1. Akta organizacyjne ([zarządzenia, dyrektywy i rozporządzenia Ludowego Komisariatu Oświaty URSR, korespondencja Muzeum w Przemyślu z instytucjami, placówkami i osobami prywatnymi z terenów Ukrainy Zachodniej, imienne spisy pracowników Muzeum w Przemyślu, inwentarz monet z czasów cesarstwa rzymskiego oraz medali i monet państw europejskich z XVI-XIX w.) 1938-1941, sygn. 1-6; 2. Akta księgowości ([inwentarz monet z czasów cesarstwa rzymskiego oraz medali i monet państw europejskich z XVI-XIX w., księga kredytów i wydatków Muzeum za rok 1941], 1940-1941, sygn. 7-8

Przemyskie Muzeum Historyczno-Etnograficzne powstało 29 II 1939 roku tj. w następnym dniu po zajęciu przez Armię Czerwoną części miasta Przemyśla na prawym brzegu Sanu. Istniejące do tego czasu Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej przejął w opiekę z ramienia władzy radzieckiej Roman Szancer. Był to akt formalny, bo praktycznie w Muzeum nie zaszły żadne zmiany. Muzeum mieściło się wtedy w lokalu przy ul. Władycze 7 (obecnie SP nr 11), do którego przeniesiono zbiory wraz z agendą Towarzystwa Przyjaciół Nauk TPN, jego bibliotekę i archiwum. Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej powstało w roku 1909 z inicjatywy braci Kazimierza i Tadeusza Osińskich jako Muzeum TPN. W roku 1939 Muzeum posiadało w zborach ok…18.700 eksponatów, z czego tylko ponad 8.000 było eksponowanych w dwunastu działach tematycznych. W ośmiu salach o łącznej o łącznej powierzchni 338 m2 umieszczona była stała ekspozycja. Po wybuchu II wojny światowej nie udało się mimo zaawansowanych już prac wydać naukowego katalogu zbiorów oraz przewodnika po Muzeum. Do roku 1939 prawnym właścicielem zasobu pozostawało TPN, a kierownikiem placówki muzealnej inż… Kazimierz Osiński, który we wrześniu1939 roku wyruszył na front jako kapitan saperów. Po wkroczeniu wojsk radzieckich majątkiem muzealnym opiekował się laborant – Adam Leśniak. Muzeum przemyskie w roku 1939 włączone zostało do systemu muzeów krajoznawczych i zorganizowane zgodnie z zorganizowane zgodnie z rozporządzeniem Zarządu Muzeów Ludowego Komisariatu Oświaty USRR, najpierw jako Muzeum Krajoznawcze, a wkrótce Muzeum Historyczno-Krajoznawcze w Przemyślu. Muzeum zostało podzielone na trzy działy: przyrodniczy, historyczny i budownictwa socjalistycznego. Poza gromadzeniem zbiorów, ich udostępnieniem oraz ochroną obiektów zabytkowych w swoim rejonie Muzeum miało organizować swoim pracownikom kursy w celu podniesienia wiedzy fachowej, sesje naukowe, odczyty, wystawy związane z historią rewolucji i ruchu robotniczego, prowadzić propagandę wśród robotników oraz utrzymywać kontakty i współpracować z instytutami naukowymi, laboratoriami, bibliotekami, archiwami i siecią szkół Zadaniem Muzeum było też zorganizować bibliotekę, archiwum oraz gabinet naukowy, zgodnie z rozporządzeniem Ludowego Komisariatu Oświaty (dalej LKO) z 8.VII.1939 r. Na czele pracowników muzealnych (pracownicy naukowi i techniczni w liczbie 13) miał stanąć dyrektor- kierownik odpowiedzialny personalnie za pracę i majątek muzealny. Dyrektor zobowiązany był dla podniesienia kwalifikacji pracowników organizować seminaria, kursy oraz wysyłać podwładnych na studia zaoczne, kursy republikańskie i okręgowe. Muzeum Historyczno-Krajoznawcze w Przemyślu podlegało bezpośrednio Inspektorowi Muzeów Oddziału Drohobyckiego Okręgu Ludowej Oświaty, a za jego pośrednictwem LKO USRR w Kijowie. Na początku roku 1940 Przemyskie Muzeum otrzymało z Drohobyckiego Oddziału LO instrukcję w sprawie ewidencji i ochrony pomników kultury na obszarze okręgu drohobyckiego. W marcu 1940 roku, zgodnie z tymczasową ustawą o ochronie pomników kultury, sporządzona została ewidencja pamiątek historycznych Przemyśla i okolicy obejmująca 14 obiektów. Na liście pominięto wiele cennych zabytków, a uwzględniono kilka obiektów wartości trzeciorzędnej i niższej. Jeśli chodzi o sprawy finansowe Muzeum, to placówka podlegała także pod względem merytorycznym Drohobyckiemu Oddziałowi LO i do niej zobowiązana była co miesiąc wysyłać plany i sprawozdania finansowe Od stycznia 1940 roku Muzeum korzystało z konta otwartego w Banku Państwowym – Rejonowy Oddział Finansowy w Przemyślu. W maju roku 1940 przyznany Muzeum budżet wynosił 50 tys. Karbowańców. Nie uregulowane pozostały sprawy wydatków z miesięcy października i listopada oraz grudnia 1939 roku. Muzeum miało też możliwość uzyskać dodatkowe środki finansowe ze sprzedaży własnych wydawnictw, likwidacji majątku nie muzealnego, z opłat za zwiedzanie, itp… Sprawy organizacyjne Muzeum zakończone zostały ostatecznie w maju 1940 roku dzięki dyrektywie LKO Nr 2247 z 10 V 1940 roku o organizacji muzeów krajoznawczych na terenach Zachodnich okręgów Ukrainy. Muzeum otrzymało nazwę: Peremyszlakyj Isteoryko-Etnograficzny Muzej, zgodę na posiadanie własnej pieczątki i szyld. Do tego czasu w sprawach urzędowych korzystano z pieczątki Miejskiej Rady Przemyśla. Od marca 1940 roku obowiązki dyrektora placówki objął Bohdan Zahajkiewicz i sprawował je ponad rok. Jego następcą w roku 1941 została Natalija Probłudnaja. Dla usprawnienia prac reorganizacyjnych i organizacji nowych ekspozycji muzeów w okręgach zachodnioukraińskich wysłana została przez LKO specjalna brygada pracowników muzealnych pod kierownictwem tow. Kurinnego. Za siedzibę brygady wybrano miasto Lwów, skąd kolejno docierano do placówek w terenie. Na podstawie zachowanej korespondencji można stwierdzić, że Muzeum w roku 1940 utrzymywało poza kontaktami służbowymi kontakty m.in… Z Muzeum „Bojkowszczyzny” w Samborze, Bibliteką Akademii Nauk USRR w Kijowie, jej filią we Lwowie, Radą Miejską w Przemyślu oraz z przedwojennym konsultantem Muzeum p. K. Żukowskim ze Lwowa. Po wielokrotnej segregacji zbiorów części ich włączono do nowej ekspozycji. 10 V 1941 roku Muzeum otwarto dla zwiedzających, udostępniając wielką ekspozycję poświęconą ruchowi robotniczemu, przygotowaną przez Centralne Muzeum Leninizmu w Moskwie. Przez cały okres 1939–1941 prowadzono inwentaryzację zbiorów, ale powstały wtedy inwentarz nie był dokładny i nie uwzględniał najcenniejszych zabytków (obejmował tylko 1537 pozycji). Dnia 22 VI 1941 roku rozpoczęła się wojna niemiecko – radziecka. Na skutek ostrzału artylerii niemieckiej budynek Muzeum przy ul. Władycze 7 uległ częściowemu zniszczeniu. Zbiory muzealne poniosły pewne straty. W ogóle w pierwszych latach wojny 1939–1940 zaginęła bliżej nieokreślona ilość broni oraz zabytków archeologicznych. W pierwszych dniach okupacji niemieckiej kierownictwo nad Muzeum objął ponownie Adam Leśniak (po jego śmierci w roku 1943 kierownikiem został jego syn, Roman), a liczba pracowników wzrosła do 19, by po dniu 27 VII 1941 roku ustalić się ostatecznie na 6-ciu. Niemcy podporządkowali Muzeum Zarządowi Miejskiemu, a od początku roku 1943 Generalnemu Gubernatorstwu, z którego funduszy opłacany był personel muzealny. Po wyzwoleniu Muzeum przejęły władze polskie, oddając mu na siedzibę pałac biskupów greckokatolickich przy ul. Czackiego 3. W grudniu 1947 roku powrócił K. Osiński (z Egiptu), przejmując kierownictwo nad placówką. Muzeum powróciło do nazwy przedwojennej tj. Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Krzysztof Nowakowski, Przemyśl 1988]