Akta stanu cywilnego Izraelickiej Gminy Wyznaniowej w Sieniawie

Sygnatura
56/2001/0
Liczba serii
0
Liczba skanów
0

Zawartość:

Urodzenia, 1869-1887, 1891-1900, sygn. 1-2; Zaślubiny, 1878-1879, 1891, 1893-1894, 1896-1900, sygn. 3-20; Duplikaty oraz indeksy do duplikatów, 1869-1872, 1891, 1894, 1896-1898, sygn. 21-29 (duplikaty akt urodzeń). Dopływ: Księga urodzeń 1901-1912, księga małżeństw 1873-1912, duplikaty ksiąg urodzeń, małżeństw i zgonów 1901-1912, indeksy metryk urodzeń 1901-1912, indeksy metryk małżeństw 1901-1910, indeksy metryk zgonów 1880, 1881, 1893-1898, 1901-1911.

Dzieje twórcy:

Sieniawa została założona w 1676 r. przez Mikołaja Hieronima Sieniawskiego i była jednym z najważniejszych ośrodków administracji latyfundialnej Sieniawskich, a jednocześnie ich miastem rezydencjonalnym i prężnym ośrodkiem handlowym. Żydzi przybyli do Sieniowy prawdopodobnie z pierwszymi osadnikami, już w 1671 r. zanotowano ich obecność na Przedmieściu Tarnogrodzkim. Podobnie jak w innych miastach założonych przez Sieniawskich zagwarantowano im wolność osiedlania się i wyznawania religii oraz prowadzenia handlu i uprawiania rzemiosła. Liczebność ludności żydowskiej (w 1765 r. zanotowano w Sieniawie 1045 Żydów, a cała gmina liczyła wówczas 1114 osób), jej rola w życiu gospodarczym miasta i brak ograniczeń osadnictwa żydowskiego do ściśle określonej dzielnicy, przyczyniły się do dopuszczenia Żydów do udziału w działaniach samorządu miejskiego). Gmina sieniawska w okresie przedrozbiorowym należała do ziemstwa chełmsko-bełskiego i obejmowała obszar klucza sieniawskiego, a na jej czele stało czterech seniorów. Obszar działania żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Sieniawie w zasadzie pokrywał się z obszarem żydowskiego okręgu metrykalnego. Obejmował on miejscowości: Cebula, Cieplice, Czerwona Wola z Czercami, Dąbrowica (w 1876 i 1900 r.), Dobcza, Dybków, Krasne, Leżachów, Majdan (Majdan Sieniawski), Manasterz, Mołodycz, Nielepkowice, Piskorowice, Piwoda, (w 1900 r: Pawłowa), Radawa, Rudka, Sieniawa, Słoboda, Surmaczówka, Wiązownica, Wola Buchowska, Wylewa, Zaradawa. Około roku 1870 gmina sieniawska liczyła 2 124 osób i miała dwie synagogi, cmentarz oraz szkołę religijną. W 1900 roku liczebność gminy wzrosła do 3 263 osób, natomiast w roku 1921 w Sieniawie mieszkało 1 971 Żydów. W pierwszej dekadzie września 1939 roku wojska niemieckie zajęły Sieniawę, natomiast po wytyczeniu linii demarkacyjnej pod koniec września tego roku, miejscowość znalazła się pod okupacją radziecką. Najprawdopodobniej wówczas doszło do likwidacji gminy wyznaniowej i nacjonalizacji jej majątku. Metryki wyznaniowe to dokumenty bieżącej rejestracji statystycznej, najstarsze wśród źródeł demograficznych. Zapisy metrykalne już w XVIII wieku zaczęły uzyskiwać moc aktu prawnego (odnosiło się to do wszystkich wyznań, jednak zasady prowadzenia ksiąg najszerzej były omawiane w normatywach Kościoła katolickiego i dzięki temu rozpowszechniły się w całej Europie). Po I rozbiorze Rzeczpospolitej austriackie władze państwowe zaczęły ingerować w czynności związane ze dokonywaniem zapisów w księgach metrykalnych. Józef II wydał patent (1784 rok), w którym nakazywał Żydom „prowadzić trojakie rejestry z przepisanymi rubrykami, z małą zmianą z powodu ich religijnego wyznania”. Ponadto przepisy zakazywały rabinom dokonywania wpisów w jidisz lub języku hebrajskim (mówiły o tym postanowienia patentu cesarskiego z 28 lipca 1787 roku oraz dekret kancelarii nadwornej z 22 października 1816 roku). Do roku 1868 żydowskie, jak również protestanckie, księgi metrykalne podlegały okresowej kontroli ze strony duchownych katolickich. Oni mieli także za zadanie uwierzytelniać treść wpisów. 10 lipca 1868 roku księgom metrykalnym żydowskim nadano moc dowodową. Ta ustawa powoływała także świeckich urzędników tzw. metrykantów. Do ich obowiązków należało prowadzenie ksiąg metrykalnych, nadzór nad nimi i przyjmowanie petentów. Obowiązek zatrudnienia takiego urzędnika nałożono na gminy wyznaniowe na mocy rozporządzenia z 15 marca 1875 roku. Metrykanci byli powoływani przez miejscowego starostę powiatowego. Także zmiany wprowadzane w księgach wymagały akceptacji starosty. W ten sposób rabini mieli ograniczoną władzę, chociaż przepisy nie wykluczały możliwości prowadzenia przez nich ksiąg metrykalnych. W 1876 roku wprowadzono w Galicji podział na żydowskie okręgi metrykalne. Ich liczba wynosiła początkowo 261. Należy jednak zaznaczyć, że obszar okręgu metrykalnego nie pokrywał się z terenem działania gmin wyznaniowych. Z tego powodu w latach 1891-1905 w 16 rozporządzeniach starano się ostatecznie uregulować relacje między żydowskimi okręgami i gminami.

Daty skrajne:

1869-1942

Klasyfikacja:

urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne

Nazwa twórcy:

Daty:

1869-1942.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

rosyjski, polski, niemiecki, łaciński

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

113

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

29

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.5

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.2

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak
spis zdawczo-odbiorczy Tak
elektroniczny inwentarz archiwalny roboczy Nie

Wydzielono jako odrębny zespół ze zbioru nr 154 - Izraelickie Gminy Wyznaniowe - zbiór szczątków zespołów podstawie uchwały Komisji Metodycznej z dnia 18.12.2007 r.