Zbiór normatywów z lat 1930-1931, sygn. 1-2 Kontrola zakładów pracy: protokoły powizytacyjne z lat 1899-1939, sygn. 3-24 Interwencje w sporach o pracę i płace z lat 1931-1939, sygn. 25-40

Inspektorat Pracy IX Okręgu w Katowicach był organem administracji państwowej powołanym przez Prezydenta Rzeczpospolitej rozporządzeniem z 14 lipca 1927 roku i wprowadzonym na obszar województwa śląskiego ustawą Sejmu Śląskiego z 16 kwietnia 1928 roku. Urząd ten powołany został w celu sprawowania kontroli nad przestrzeganiem i wykonaniem przepisów ustawodawstwa ochronnego pracy w zakładach, w których stosowana była praca najemna bez względu na charakter własności. Organami inspekcji byli: obwodowi inspektorzy pracy, okręgowi inspektorzy pracy, specjalni inspektorzy pracy i Główny Inspektor Pracy oraz podinspektorzy pracy, lekarze inspekcyjni i asystenci inspekcyjni. Obwodowi inspektorzy pracy wykonywali, na obszarach powierzonych sobie obwodów, uprawnienia inspekcji pracy, wydawali nakazy i orzeczenia jako instancja pierwsza w sprawach zastrzeżonych do decyzji inspekcji pracy. Obwodowi inspektorzy pracy podlegli bezpośrednio okręgowym inspektorom pracy. Okręgowi inspektorzy pracy nadzorowali i kontrolowali działalność organów inspekcji pracy w powierzonych sobie okręgach i orzekali, jako instancja pierwsza w tych sprawach, które były wyraźnie zastrzeżone do ich decyzji oraz stanowili instancję odwoławczą od orzeczeń obwodowych inspektorów pracy. Inspektorzy pracy mogli oskarżać przed sądami powiatowymi w sprawach o przekroczenie przepisów o ochronie pracy. Okręgowi inspektorzy pracy podlegali bezpośrednio Głównemu Inspektorowi Pracy w Warszawie. Inspekcja jako całość podlegała Ministerstwu Pracy i Opieki Społecznej Minister Pracy i Opieki Społecznej mógł pewne sprawy wyłączyć z zakresu działania inspektorów obwodowych oraz okręgowych i powierzyć je specjalnym inspektorom pracy. Specjalni inspektorzy posiadali, w stosunku do przekazanych im spraw, wszystkie uprawnienia okręgowych inspektorów pracy oraz te uprawnienia okręgowych inspektorów, które przysługiwały im jako władzy pierwszej instancji. Inspekcja pracy nie była urzędem zespolonym. Okręg inspekcji odpowiadał obszarowi województwa. Sprawy wchodzące w zakres działania inspekcji pracy były wyłączone z zakresu działania wojewody. Inspektorzy pracy byli zobowiązani jedynie do zawiadamiania wojewody tak z urzędu, jak i na jego żądanie o ważniejszych wydarzeniach natury ogólnej. Zakres obowiązków inspekcji pracy obejmował: wizytacje w zakładach celem sprawdzenia stanu higieny i bezpieczeństwa pracy (z wyjątkiem zakładów podległych ustawom górniczym), prowadzenie działalności rozjemczej w zatargach o pracę i płacę między pracodawcą i pracobiorcą, wydawanie zezwoleń na budowę i przebudowę zakładów przemysłowych ze względu na higienę i bezpieczeństwo pracy, ochrona pracy kobiet i młodocianych, zbieranie danych dotyczących pracy, współpraca z zakładami ubezpieczeń społecznych w zakresie ustalania miesięcznej normy zarobków robotników niewykwalifikowanych. Na terenie województwa śląskiego działał IX Inspektorat Pracy, któremu podlegało 5 Obwodowych Inspektoratów Pracy: Obwód nr 48 - miasto Katowice wraz z powiatem, Obwód nr 49 - powiaty Królewska Huta i Świętochłowice, Obwód nr 50 – powiaty Lubliniec i Tarnowskie Góry, Obwód nr 51 - powiaty Pszczyna i Rybnik, Obwód nr 52 – miasta i powiaty Bielsko i Cieszyn. Na mocy rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej z dnia 31 marca 1938 roku dokonano nowego podziału na obwody: Obwód 54 – miasto i powiat Katowice, Obwód nr 55 - miasto Chorzów i powiat Świętochłowice, Obwód nr 56 - powiaty Lubliniec i Tarnowskie Góry, Obwód nr 57 – powiaty Pszczyna i Rybnik, Obwód nr 58 - miasto Bielsko i powiaty bielski i cieszyński. W październiku 1938 roku powstał nowy obwód nr 57 obejmujący ziemie Śląska Cieszyńskiego. IX Inspektorat Pracy rozpoczął swą działalność 15 lutego 1928 roku, przejmując wszystkie agendy dotychczasowej Inspekcji Przemysłowej w Katowicach, która wywodziła się z byłej pruskiej inspekcji przemysłowej w Katowicach (Gewerbeinspektion). Działalność Inspektora Pracy IX Okręgu przerwał wybuch II wojny światowej. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. O. Michalik, Katowice 1967]

KM 2.03.1967, 0014-2