Akta rodziny Dolańskich z Grębowa

Sygnatura
56/503/0
Liczba serii
26
Liczba skanów
0

Zawartość:

dokumenty osobiste 1896, 1904, 1907, 1914-1918, 1938-1939, 1944; sygn. 1-10 (m. in. świadectwo chrztu S. Dolańskiego, świadectwo dojrzałości, dyplomy ukończenia szkoły wyższej, akta związane ze zwolnieniem ze służby wojskowej, dowód tożsamości, przepustka nocna, akta dotyczące wypadku samochodowego, brudnopisy prac i listów); akta związane z pełnieniem przez Seweryna Dolańskiego funkcji zastępcy członka Rady Nadzorczej Państwowego Banku Rolnego, 1929-1932, sygn. 11-18 (protokoły z posiedzeń Rady Nadzorczej, bilanse i zestawienia statystyczne PBR); akta związane z pełnieniem przez Seweryna Dolańskiego funkcji prezesa Rady Powiatowej w Tarnobrzegu, 1919, 1923-1939, sygn. 19-24 (maszynopisy referatów S. Dolańskiego, korespondencja służbowa, akta dot. budowy dróg powiatowych, budżety, sprawozdania rachunkowe z wykonania budżetu powiatu tarnobrzeskiego za lat 1924-1939); udział Seweryna Dolańskiego w partiach politycznych, organizacjach, stowarzyszeniach ogólnopolskich, regionalnych i powiatowych, 1915-1940, 1942, 1944, sygn. 25-36 (m. in. pisma stronnictwa Prawicy Narodowej, korespondencja z Małopolskim Zrzeszeniem Spirytusowym, Państwowym Monopolem Spirytusowym, Związkiem Właścicieli Lasów, pisma Komitetu Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego, Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Tarnobrzegu, Stowarzyszenia Łakarzy, akta Powiatowej Kasy Oszczędności w Tarnobrzegu, Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Gleba”, Okręgowej Mleczarni Spółdzielczej w Nisku, Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Dostawa”, karta udziałowa Dolańskiego w akcjach fabryki „Odlew”, akta organów zarządzających szkołami na terenie powiatu tarnobrzeskiego); udział Dolańskich w organizacjach kościelnych i charytatywnych, 1912, 1921-1924, 1926, 1929-1944, sygn. 37-42 (pismo do S. Dolańskiego związane z pełnieniem przez niego funkcji szambelana papieskiego, akta dot. parafii rzymskokatolickiej w Grębowie i budowy kościoła, pisma różnych organizacji i stowarzyszeń z prośbami o datki, itp., prośby o pomoc i zapomogę, zaświadczenia o ubóstwie, pisma PCK i Rady Opiekuńczej Powiatowej w Dębicy – fragmenty); udział Teresy Dolańskiej w organizacjach i stowarzyszeniach, 1932, 1934-1939, sygn. 43-44 (legitymacje, akta związane z udziałem T. Dolańskiej w pracach Powiatowego Zarządu Kół Gospodyń Wiejskich); korespondencja Dolańskich, 1918-1941, sygn. 45-51 (korespondencja prywatna S. Dolańskiego, korespondencja Dolańskiego z H. Skrzyńskim, hr. M. Mycielską, hr. H. Tarnowskim, listy do żony, korespondencja prywatna T. Dolańskiej); korespondencja i akta dot. spraw prawno-majątkowych, 1916-1942, 1944, sygn. 52-63 (korespondencja S. Dolańskiego z bankami, dot. spraw finansowych i majątkowych, z Ministerstwem Skarbu, z adwokatami, z towarzystwami ubezpieczeniowymi, dot. majątków w Samostrzelu, Dobrzynie, Kraczkach, Poznaniu i Kamieńcu Pomorskim, z Zarządem Dóbr w Dzikowie; akta dot. nieruchomości w Warszawie, umowa sprzedaży nieruchomości w Radłowie, sprawa testamentu hr. Bnińskiej, szacunek ruchomości i nieruchomości w Baranowie Sandomierskim); dokumenty administracyjno-gospodarcze, 1911-1913, 1915-1941, sygn. 64-75 (kasa podręczna, kategornik wydatków osobistych, księgi finansowe, wyciągi z rachunków, kopiały S. Dolańskiego, wyciągi z rachunków, rachunki osobiste T. Dolańskiej, rachunki domowe, pisma zakładów naprawy samochodów, rachunki ze stacji benzynowych, weksle, kupony Państwowej Pożyczki Premiowej, niewypełnione formularze dowodów wpłaty, czeków, telegramów); akta odnoszące się do całości majątku nieruchomego, 1916-1940, sygn. 76-98 (akta dotyczące parcelacji majątku Grębów, akta dotyczące kredytów na odbudowę majątku, akta dotyczące podatków, akta dotyczące szkód wojennych w majątku, pisma sądów, operat szacunkowy majątku, korespondencja ze Starostą Tarnobrzeskim, Urzędem Wojewódzkim Lwowskim, listy do S. Dolańskiego w sprawie budowy centrali telefonicznej, akta dot. budowy drogi gminnej Grębów – Krawce, szkice i plany dworu, korespondencja z firmą Akcyjne Towarzystwo Elektryczne, akta dot. pracowników majątku); akta odnoszące się do poszczególnych rewirów majątku 1914-1944 sygn. 99-117 (zestawienia, raporty, listy wypłat z folwarku Grębów i Ługi, rewirów Biadoliny i Borek); rolnictwo, 1922-1944, sygn. 118-123 (korespondencja z firmami zajmującymi się hodowlą i sprzedażą roślin, ulotki i oferty sprzętu rolniczego, korespondencja z odbiorcami masła); akta dotyczące młyna w majątku Grębów, 1917-1921, 1941-1944, sygn. 124-127 (korespondencja z C.K. Centralą Krajową, z firmami zajmującymi się budowa młynów, oferty firm produkujących maszyny młyńskie, rozliczenia, raporty młyna); akta dotyczące gorzelni w majątku Grębów, 1940-1944, sygn. 128 (korespondencja, zarządzenia władz dot. gorzelni); akta dotyczące lasów w majątku Grębów, korespondencja z odbiorcami drewna, 1917-1920, 1922-1944, sygn. 129-150 (akta sprawy sądowej, pisma dot. daniny lasowej, akta związane z eksportem drewna, korespondencja z władzami, umowy dot. kupna drewna, korespondencja z odbiorcami drewna, wykazy ruchu w sągach, zestawienia klas wieku z poszczególnych rewirów majątku); akta dotyczące tartaku w majątku Grębów, 1916-1920, sygn. 151-152 (korespondencja z firmą dostarczająca maszyny do tartaku, ulotki i foldery reklamowe); akta dotyczące majątku Grębów w czasie II wojny światowej, 1939-1944, sygn. 153-158 (korespondencja, wytyczne władz okupacyjnych, notatki, wyliczenia, poświadczenia dot. dostaw żywności, wyliczenia, zestawienia gospodarcze majątku, akta dot. pracowników majątku, pokwitowania odbioru świadczeń przez wojska polskie, spis rzeczy pozostawionych na przechowanie w Grębowie); rachunki, dowody dostawy, dowody wpłaty, recepty, 1919-1944, sygn. 159-186; akta Spółki Wodnej dla Osuszenia Gruntów i Łąk w Grębowie, Jamnicy i Furmanach, 1915-1917, 1926-1939, sygn. 187-194 (korespondencja, protokół z I Walnego Zebrania, księga kontowa, odpisy rat rocznych, rachunki, wykazy datków konkurencyjnych, potwierdzenia wpłaty, sprawozdania o melioracjach łąk w majątku Grębów); akta dotyczące biblioteki w majątku Grębów, 1923-1924, 1926, 1943, sygn. 195-198 (wypisy z artykułów ukazujących się w „Czasie”, dwa numery „Wiadomości Katolickich”, fragmenty artykułów i książek z pieczęcią „Księgozbiór Grębów”, katalog księgozbioru); varia, 1907, 1918, 1928, 1933-1934, 1936, 1939-1940, sygn. 199-202 (pamiątka I Komunii Św. Anusi i Anielki Komierowskich, pisma instytucji do Zarządu majątku Grębów dot. zaopatrzenia w żywność i opał w czasie I wojny, projekt szkoły powszechnej w Zabrniu, pisma do browaru hr. Zdzisława Tarnowskiego w Dzikowie).

Dzieje twórcy:

Dolańscy herbu Korab zaliczali się niegdyś do ubogiego rycerstwa. Od XVI wieku ich nazwisko pojawia się w dokumentach, jednak nie figurowali w nich jako posesjonaci. W ich herbie widnieje na czerwonym tle złoty statek z murowaną wieżą. W „Herbarzu Polskim” Kaspra Niesieckiego nie znajdujemy wzmianki o tym rodzie. Dopiero w 1913 roku Jan Dolański udowodnił swoje szlachectwo w Wydziale Stanów we Lwowie. Ród doszedł do zamożności w okresie porozbiorowym. Seweryn Feliks Mieczysław Dolański urodził się 1 stycznia 1888 roku. Jego ojcem był Henryk Dolański, syn Feliksa i Wandy z Piotrkowskich, a matka – Irena pochodziła z rodziny Christiani-Kronwaldów. Seweryn w 1904 roku ukończył z wyróżnieniem C.K. I Wyższą Szkołę Realną w Krakowie, a następnie w 1907 roku K.K. Hochschule für Bodenkultur we Wiedniu. W czasie I wojny światowej został zwolniony ze służby wojskowej i pracował w Powiatowym Urzędzie Leśnym w Opatowie. Jego żona Teresa pochodziła z rodu Ponińskich. Seweryn Dolański w okresie międzywojennym zajmował wysokie stanowiska i urzędy szczebla państwowego i regionalnego - był prezesem Rady Powiatowej w Tarnobrzegu i zastępcą członka Rady Nadzorczej Państwowego Banku Rolnego, miał także tytuł szambelana papieskiego. Ponadto był członkiem wielu organizacji i stowarzyszeń, z którymi prowadził rozległą korespondencję. Należał do m. in. Związku Właścicieli Lasów, Związku Ziemian, Stowarzyszenia Łąkarzy, Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego, Okręgowego Towarzystwa Rolniczego, Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Gleba”, Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Dostawa”. Był również członkiem Stronnictwa Prawicy Narodowej. Żona Seweryna Teresa pomagała mężowi w prowadzeniu majątku, a także działała charytatywnie i społecznie – była przewodniczącą Zarządu Koła Gospodyń Wiejskich w Tarnobrzegu. Według danych z 1934 roku ogólny obszar majątku Seweryna Dolańskiego obejmował 2630 ha, z czego większość stanowiły lasy. Las stanowił jeden rewir zwany Borem, natomiast użytki rolne stanowiły dwa folwarki - Grębów i Grębów - Wydrze zwany Ługi. Na terenie majątku znajdowały się tartak, gorzelnia, młyn oraz cegielnia, zabudowania gospodarcze oraz pałac (obecnie mieści się w nim Ośrodek Szkolno-Wychowawczy). Dolańscy prowadzili ożywioną korespondencję i należeli do wielu stowarzyszeń oraz spółdzielni, które prowadziły działalność m. in. W dziedzinie rolnictwa. Należeli m. in. Do: Małopolskiego Zrzeszenia Spirytusowego, Związku Przedsiębiorców Gorzelni Rolniczych, Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Gleba”, Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Nisku, Górnośląskiego Towarzystwa Przemysłowego, Spółki Akcyjnej Hodowli Nasion „Udycz”. Majątek Dolańskich w okresie zarządu Seweryna rozwijał się i przynosił duże korzyści. W Grębowie szczególnie rozwinięta była gospodarka drzewna. W okresie międzywojennym Dolański miał kilkudziesięciu odbiorców drewna, a sytuacja ta nie zmieniła się w czasie wojny. W latach 1939-1944 większość odbiorców stanowiły firmy niemieckie mające swoje siedziby na terenie okupowanej Polski (m. in. Firmy H. F. Meyer, Ostholz, L. Spiss & E. Wasung). Dochody Dolańskim przynosiły także dostawy mleka i nabiału, m. in. Dla firmy A. Hawełka z Krakowa i Ziemiańskiej Spółki Mleczarskiej z Przemyśla. Korzystnie prosperował także młyn znajdujący się na terenie majątku i gorzelnia. Na terenie posiadłości Dolańskich założono też instalację elektryczną oraz centralę telefoniczną. Przez prawie cały okres międzywojenny prowadzono meliorację majątku i okolicznych łąk. W tym celu powołano Spółkę Wodną dla Osuszenia Gruntów i Łąk w Grębowie, Jamnicy i Furmanach, której prezesem był Seweryn Dolański. Zmiany w sytuacji finansowej i majątkowej Dolańskich wprowadziły wydarzenia I wojny światowej. Duża część majątku została zniszczona w wyniku działań wojennych – uszkodzono wiele budynków mieszkalnych i gospodarczych, most, a wojska austriackie i rosyjskie dokonywały rekwizycji inwentarza żywego i martwego. Seweryn Dolański, aby odbudować i pokryć straty wojenne odwoływał się do C.K. Namiestnictwa Centrali Krajowej dla Gospodarczej Odbudowy Galicji, Galicyjskiego Wojennego Zakładu Kredytowego, Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Instytucje te udzielały Dolańskiemu kredytów na odbudowę i zagospodarowanie majątku. Seweryn Dolański był także mocno zaangażowany w sprawy reformy rolnej w okresie międzywojennym. W okresie II wojny światowej w grębowskim majątku przebywało wiele osób pochodzących z zachodniej i centralnej Polski. Były to rodziny spokrewnione z Dolańskimi jak również kilku Wielkopolan, którzy trafili tam przypadkowo. W lecie 1944 roku Dolański przyjął także cały sierociniec (30 dziewcząt) wraz z wychowawczyniami, a także Żydówkę wraz z córką. W majątku powstała placówka AK związana organizacyjnie z grupą „Odwet” w Tarnobrzegu. Do placówki należał Seweryn Dolański i wielu jego pracowników. W lecie 1942 lub 1943 roku w Grębowie przebywał gen. Tadeusz Bór-Komorowski. Majątek Seweryna został upaństwowiony w wyniku reformy rolnej z 1944 roku. Sam właściciel został aresztowany 24 października 1944 roku. W 1945 roku zaskarżył Urząd Ziemski do Sądu w Rozwadowie. We wrześniu doszło do jedynej rozprawy sądowej podczas której Dolański podkreślał, że jego dobra powstały z uczciwej pracy jego i jego przodków. Po wywłaszczeniu i aresztowaniu Dolańskich, nad majątkiem władzę sprawowała Komisja Nadzorcza. Dolański do końca życia mieszkał w skromnym mieszkaniu w Warszwie przy ul. Madalińskiego. Przez wiele lat pracował w Państwowym Przedsiębiorstwie Hodowli Roślin. Zmarł 22 lutego 1979 roku w Warszawie. Żona Teresa zmarła rok później. Oboje zostali pochowani w krypcie kaplicy cmentarnej w Grębowie.

Daty skrajne:

1896, 1904, 1907, 1911-1944

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1896-1896, 1904-1904, 1907-1907, 1911-1944.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

202

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

202

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

2.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

1.6

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak