawne określały sytuację prawną terenowych organów państwowych: dekret PKWN z dnia 21 sierpnia 1944 roku o trybie powoływania władz administracji ogólnej l i II Instancji, ustawa z dnia 11 września 1944 roku o organizacji i zakresie działania rad narodowych, wraz z późniejszymi zmianami, dekret PKWN z dnia 25 listopada 1944 r. o organizacji działania samorządu terytorialnego. W organizacji aparatu terenowego nawiązano do systemu przed-wojennego. Powołano organy administracji państwowej i samorządu terytorialnego powierzywszy radom narodowym funkcję organów uchwałodawczych. Rady narodowe otrzymały też prawo sprawowania nadzoru i kontroli nad wykonawczymi organami samorządu terytorialnego, powołanymi we wszystkich jednostkach. Organami ustrojowo-organizacyjnymi były: miejska rada narodowa ze swym prezydium oraz zarząd miejski z prezydentem miasta lub burmistrzem. Miejska rada narodowa była naczelnym organem uchwałodawczym, organem planowania działalności publicznej. Do rady narodowej wchodzili przedstawiciele partii politycznych, związków zawodowych, organizacji i zrzeszeń, spółdzielnia instytucji kulturalnych i oświatowych. Ilość radnych uzależniona była od ilości mieszkańców miasta. Rada narodowa wybierała ze swego grona prezydium w składzie: przewodniczący, jego zastępca i trzech członków. Do kompetencji rad narodowych należało: planowania działalności publicznej, ustalanie budżetu, kontrola działalności organów wykonawczych, powoływanie samorządowych organów wykonawczych, ustalanie zasad i warunków, na których organy wykonawcze mogły zawierać umowy w sprawie zaciągania pożyczek, zbycia, zamiany lub obciążenia majątku nieruchomego, uchwalenie regulaminów rady narodowej i komisji. Organem wykonawczym rady narodowej, powołanym do wykonywania administracji i wytycznych rady narodowej, był zarząd miejski. Był on wybierany przez radę narodową i składał się z prezydenta (burmistrza), wiceprezydenta (wice burmistrza) i kilku urzędników. Miejska rada narodowa wybierała także ławników. Zarząd miejski działał kolegialnie lub jednoosobowo, bieżący nadzór nad działalnością zarządów miejskich sprawował wydział powiatowy, a w miastach wydzielonych wydział wojewódzki. Prawo kontroli działalności zarządów miejskich przysługiwało także wojewódzkiej radzie narodowej. Administracja miejska w tej formie, tzn. Zarząd Miejski i Miejska Rada Narodowa przetrwała do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, kiedy to zniesiono urzędy wojewodów i starostów oraz samorząd terytorialny. Organami administracji państwowej stały się prezydia rad narodowych jako organy wykonawcze rad. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. mgr E. Palion , Katowice 1970]

KM 8.09.1987 r., 0014-6