Archiwum Państwowe w Przemyślu

Jakiego dokumentu szukasz

Wybierz okres historyczny

Spróbuj inaczej

Wyszukiwanie zaawansowane Przeglądaj kolekcje
Adres:

Joachima Lelewela 4

Przemyśl

37-700

Godziny otwarcia:

08:00 - 15:00 (poniedziałek)

08:00 - 15:00 (wtorek)

08:00 - 15:00 (środa)

08:00 - 17:30 (czwartek)

08:00 - 15:00 (piątek)

numer telefonu:
+48 16 670 35 38
numer fax:
+48 16 670 76 34
E-mail:
archiwum@przemysl.ap.gov.pl
Strona www:
http://przemysl.ap.gov.pl

Początki archiwum miejskiego w Przemyślu sięgają średniowiecza i wiążą się z lokacją miasta na prawie magdeburskim oraz powstaniem pierwszych organów władzy w mieście: rady i ławy miejskiej. Zachowany z okresu staropolskiego zasób aktowy odzwierciedla burzliwe dzieje miasta oraz dokumentuje zróżnicowany skład wyznaniowy i narodowościowy mieszczan przemyskich. W latach 1874-1877 Mieczysław Błażowski opracował „Katalog starożytnego Archiwum Królewskiego Miasta Przemyśla”, stanowiący do dziś źródło cennych informacji o dziejach i zawartości archiwaliów staropolskich. W czasie I wojny światowej archiwum przemyskie wzbogaciło się o nowe zbiory, gdyż w lipcu 1916 r. powołano Komitet Archiwum Wojennego w Przemyślu, będący delegaturą Polskiego Archiwum Wojennego w Wiedniu. Akcja podjęta przez tą instytucję oraz ówczesnego archiwariusza miejskiego, Tadeusza Troskolańskiego, doprowadziła do zgromadzenia druków, książek, pamiętników, prasy w języku polskim, ukraińskim i niemieckim dotyczących sprawy polskiej w czasie I wojny oraz historii oblężonej twierdzy w Przemyślu. W 1917 r. Magistrat miasta powierzył opiekę nad Archiwum Towarzystwu Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Pierwszą archiwistką z ramienia TPN była dr Maria Polaczkówna. Po jej wyjeździe z Przemyśla Zarząd TPN postanowił powierzyć opiekę nad archiwum miejskim Janowi Smołce. Uporządkowane przez Smołkę archiwum miejskie otrzymało nowy układ, którego podstawą był katalog Błażowskiego (pominął akta z pierwszej połowy XIX w., które praktycznie były niedostępne dla badaczy). Efektem tych prac był wydany w 1927 r. "Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Przemyśla". W 1935 r. TPN przeniosło za zgodą Magistratu Archiwum Aktów Dawnych Miasta Przemyśla do pomieszczeń w budynku przy ul. Władycze 7. Polepszyło to warunki przechowywania archiwaliów i umożliwiło w większym stopniu jego udostępnienie badaczom miejscowym i przyjezdnym. Wybuch II wojny światowej przerwał działalność TPN, a tym samym doprowadził do powrotu archiwum miejskiego pod opiekę miasta.

Zarządzeniem Ministra Oświaty z 10 listopada 1950 r. zostało powołane Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Rzeszowie. Archiwum miasta Przemyśla po włączeniu go do państwowej sieci archiwalnej w czerwcu 1951 r. zostało podporządkowane WAP w Rzeszowie. Otrzymało ono nazwę Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Rzeszowie Oddział w Przemyślu. Trudne warunki lokalowe WAP w Rzeszowie spowodowały przeniesienie go do Przemyśla, w którym zostało utworzone Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Rzeszowie z siedzibą w Przemyślu. Równocześnie został zlikwidowany oddział w Przemyślu, a w miejsce WAP w Rzeszowie utworzono Oddział terenowy. Dyrektorem WAP, w Rzeszowie z siedzibą w Przemyślu został docent Kazimierz Arłamowski. Warunki lokalowe WAP lepsze od rzeszowskich nie zaspokajały jednak potrzeb nowo powołanego archiwum. Podjęte starania doprowadziły do uzyskania od władz miejskich w styczniu 1961 r. budynku pocerkiewnego po OO. Bazylianach przy ul. PCK 4. Po przejściu na emeryturę dyrektora Kazimierza Arłamowskiego w roku 1970 przeniesiono siedzibę WAP do Rzeszowa, natomiast w Przemyślu utworzono Oddział Terenowy, którego kierownikiem została mgr Wanda Kaput, a po jej wyjeździe do Krakowa Aurelia Dziedziuk. Utworzenie w 1975 r. województwa przemyskiego, a także dobra baza lokalowa archiwum, bogaty zasób, tradycje ośrodka kulturalnego i naukowego, były podstawą powołania zarządzeniem nr 4 Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z 21 stycznia 1976 r. Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Przemyślu, obejmującego swym zasięgiem obszar województwa przemyskiego. Funkcję p.o. dyrektora powierzono Aurelii Dziedziuk, od 1 sierpnia 1976 r. funkcję dyrektora przejął dr Zdzisław Konieczny. Dzięki jego staraniom w roku 1977 Prezydent miasta Przemyśla przekazał Archiwum dodatkowe pomieszczenia byłego klasztoru przy cerkwi OO. Bazylianów. Ustawa o stosunku do Kościoła Katolickiego w PRL uchwalona przez Sejm w 1989 roku stworzyła możliwości roszczeń majątkowych Kościoła obrządku greckokatolickiego. Skorzystali z niej OO. Bazylianie, zgłaszając swe roszczenia Komisji Majątkowej w Warszawie, która decyzją z 1 października 1991 r. orzekła zwrot byłej cerkwi i klasztoru OO. Bazylianom. Dzięki poparciu m.in. przemyskich organizacji, Prezydenta Miasta Przemyśla, Wojewody Przemyskiego udało się archiwum uzyskać budynek byłej pralni i łaźni miejskiej w Przemyślu. W rezultacie remontu trwającego od 1992 do 1996 roku Archiwum Państwowe w Przemyślu uzyskało budynek odpowiadający wymogom archiwalnym. Uroczyste otwarcie nowej siedziby miało miejsce w lipcu 1996 roku.

 

Archiwum Państwowe w Przemyślu, w swoim zasobie, przechowuje archiwalia wytworzone w okresie książat ruskich, okresie staropolskim, następnie pod panowaniem Habsburgów, okresie zaborów, II Rzeczypospolitej, II wojny światowej z okupacji radzieckiej i niemieckiej oraz wytworzone po 1945 r. Zmiany ustrojowe po 1989 r.  powodujące likwidację wielu urzędów wiążą się z przyjmowaniem do zasobu archiwalnego akt najnowszych.

Największy a zarazem cenny źródłowo zespół stanowią dokumenty z archiwum biskupstwa greckokatolickiego, obejmującego chronologicznie okres od końca XIII w. aż do likwidacji diecezji obrządku wschodniego w 1946 r. Coraz większym zainteresowaniem, nie tylko historyków, ale też demografów i genealogów cieszą się księgi metrykalne obrządku greckokatolickiego z poszczególnych dekanatów eparchii przemyskiej, a także zachowane w szczątkowym stanie metryki gmin żydowskich, ewangelickich i parafii rzymskokatolickich.

Liczba zespołów na SwA

3174

Liczba jednostek na SwA

236005

Liczba skanów na SwA

1266621

Wielkość zasobu (m.b.):

4552.6

Liczba monografii w bibliotece:

35762

Powierzchnia magazynowa (m2):

2170.0

Pojemność półek (m.b.):

5100.0

Liczba wydawnictw ciągłych w bibliotece:

0

Liczba miejsc w pracowni naukowej:

25

Najciekawsze materiały

angle-left "Świat polskich Wazów"
W ramach obchodów Roku Wazowskiego, 5 listopada na Zamku Królewskim w Warszawie miało miejsce otwarcie wystawy pt. "Świat polskich Wazów. Przestrzeń-Ludzie-Sztuka". To już piąta w tym roku, a zarazem największa ekspozycja stanowiąca niezwykłe podsumowanie obchodzonej czterechsetnej rocznicy ukończenia rozbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, zainicjowanej przez Zygmunta III Wazę. Jubileusz stał się okazją do wyjątkowego uczczenia dynastii oraz jej czasów. Skala ekspozycji robi spektakularne wrażenie! Dwanaście sal, niemal 300 obiektów wypożyczonych od 77 instytucji!! Przemyscy archiwiści uczestniczyli nie tylko we wspaniałym otwarciu ekspozycji, ale także przygotowali oraz zabezpieczyli dokument z zasobu naszego archiwum, który został zaprezentowany na tej niezwykłej wystawie. Dokument znajduje się w zespole Archiwum Biskupstwa Greckokatolickiego w Przemyślu, sygn 122D. (Opis jednostki: Jan Kazimierz, król polski potwierdza duchowieństwu obrządku greckokatolickiego prawa i przywileje nadane przez poprzedników). Ekspozycję można zwiedzać do 14 stycznia 2020 r.

Udostępnij tą stronę na Twitterze, Facebooku i Google Plus