Zgromadzone w zasobie Archiwum dokumenty Urzędu Wojewódzkiego obrazują jego funkcjonowanie w latach 1975-1998. Podzielone zostały na serie, zgodnie z schematem organizacyjnym z 1995 roku: - Akta Wydziału Organizacji i Nadzoru - Akta Informatyka Wojewódzkiego - Akta Gabinetu Wojewody - Akta Wydziału Finansowego - Akta Wydziału Administracyjno- Gospodarczego - Akta Wydziału Spraw Obywatelskich - Akta Wydziału Kultury, Sztuki i Spraw Społecznych - Akta Kuratorium Oświaty i Wychowania - Akta Wojewódzkiego Inspektoratu Obrony Cywilnej i Wojewódzkiego Komitetu Obrony - Akta Wydziału Infrastruktury Technicznej i Komunikacji - Akta Wydziału Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Akta Wydziału Ochrony Środowiska - Akta Wydziału Rozwoju Gospodarczego i Przekształceń Własnościowych - Akta Wojewódzkiej Komisji Planowania - Akta Wydziału Gospodarki Przestrzennej i Nadzoru Budowlanego - Akta Wydziału Zdrowia

Urząd Wojewódzki w Częstochowie rozpoczął działalność w dniu 1 czerwca 1975 roku na podstawie ustawy z dnia 28 maja 1975 roku o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. Do jego utworzenia doszło w wyniku zlikwidowania powiatów, a następnie utworzenia nowych województw, w tym województwa częstochowskiego. Nowo utworzonym województwem częstochowskim kierował Wojewoda Częstochowski, który był organem wykonawczo-zarządzającym oraz terenowym organem administracji państwowej. Wojewodowie powoływani byli przez Prezesa Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii właściwej miejscowo Wojewódzkiej Rady Narodowej. Kolejnymi Wojewodami Częstochowskimi byli: 1. Mirosław Wierzbicki (1975-1980) 2. Grzegorz Lipowski (1980-1990) 3. Jerzy Guła (1990-1994) 4. Cezary Marek Graj (1995-1997) 5. Szymon Giżyński (1997-1998) Administracyjnie województwo częstochowskie podzielone zostało na: 10 miast, 7 miast-gmin i 51 gmin. Ludność województwa częstochowskiego liczyła ponad 750 tys. mieszkańców. W miastach mieszkało około 45%, a na terenach wiejskich około 55% ludności. Gęstość zaludnienia wynosiła 118 osób na km2. Największymi miastami województwa pod względem liczby ludności były: - Częstochowa prawie 224 tys. mieszkańców - Myszków około 23 tys. mieszkańców - Lubliniec około 22 tys. mieszkańców Natomiast największymi miasto-gminami były: - Kłobuck — prawie 20 tys. - Olesno — 18 tys., a największymi gminami: -Wręczyca Wielka — 16 tys., - Kłomnice — 15 tys. - Mykanów około 13 tys. mieszkańców. Dla zarządzania poszczególnymi dziedzinami życia w województwie powołano w Urzędzie wydziały, których nazwy wielokrotnie ulegały zmianom: I Okres lata 1975 1983 Podstawy normatywne tego okresu wyznaczone zostały przez dwie ustawy: - z dnia 28 maja 1975 roku, o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, - z dnia 22 listopada 1975 roku, o zmianie ustawy o radach narodowych. Dwustopniowy podział terytorialny państwa na jednostki stopnia podstawowego: gminy, miasta, dzielnice, miasta - gminy oraz jednostki stopnia wojewódzkiego (49 województw), wprowadzony został z dniem 1 czerwca 1975 roku. W wyniku nowego podziału nastąpiło zniesienie powiatów. Dokonane zostały zasadnicze zmiany w organizacji i kompetencjach rad narodowych oraz organów administracji stopnia podstawowego i wojewódzkiego. Zarządzeniem Nr 1/75 Wojewody Częstochowskiego, z dnia 1 czerwca 1975 roku nadany został pierwszy tymczasowy statut organizacyjny Urzędu Wojewódzkiego w Częstochowie. Struktura organizacyjna Urzędu Wojewódzkiego, obowiązująca od daty jego utworzenia, zawierała 20 wydziałów, nad którymi nadzór sprawował Wojewoda i trzech wicewojewodów, z wyjątkiem Biura Wojewódzkiej Rady Narodowej, podporządkowanego bezpośrednio i wyłącznie Przewodniczącemu WRN. Wydziałami kierowali dyrektorzy oraz 29 zastępców dyrektorów. W ramach wydziałów utworzonych zostało 26 komórek wewnętrznych (oddziałów, działów). Pełny statut Urzędu Wojewódzkiego nadał Wojewoda Częstochowski zarządzeniem Nr 19/77 z dnia 30 kwietnia 1977 roku. Utrzymał w nim dotychczasową strukturę organizacyjną Urzędu wprowadzoną w 1975 roku. Z załączników do tego statutu wynika, że Wojewodzie podporządkowanych zostało 59 terenowych jednostek organizacyjnych, poza nadzorowanymi przez niego terenowymi organami administracji państwowej stopnia podstawowego. Przy Wojewodzie funkcjonowały w tym czasie 54 stałe zespoły, komisje, komitety itp. We wspomnianym okresie dokonane zostały 2 ważne zmiany struktury organizacyjnej Urzędu: - z dniem 1 lipca 1982 roku Wydział Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska podzielony został na odrębne wydziały: Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz Wydział Ochrony Środowiska, Gospodarki Wodnej i Geologii, - z dniem 1 stycznia 1983 roku włączono do struktury Urzędu Zarząd Budownictwa, utworzony w roku 1982 jako jednostka budżetowa podporządkowana Wojewodzie. II okres: lata 1983 – 1990 Model prawny terenowych organów władzy i administracji państwowej określony został ustawą ustrojową z dnia 20 lipca 1983 roku o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego. Ustawa ta sprecyzowała koncepcję rad narodowych jako organów samorządu terytorialnego, a także określiła sytuację prawną terenowych organów administracji państwowej (wojewodów, prezydentów, naczelników) oraz ich organów o właściwości szczególnej (dyrektorów, kierowników wydziałów). Jednocześnie nastąpiło rozszerzenie zadań rad narodowych poszczególnych szczebli (podstawowego, wojewódzkiego) przy ograniczeniu kompetencji koordynacyjnych w stosunku do przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni oraz innych organizacji. Zmiany strukturalne w Urzędzie Wojewódzkim zapoczątkowane zostały utworzeniem z dniem 1 czerwca 1984 roku Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami na bazie zlikwidowanego Wojewódzkiego Biura Geodezji i Kartografii oraz części etatów Wojewódzkiego Biura Geodezji i Terenów Rolnych. W celu dostosowania do ówczesnych regulacji prawnych, a zwłaszcza rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 1984 roku w sprawie zmiany organizacji i funkcjonowania urzędów terenowych organów administracji państwowej zarządzeniem Nr 25/ 84 z dnia 5 czerwca 1984 roku Wojewoda Częstochowski wprowadził w Urzędzie Wojewódzkim nową, rozbudowaną strukturę organizacyjną. Utworzonych zostało 6 nowych wydziałów, w tym: 1. Wydział Organizacyjny 2. Wydział Kadr i Szkolenia 3. Wydział Prawny - w miejsce Biura Organizacyjno - Prawnego 4. Wydział Drobnej Wytwórczości i Usług 5. Wydział Handlu - w miejsce Wydziału Handlu i Usług 6. Wydział Planowania Przestrzennego, Urbanistyki, Architektury i Nadzoru Budowlanego w miejsce zlikwidowanego Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego. Ponadto nadal funkcjonowało Biuro Wojewódzkiej Rady Narodowej, podporządkowane bezpośrednio i wyłącznie Przewodniczącemu WRN. Zarządzeniem Wojewody Częstochowskiego Nr 32/84, z dnia 3 1 sierpnia 1984 roku, Urzędowi Wojewódzkiemu nadany został nowy regulamin organizacyjny, uwzględniający przyjętą strukturę organizacyjną oraz ustalający zadania dla poszczególnych komórek (wydziałów, jednostek równorzędnych) Urzędu. W porównaniu z poprzednią strukturą nastąpiło zwiększenie liczby wydziałów do 27 oraz dyrektorów i ich zastępców do 63. Struktura ta nie funkcjonowała długo. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 1987 roku w sprawie zasad organizacji i funkcjonowania terenowych organów administracji państwowej doprowadziło do ponownego jej uproszczenia. Opracowana na podstawie tego rozporządzenia struktura organizacyjna Urzędu, wprowadzona statutem, nadanym przez Wojewodę zarządzeniem Nr 12/88, z dnia 16 maja 1988 roku, i zatwierdzonym przez Ministra - Szefa Urzędu Rady Ministrów w dniu 31 sierpnia 1988 roku, przewidywała 21 wydziałów. Do kierowania wydziałami powołanych zostało 58 dyrektorów i ich zastępców. Racjonalizacja struktury polega między innymi na reaktywowaniu Biura Organizacyjno - Prawnego, Kadr i Kontroli, utworzonego w wyniku połączenia 4 wydziałów: Organizacyjnego, Kadr i Szkolenia, Prawnego oraz Kontroli. Ponadto połączono: - Wydział Budownictwa z Wydziałem Planowania Przestrzennego, Urbanistyki, Architektury i Nadzoru Budowlanego; - Wydział Drobnej Wytwórczości i Usług z Wydziałem Zatrudnienia i Spraw Socjalnych; - Wojewódzki inspektorat Obrony Cywilnej z Sekretariatem Wojewódzkiego Komitetu Obrony. W 1989 roku, zarządzeniem Nr 43/89 Wojewody Częstochowskiego z dnia 20 grudnia 1989 roku, dokonane zostały dalsze zmiany organizacyjne w Urzędzie Wojewódzkim, a zwłaszcza: - wprowadzona została funkcja Dyrektora Urzędu Wojewódzkiego, którą powierzono Dyrektorowi Biura Organizacyjno - Prawnego, Kadr i Kontroli; - rozdzielony został Wydział Budownictwa, Urbanistyki, Architektury i Nadzoru Budowlanego na dwa odrębne Wydziały: Budownictwa oraz Urbanistyki, .Architektury i Nadzoru Budowlanego; - likwidacji uległ Wydział Wyznań, poprzez włączenie go do Biura Organizacyjno - Prawnego, Kadr i Kontroli. W 1990 roku, zarządzeniem nr 2/90 Wojewody Częstochowskiego z dnia 25 stycznia 1990 roku z Wydziału Przemysłu, Usług i Zatrudnienia wyodrębniony został nowy Wydział o nazwie „Wojewódzkie Biuro Pracy”. Wyodrębnienie Wydziału Budownictwa podyktowane było zwiększonym zakresem zadań normatywnych związanych z wykonywaniem funkcji organu założycielskiego w stosunku do własnych oraz przejętych ze szczebla centralnego przedsiębiorstw budowlanych. Utworzenie Wojewódzkiego Biura Pracy wiąże się z rozszerzeniem kompetencji terenowych organów administracji państwowej w dziedzinie zatrudnienia i poradnictwa zawodowego. W tym czasie Wojewoda jest organem założycielskim dla 48 przedsiębiorstw państwowych. III okres: lata 1990 – 1998 Rozwiązania ustrojowe dla tego okresu wprowadza ustawa z dnia 22 marca 1990 roku o terenowych organach rządowej administracji ogólnej. W systemie administracji państwowej następuje wyodrębnienie instytucji samorządu terytorialnego, wyposażonego w szerokie kompetencje o znaczeniu lokalnym, realizowane jako zadnia własne gminy, lub zlecone przez administrację rządową. Istotne jest też zniesienie podporządkowania terenowego organu administracji rządowej stopnia wojewódzkiego organowi przedstawicielskiemu, jakim była wojewódzka rada narodowa, przy jednoczesnej jej likwidacji. Ustanowiona została równocześnie dwuszczeblowa struktura rządowej administracji ogólnej w terenie, której pierwszym szczeblem został kierownik rejonu, a drugim Wojewoda. Wśród zasadniczych kompetencji Wojewody, jako przedstawiciela rządu, ustawa przewiduje wykonywanie nadzoru nad organami samorządu terytorialnego, a także współdziałanie z Sejmikiem Samorządowym województwa. W związku z wprowadzonymi zmianami ustrojowymi powołany z dniem 15 maja 1990 roku na stanowisko Wojewody Częstochowskiego mgr inż. Jerzy Guła dokonał zasadniczej reorganizacji Urzędu Wojewódzkiego w Częstochowie. Zarządzeniem Nr 17/90 z dnia 28 maja 1990 roku, wprowadził nowy statut Urzędu upraszczając tym samym znacznie jego strukturę, a zarządzeniem Nr 33/90 z dnia 6 września 1990 roku nadał mu nowy regulamin. Nastąpiło zmniejszenie liczby wydziałów z 22 do 15 (o około 30 %) oraz oddziałów w wydziałach z 41 do 29, a także stanowisk dyrektorów wydziałów i ich zastępców, kierowników oddziałów, jak również ogólnej liczby etatów w Urzędzie. Nowa struktura organizacyjna zakładała większą koncentrację zadań spełniając na ogół wymogi efektywności i racjonalności. Istotnym elementem nowej struktury była koncentracja w obrębie określonych wydziałów funkcji i zadań z zakresu: - obsługi organu założycielskiego przedsiębiorstw oraz programowania społeczno- gospodarczego i zagadnień finansowo - budżetowych (Wydział Polityki Regionalnej); - kultury i sztuki, sportu i turystyki (Wydział Kultury i Spraw Społecznych); - infrastruktury technicznej i komunikacji (wydział o analogicznej nazwie); - handlu i usług oraz rozwoju gospodarczego (Wydział Rozwoju Gospodarczego). Jednocześnie nastąpiło wyodrębnienie organizacyjne ze struktury Urzędu Wojewódzkiego wojewódzkiej służby pomocy społecznej - wyrażające się w utworzeniu Wojewódzkiego Zespołu Pomocy Społecznej. Rok 1991 przynosi kolejne zmiany struktury organizacyjnej Urzędu Wojewódzkiego polegające głównie na: - włączeniu do zakresu działania Urzędu - zgodnie z ustawą o paszportach - spraw paszportowych znajdujących się dotychczas w kompetencjach Komendy Wojewódzkiej Policji; - zespoleniu funkcji obsługi organu założycielskiego przedsiębiorstw oraz realizatora zadań z zakresu przekształceń własnościowych z funkcją programowania rozwoju społeczno - gospodarczego i inspirowania inicjatyw gospodarczych (w wyniku połączenia Wydziału Polityki Regionalnej i Rozwoju Gospodarczego); - skoncentrowaniu w jednym wydziale problematyki budżetowo - finansowej, w tym zintegrowaniu zadań głównego księgowego budżetu Wojewody z problematyką rachunkowości budżetu, a zwłaszcza obsługą księgową Urzędu (utworzono Wydział Finansowy, który przejął część zadań wydziałów: Polityki Regionalnej oraz Administracyjno - Gospodarczego). Zmiany dokonane w strukturze organizacyjnej na przestrzeni 1992 i 1993 roku wynikały głównie z rozstrzygnięć normatywnych i polegały na wyłączeniu ze struktury Urzędu: - z dniem 1 lipca 1992 roku Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej, w związku z utworzeniem z wymieniona datą - Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej, jako organu administracji specjalnej; - z dniem 1 stycznia 1993 roku Wojewódzkiego Biura Pracy, w związku z ustawowym przekształceniem tej jednostki w Wojewódzki Urząd Pracy, podporządkowany bezpośrednio Ministerstwu Pracy i Polityki Socjalnej. Dalsza istotna zmiana struktury Urzędu dokonana została z inicjatywy Wojewody, z dniem 17 stycznia 1993 roku, i polegała na utworzeniu Wydziału Przekształceń Własnościowych, w wyniku wyodrębnienia z Wydziału Polityki Regionalnej i Rozwoju Gospodarczego zadań związanych z wykonywaniem funkcji organu założycielskiego przedsiębiorstw państwowych oraz prowadzeniem spraw przekształceń własnościowych. Po dokonaniu tych zmian struktura organizacyjna Urzędu Wojewódzkiego zawierała 14 wydziałów, którymi kierowało 31 dyrektorów i zastępców dyrektorów. Wojewoda Częstochowski był organem założycielskim dla 54 przedsiębiorstw państwowych, a w jego podporządkowaniu pozostawało 47 jednostek organizacyjnych. Istotnych zmian struktury organizacyjnej Urzędu dokonał powołany z dniem 1 lutego 1995 roku na stanowisko Wojewody Częstochowskiego mgr inż. Cezary Marek Graj. Zarządzeniem nr 30/95 z dnia 27 marca 1995 roku nadał Urzędowi Wojewódzkiemu nowy statut, na mocy którego: - utworzony został Wydział pn. „Gabinet Wojewody”, w wyniku wyodrębnienia tej komórki z Wydziału Organizacji i Nadzoru, - powstał Wydział Rozwoju Gospodarczego i Przekształceń Własnościowych, w wyniku połączenia Wydziału Polityki Regionalnej i Rozwoju Gospodarczego z Wydziałem Przekształceń Własnościowych, -wyodrębniono z Wydziału Finansowego zadania obejmujące obsługę rachunkową i gospodarkę finansową Urzędu Wojewódzkiego i przesunięto je do Wydziału Administracyjno – Gospodarczego, - Wydziałowi Kultury i Spraw Społecznych nadano nazwę Wydział Kultury, Sportu i Spraw Społecznych oraz włączono do jego zakresu niektóre zadania Wydziału Spraw Obywatelskich (sprawy stowarzyszeń, zbiórek publicznych oraz wyznań). W ten sposób w strukturze organizacyjnej Urzędu pozostało 14 wydziałów, którymi kierowało 31 dyrektorów i zastępców dyrektorów. Wojewoda Częstochowski był organem założycielskim dla 52 przedsiębiorstw państwowych, a w jego podporządkowaniu pozostawało również 46 jednostek organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami. Przemiany ustrojowe, jakie miały miejsce w Polsce w końcu lat osiemdziesiątych, wpłynęły również na potrzebę utworzenia dwuszczeblowej struktury terenowej administracji rządowej, w konsekwencji czego Minister - Szef Urzędu Rady Ministrów rozporządzeniem z 1 sierpnia 1990 roku ustalił siedziby i terytorialny zasięg działania urzędów rejonowych. Na terenie województwa częstochowskiego utworzono 6 urzędów rejonowych: 1. Urząd Rejonowy w Częstochowie 2. Urząd Rejonowy w Kłobucku 3. Urząd Rejonowy w Koniecpolu 4. Urząd Rejonowy w Oleśnie 5. Urząd Rejonowy w Myszkowie 6. Urząd Rejonowy w Lublińcu. Wojewoda Częstochowski, nadając tym urzędom statuty, określił ich strukturę organizacyjną oraz zakresy działania. W pierwszej fazie swojego funkcjonowania urzędy rejonowe przejęły od Wojewody i administracji samorządowej wszystkie te zadania, które ustawą o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy, a organy administracji rządowej, tzw., „ustawą kompetencyjną”, przewidziane były do realizacji przez rejonową administrację rządową. W efekcie, takie posunięcie spowodowało koncentrację podstawowych zadań w tych właśnie organach. Przełom lat 1990/1991 stał się okresem różnic poglądowych pomiędzy administracją rządową, a administracją samorządową dotyczących podziału zadań i kompetencji między tymi organami. Przyczyną tego stanu była swobodna interpretacja obowiązujących przepisów dotyczących funkcjonowania terenowych organów rządowej administracji ogólnej oraz niedoskonałość ustawy kompetencyjnej. W efekcie administracja samorządowa dążyła do przejęcia jak największej ilości zadań i kompetencji przypisanych ustawą kompetencyjną administracji rządowej, tj. urzędom rejonowym, głównie z zakresu komunikacji, geodezji i budownictwa. W związku z tym, korzystając z uprawnienia zawartego w ustawie o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, kierownicy urzędów rejonowych - za zgodą Wojewody - powierzyli prowadzenie niektórych spraw należących do ich właściwości organom gmin, a także niektórym kierownikom państwowych jednostek organizacyjnych. Ostatnie znaczące zmiany struktury Urzędu Wojewódzkiego miały także miejsce w latach 1997 -1998. Na podstawie Regulaminu Urzędu Wojewódzkiego, stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 30/1997 z dnia 28 marca 1997 roku, w skład Urzędu weszło podobnie jak w poprzednim schemacie organizacyjnym 15 wydziałów i równorzędnych komórek organizacyjnych, jednak ich układ kształtował się odmiennie: - likwidacji uległ samodzielny Gabinet Wojewody, który ponownie stał się oddziałem wewnętrznym Wydziału Organizacji i Nadzoru - Wydział Kultury, Sportu i Spraw Społecznych został włączony w struktury Wydziału Spraw Obywatelskich - utworzono ponownie samodzielny Wydział Kadr i Szkoleń, wyłączając go ze struktury Wydziału Organizacji Nadzoru - wydzielono jako samodzielną komórkę organizacyjną Sekretariat Wojewódzkiego Komitetu Obrony, funkcjonujący dotychczas w strukturach Wojewódzkiego Inspektoratu Obrony Cywilnej - utworzono nowy Wydział Paszportów, w struktury którego wszedł także Referat Cudzoziemców - zmodyfikowano dotychczas funkcjonujące nazwy Wydziału Urbanistyki, Architektury i Nadzoru Budowlanego na Wydział Zagospodarowania Przestrzennego i Nadzoru Budowlanego oraz Wydziału Administracyjno-Gospodarczego na Wydział Administracyjny i Rachunkowości. W 1998 roku, zarządzeniem nr 32/98 Wojewody Częstochowskiego dokonano modyfikacji funkcjonującego Regulaminu Organizacyjnego. Ponownie wydzielono Gabinet Wojewody jako samodzielną komórkę organizacyjną, Wydział Kadr i Szkolenia został włączony w struktury Wydziału Organizacji i Nadzoru. Zlikwidowany został Wydział Rozwoju Gospodarczego i Przekształceń Własnościowych, którego kompetencje przejął Wydział Gospodarki i Rolnictwa. Utworzony został nowy wydział: Wydział Promocji oraz Współpracy Regionalnej i Zagranicznej. Urząd Wojewódzki w Częstochowie funkcjonował do końca grudnia 1998 roku Został zlikwidowany w związku z Ustawą z dnia 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. Nr 96, poz. 603). Utworzono wówczas 16 nowych województw w miejsce dotychczasowych 49. Większość obszaru województwa częstochowskiego weszło w skład województwa śląskiego. Ponadto terytorium byłego województwa zostało włączone do województwa łódzkiego, świętokrzyskiego i opolskiego. Na miejsce Urzędu Wojewódzkiego w Częstochowie utworzono Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach Oddział Zamiejscowy w Częstochowie.