XXIII Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych w Poznaniu otwiera skarbnice polskich Archiwów Państwowych - Archiwum Państwowe w Poznaniu
Archiwum Państwowe w Poznaniu
- Adres:
-
ul. 23 Lutego 41/43
Poznań
60-967
- Godziny otwarcia:
-
08:00 - 18:30 (poniedziałek)
08:00 - 14:00 (wtorek)
08:00 - 14:00 (środa)
08:00 - 18:30 (czwartek)
08:00 - 14:00 (piątek)
- numer telefonu:
- +48 61 852-46-01
- numer fax:
- +48 61 851-73-10
- E-mail:
- archiwum@poznan.ap.gov.pl
- Strona www:
- http://poznan.ap.gov.pl
Archiwum Państwowe w Poznaniu powstało 5 IV 1919 r., kiedy Komisariat Naczelnej Rady Ludowej wypowiedział pracę niemieckim urzędnikom Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu, utworzonego w okresie rozbiorów przez rząd pruski, i mianował dyrektorem tej instytucji prof. Józefa Paczkowskiego. Podstawą prawną organizacji polskiej państwowej sieci archiwalnej na terenie byłego zaboru pruskiego były: ustawa Sejmu RP z
Archiwum Państwowe w Poznaniu wywodzi się z tradycji i zasobu archiwum grodzkiego w Poznaniu, ulokowanego w 1783 r. przez starostę generalnego Wielkopolski, Kazimierza Raczyńskiego w odbudowanej przez niego części zamku (grodu) królewskiego i starościńskiego, nazywanej odtąd „dworem Raczyńskiego”. Archiwum to w czasach I Rzeczypospolitej przechowywało akta instytucji państwowych pierwszej instancji, obejmujących swymi kompetencjami teren powiatu i województwa poznańskiego. Podobnie własne archiwa posiadały także pozostałe grody starościńskie, z zasobem związanym z terenem ich powiatów i województw, natomiast akta sądów ziemskich prawie wszędzie przechowywane były w ratuszach miejskich.
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. zostały przez zaborców zniszczone prawie wszystkie akta sądów grodzkich i ziemskich na terenie Prus Królewskich, natomiast w północnej Wielkopolsce przejęte i zamknięte zostały kancelarie i archiwa grodów inowrocławskiego, kruszwickiego, bydgoskiego, nakielskiego, kcyńskiego i wałeckiego, a po drugim rozbiorze w 1793 r. także grodów poznańskiego, kościańskiego, wschowskiego, gnieźnieńskiego, pyzdrskiego, konińskiego i kaliskiego. Akta tych grodów, wielokrotnie przewożone i lokowane w budynkach sądowych, kościelnych i poklasztornych, zostały w 1849 r. złożone w zamku byłych królów polskich i starostów generalnych w Poznaniu i oddane pod nadzór mieszczącego się tam pruskiego Sądu Powiatowego (Kreisgericht).
Dnia
W 1874 r. do tego archiwum, poszerzonego o pomieszczenia w budynkach poklasztornych, zostały z dawnego zamku starościńskiego, oddanego na potrzeby Wyższego Sądu Apelacyjnego (Ober-Appellationsgericht), przeniesione akta grodzkie i ziemskie, a w 1879 r. zaczęło ono przejmować także akta miejskie i cechowe z okresu I Rzeczypospolitej.
W 1884 r. po wystawieniu nowego budynku na siedzibę Wyższego Sądu Apelacyjnego, władze pruskie przekazały dawny zamek królewski i starościński w Poznaniu na siedzibę Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego.
W efekcie burzliwych starań o repolonizację urzędów i instytucji,
W celu objęcia opieką państwową licznych registratur władz państwowych, samorządowych i kościelnych, których akta pozostawały poza Archiwum,
W 1922 r. po likwidacji Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej Archiwum Państwowe w Poznaniu weszło w skład polskiej państwowej sieci archiwalnej, podległej Wydziałowi Archiwów Państwowych w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie.
Od
Liczba zespołów na SwA
8756
Liczba jednostek na SwA
511666
Liczba skanów na SwA
6363483
Wielkość zasobu (m.b.):
10060.5
Liczba monografii w bibliotece:
22146
Powierzchnia magazynowa (m2):
1289.5
Pojemność półek (m.b.):
0.0
Liczba wydawnictw ciągłych w bibliotece:
8455
Liczba miejsc w pracowni naukowej:
25
Najciekawsze materiały
Zapraszamy do odkrycia historii Polski ukrytej w najstarszych dokumentach przechowywanych
w Archiwach Państwowych.
Wyjątkowa okazja do spotkania z historią w postaci kilkusetletnich oryginalnych dokumentów na wystawie w Archiwum Państwowym w Poznaniu.
Zapraszamy na otwarcie wystawy „Historia dokumentem pisana”, które odbędzie się 21 sierpnia 2022 r. o godz. 14.00 na Pl. Mickiewicza w Poznaniu, tuż przed ceremonią otwarcia XXIII Międzynarodowego Kongresu Nauk Historycznych Poznań 2020/2022.
Tworząc koncepcję wystawy, uznano, że należy podkreślić zawartość oraz wartość zasobu archiwów państwowych, a także przybliżyć historię i strukturę sieci instytucji zabezpieczających dziedzictwo narodowe, zarówno wśród znamienitych gości Kongresu, a także ogółu polskiego społeczeństwa.
Ekspozycja jest efektem współpracy wszystkich 33 archiwów państwowych tworzących polską sieć archiwalną. Tytułowy dokument, według koncepcji pomysłodawców wystawy, miał być najstarszym obiektem w danym archiwum, ponieważ to w Archiwum Państwowym w Poznaniu, „króluje” najstarszy dokument wystawiony na ziemiach polskich, przechowywany w archiwach państwowych — fundacja klasztoru cystersów przez Zbyluta, obywatela Polski, w Łeknie w roku 1153 — który w 2016 r. został wpisany na Polską Krajową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”.
Prezentacja oparta jest na dwóch podstawowych elementach. Pierwsza odsłona wystawy, „Historia dokumentem pisana”, to ekspozycja plenerowa, składająca się z najstarszych materiałów archiwalnych przygotowanych przez każde z archiwów tworzących sieć archiwalną. Wybrane eksponaty datowane od XII do XX wieku ukazują wachlarz różnorodnych zagadnień. W przeważającej części są to średniowieczne dokumenty papieskie, królewskie, klasztorne, miejskie i cechowe. Wymieniając tylko niektóre osobistości: Hadrian IV, Celestyn III, Grzegorz IX, Jan XXII, Bolesław I Wysoki, Bolesław Wstydliwy, Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Zygmunt August. Obok nich występują także dokumenty sądowe, hipoteczne i rodzinne. Najmłodsze pochodzą z XIX i XX wieku – jedyna na wystawie fotografia, portret polskiej malarki i pianistki, Marii Wodzińskiej oraz dokument z 1918 r. przekazujący władzę Józefowi Piłsudskiemu po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
Drugim elementem wzbogacającym plenerową ekspozycję jest wystawa przygotowana w siedzibie Archiwum Państwowego w Poznaniu. Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych to godna okazja, aby oprócz kopii prezentowanych na wystawie plenerowej umożliwić zainteresowanym kontakt z oryginalnymi dokumentami. Na czas obrad przygotowano w holu Archiwum Państwowego w Poznaniu, drugą odsłonę wystawy „Historia dokumentem pisana”, będącą swoistym wydarzeniem; rzadko bowiem oryginały, których sposób przechowywania obwarowany jest specjalnymi procedurami można podziwiać w sposób bezpośredni.
Dopełnieniem prezentacji dokumentów pergaminowych i papierowych jest 45 tłoków pieczętnych wybranych ze zbioru Tłoki pieczętne różnych urzędów i instytucji. Głównym bohaterem – „seniorem” ekspozycji jest jednak niezaprzeczalnie tłok pieczętny miasta Poznania z I połowy XIV wieku, wykonany z mosiądzu i złota.
Obie prezentacje mają, oprócz uświetnienia spektakularnego wydarzenia jakim jest odbywający się po raz drugi w Polsce Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych, przede wszystkim zachęcić Polaków do kontaktu ze świadectwami swej bogatej historii, ukrytymi w skarbnicach przeszłości, którymi są archiwa.
Wystawa w wersji plenerowej: Plac Mickiewicza w Poznaniu;
- otwarcie wystawy: 21 sierpnia 2022 r., godz. 14.00 - termin prezentacji: od 21 do 28 sierpnia 2022 r. - prezentacja sieci polskich archiwów państwowych i najstarszych przechowywanych tam dokumentówWystawa w wersji tradycyjnej: parter Archiwum Państwowego w Poznaniu;
- termin prezentacji: od 19 sierpnia do 30 września 2022 r. - prezentacja oryginalnych dokumentów pergaminowych i papierowych oraz tłoków pieczętnych z zasobu poznańskiego archiwum