Dzieje

W styczniu 1906 r. w Bydgoszczy przy ul. Dworcowej 65, w siedzibie likwidowanej pruskiej Komisji Generalnej dla Prowincji Poznańskiej i Prus Zachodnich w Bydgoszczy, utworzono archiwum gromadzące jej spuściznę aktową. W odrodzonej Polsce, do końca 1923 r., archiwum to funkcjonowało pod nazwą "Archiwum b. Komisji Generalnej w Bydgoszczy" i podlegało urzędom ziemskim w Poznaniu. W 1924 r. zostało włączone do sieci polskich państwowych archiwów historycznych jako oddział Archiwum Państwowego w Poznaniu. W 1938 r., po włączeniu Bydgoszczy do województwa pomorskiego, teren działania Bydgoskiego Archiwum został rozszerzony do jego granic.

W 1939 r. okupacyjne władze niemieckie przekształciły Archiwum Bydgoskie w Oddział Archiwum Rzeszy w Gdańsku dla terenu miast Bydgoszczy i Torunia oraz powiatów: bydgoskiego, chełmińskiego, sępoleńskiego, świeckiego, toruńskiego, tucholskiego, wyrzyskiego. W latach 1945-1947 Archiwum funkcjonowało ponownie jako oddział Archiwum Państwowego w Poznaniu. W 1947 r. zostało przekształcone w samodzielne Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, właściwe dla województwa pomorskiego (od 1950 r. bydgoskiego). Powołano wówczas oddziały powiatowe, najpierw w Grudziądzu i Włocławku (1950 r.), w maju 1952 r. przemianowane w powiatowe archiwa państwowe. 1 lutego 1952 r. dotychczasowe Archiwum Miejskie w Toruniu przekształcono w Oddział Terenowy Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Bydgoszczy. We wrześniu 1953 r. powstało Powiatowe Archiwum Państwowe w Inowrocławiu, które 16 maja 1958 r., podobnie jak Toruń, stało się Oddziałem Terenowym WAP w Bydgoszczy. W wyniku reformy administracyjnej w 1975 r. Oddział Terenowy w Toruniu usamodzielnił się w Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Toruniu z Oddziałem w Grudziądzu. W 1981 r. Archiwum Toruńskiemu podporządkowano również Oddział we Włocławku. W latach 70. XX w. Archiwum w Chojnicach przekształcono w Ekspozyturę, a w 2008 r. ostatecznie zlikwidowano, przenosząc zasób do nowej placówki przy ul. Wiślanej 27 w Bydgoszczy. Otwarto wówczas nowy obiekt, który stanowi siedzibę sekcji archiwaliów gospodarczych i własnościowych, z magazynem wraz z czytelnią. Sekcja została zamknięta dla użytkowników w styczniu 2024 roku.

W 2023 roku oddano do użytku nowy budynek Archiwum przy ulicy Mieczysława Karłowicza 17. Na działce o powierzchni 6794 m. kw. powstał czterokondygnacyjny gmach, w którym w części magazynowej można pomieścić prawie 30 kilometrów bieżących akt. W obiekcie zastosowano nowoczesne rozwiązania architektoniczne, technologiczne i informatyczne. Wewnątrz znajdują się m.in. sala konferencyjno-wystawowa, pracownie digitalizacji i konserwacji materiałów archiwalnych oraz czytelnia dla 40 osób.

Nowy budynek Archiwum jest w pełni przystosowany do korzystania przez osoby ze specjalnymi potrzebami.