Związek Rewizyjny Spółdzielni Rzeczypospolitej Polskiej Okręg Rzeszowski, Rzeszów

Sygnatura
56/573/0
Liczba serii
0
Liczba skanów
0

Zawartość:

Dzieje twórcy:

Rozwój spółdzielczości w Polsce związany był ściśle z rozwojem stosunków społeczno-ekonomicznych. W zaborze austriackim w szczególnie trudnej sytuacji finansowej byli małorolni i bezrolni chłopi, którzy najmowali się do pracy we dworach lub u bogatych gospodarzy. Liczna rzesza biedoty wiejskiej zmuszona była dla podreperowania swego bytu korzystać z lichwiarskich kredytów bogatszych chłopów, obszarników i Żydów. Dużą rolę w walce z lichwą odegrały wiejskie spółdzielnie kredytowe tzw. Kasy Stefczyka, które na dogodnych warunkach udzielały kredytu. Jednocześnie wobec wyzysku ze strony kupców, szybko zaczęły rozwijać się na wsi stowarzyszenia spożywców pod nazwą sklepów rolniczych, którym często patronowali bogatsi rolnicy i księża. W oparciu o kółka rolnicze powstają na ziemiach małopolski pierwsze spółdzielnie mleczarskie, rzemieślnicze i wytwórcze. Po uzyskaniu niepodległości, w roku 1920 uchwalona została ustawa o spółdzielniach. Powstały jednolite podstawy prawne do zawiązywania nowych spółdzielni. W okresie do 1925 roku nastąpił żywiołowy rozwój spółdzielni, często małych i ekonomicznie słabych. Ten nadmierny rozwój spowodował konieczność utworzenia jednego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”, jednoczącego wszystkie spółdzielnie tego typu. Nastąpiło to w roku 1925. W roku 1935 Związek ten przyjął nazwę „ Społem „ Związek Spółdzielni Spożywców R.P. W roku 1934 doszło do unifikacji polskiej spółdzielczości rolniczej. Funkcję instruktażową i patronacką w stosunku do spółdzielni spełniały tzw. Związki Spółdzielni i Centralna Kasa Spółdzielcza. W okresie do roku 1939 na terenie Polski południowo-wschodniej działał: Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych R.P. – Okręgowy Związek w Krakowie i Okręgowy Związek we Lwowie. Na protokołach lustracji z rewizji spółdzielni zachowanych w zespole, pojawiają się obydwie nazwy w postaci pieczęci. Kasy Stefczyka nadzorowała Centralna Kasa Spółek Rolniczych, Oddział w Krakowie i Oddział we Lwowie. Okres II wojny światowej zahamował rozwój polskiej spółdzielczości i zniszczył dorobek większości spółdzielni. Działające w okresie okupacji na terenie ziem południowo-wschodnich spółdzielnie podlegały: Związkowi Rewizyjnemu Spółdzielni w Generalnym Gubernatorstwie z siedzibą w Krakowie. Wiele z nich znajdowało się pod komisarycznym zarządem. Po wyzwoleniu, w listopadzie 1944 roku, odbył się I Kongres Spółdzielczości Polskiej. Powołano do życia jeden wspólny dla całej spółdzielczości w Polsce Związek Rewizyjny Spółdzielni R.P. Z Centralą w Warszawie, z okręgami w województwach i rejonami w powiatach. W roku 1948 nastąpiła reorganizacja spółdzielczości. Utworzono następujące rodzaje spółdzielni: 1. gminne i powiatowe spółdzielnie „Samopomoc Chłopska”, spółdzielnie zbytu zwierząt, ogrodnicze, mleczarsko-jajczarskie i wiejskie spółdzielnie kredytowe, jako działające na wsi; 2. spółdzielnie spożywców, działające w mieście; 3. spółdzielnie pracy; 4. spółdzielnie o specjalnym zakresie działania (mieszkaniowe, rybackie), które podlegały centralom branżowym. Centralne branżowe były podporządkowane były Centralnemu Związkowi Spółdzielczemu jako naczelnej organizacji całej spółdzielczości w Polsce. Związek Rewizyjny R.P został zlikwidowany, aparat rewizyjny i jego zadania przeszedł do właściwych central. Okręg Rzeszowski Związku Rewizyjnego Spółdzielni R.P. powstał w wyniku uchwały Kongresu Spółdzielczości Polskiej odbytego w listopadzie 1944 roku. Działalność jego sprowadzała się głównie do instruowania i ustawowego nadzoru wszystkich spółdzielni znajdujących się na terenie województwa. Czynności te wykonywane były w Okręgu, a także w Oddziałach rozmieszczonych po wszystkich miastach powiatowych. Władzami Okręgu były: 1. Zgromadzenie Spółdzielni. 2. Okręgowe Zgromadzenie Delegatów. 3. Zgromadzenie Związku Gospodarczego „Społem”. 4. Rada Oddziałowa. 5. Rada Okręgu. 6.Zarząd Okręgu. Okręg Związku Rewizyjnego kierował polityką gospodarczą spółdzielni terenowych. Nadzór nad spółdzielniami w Okręgu wykonywany był przez lustratorów, z których każdy miał przydzielony rejon z pewną ilością spółdzielni danego typu. Lustrator odpowiadał przed Okręgiem za stan i rozwój swojego rejonu. Poza pracami instrukcyjno - kontrolującymi Okręg Związku Rewizyjnego dokonywał szereg innych czynności spółdzielni, który dawał obraz aparatu spółdzielczego z jego rozbudowanym wachlarzem różnorodnych sklepów i wytwórni. W roku 1947 teren działalności Okręgu Rzeszowskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni R.P. obejmował 17 powiatów i pokrywał się z administracyjnym obszarem województwa rzeszowskiego. W roku 1948 nastąpiła zmiana w strukturze spółdzielczości. Ustawę z 21 maja 1948 roku powołano do życia Centralny Związek Spółdzielczy, który miał odtąd: a) czuwać nad rozwojem spółdzielczości w Polsce, b) reprezentować całą spółdzielczość w kraju i za granicą, c) prowadzić działalność społeczno-wychowawczą i czuwał nad szkoleniem spółdzielczości, d) przeprowadzać rewizje central poszczególnych typów oraz super-rewizje spółdzielni, e) koordynować i czuwać nad działalnością rewizyjną central, a w szczególności ustalać wysokość składki lustracyjnej. Członkami Centralnego Związku Spółdzielczego były wszystkie spółdzielnie i ich centrale. Aparat rewizyjny Związku Rewizyjnego przeszedł do właściwych central branżowych. W związku z tym, Związek Rewizyjny Spółdzielni R.P. Okręg Rzeszowski zakończył swą działalność.

Daty skrajne:

[1911-1944] 1945-1948

Klasyfikacja:

spółdzielczość

Nazwa twórcy:

Daty:

1911-1944, 1945-1948, 1947-1948.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

Dostępność:

Udostępniany częściowo

Ogółem jednostek archiwalnych:

452

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

449

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

2.88

Ogółem opracowanych metrów bieżących

2.87

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Brak danych
elektroniczny inwentarz archiwalny roboczy Brak danych