I. Sprawy organizacyjno-administracyjne: statuty, organizacja zarządu, protokoły posiedzeń, wybory do władz gminnych i zwierzchnich, plany gospodarcze, zmiany terytorialne, sprawy polityczne, stosunki polsko-niemieckie, statystyka ludności, z lat 1863-1927, sygn. 1-110. II. Sprawy policyjne i sądowo-prawne: organizacja i utrzymanie policji, sądy polubowne i gminne rady opiekuńcze, sprawy procesowe, spadkowe, odszkodowanie, z lat 1883-1927, sygn. 111-135. III. Sprawy finansowo-kasowe: wydatki i dochody gminy, fundacje, zapomogi, renty, kasa oszczędnościowa, podatki przemysłowe, z lat 1869-1927 [1928], sygn. 136-162. IV. Sprawy gospodarki komunalnej: sprawy poczty, kolei, gazowni, zakładów, karczm, place, drogi, parki – urządzenie i utrzymanie, straż pożarna, jarmarki i targi, budownictwo komunalne, z lat 1876-1927, sygn. 163-301. V. Sprawy szkolne i kulturalno-oświatowe: deputacje szkolne, protokoły posiedzeń, sprawozdania z konferencji, sprawy szkół zawodowych, budowa i utrzymanie kościołów, z lat 1868-1927 [1939], sygn. 302-356. VI. Sprawy opieki społecznej i zdrowotnej: komisje lekarskie i sanitarne, opieka szpitala nad ubogimi, z lat 1878-1927, sygn. 357-361.

Początek uporządkowaniu spraw samorządu gminnego dała Ordynacja gminna z 11. marca 1850 roku (Gesetzsammlung 1850, nr 18). Organem uchwałodawczym ustala ona radę gminną wybieraną przez mieszkańców gminy. Organem wykonawczym był zarząd gminy składający się z naczelnika gminy lub sołtysa i dwóch ławników. Nowa ustawa traktująca o organizacji gmin sześciu prowincji wschodnich została wydana w 1856 roku (Gesetzsammlung 1856, nr 23). Zaostrzyła ona cenzus majątkowy uprawnionych do głosowania mieszkańców wsi. Uchwały gminne zapadały odtąd na zebraniu gminnym lub zebraniu deputowanych gminnych. Ustawa ta pozostawiała wiele spraw do uregulowania przez statuty gminne, a przede wszystkim sposób narad gminnych, udział w głosowaniu, sprawy podatkowe. Do kompetencji sołtysa należało zwoływanie zebrań gminnych, informowanie mieszkańców o rozporządzeniach władz zwierzchnich i dopilnowanie ich wykonania, zbieranie podatków i zarządzanie majątkiem gminy. Sołtys i ławnicy tworzyli sąd wiejski. Ordynacja powiatowa z 1872 roku (Gesetzsammlung 1872, nr 41) dzieliła powiaty na miasta i okręgi urzędowe, natomiast w stosunku do gmin wiejskich nawiązywała do ordynacji z 1850 roku. Do ważniejszych postanowień ordynacji należało zniesienie zwierzchności pana nad wsią, zniesienie dziedzicznych sołectw. Ordynacja z 1891roku (Gesetzsammlung 1891, nr 23) opierała się w zasadzie na tych samych założeniach co ordynacja z 1850 roku. Sprawy nie objęte zwierzchnością państwa należały do władz gminy, m. in. zarząd majątkiem gminy. Do rady gminnej należały czynności uchwałodawcze i kontrolne, natomiast czynności wykonawcze i administracyjne do zarządu. Po podziale Śląska w 1922 roku, w jego niemieckiej części nadal obowiązywała ordynacja z 1891 roku. Dopiero w 1935 roku nastąpiła reorganizacja ustroju gmin. Na czele gminy stał odtąd Bürgermeister jako Gemeindeleiter – naczelnik gminy, a powoływany przez partię NSDAP, państwo i gminę, a nie wybierany przez gminę. Nie podlegał on też kontroli. Również rada gminna nie była wybierana lecz powoływana przez partię. Nowym organem był pełnomocnik partii. Brał on udział w powoływaniu i odwoływaniu urzędników gminy, powoływaniu rady gminy oraz uczestniczył w posiedzeniach. Do kompetencji władz gminy należał zarząd majątkiem oraz całość spraw administracyjnych. W 1927 roku Zabrze zostało miastem wydzielonym i w tymże roku nastąpiła likwidacja powiatu zabrskiego, a gminy Biskupice, Maciejów i Zaborze zostały włączone do miasta. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Janina Wolanin, Gliwice 1986]

KM 29.04.1986, 0014-3