Najliczniejszą grupę stanowią materiały dokumentujące sprawy wyżywienia osadzonych, zachowane w postaci ksiąg gospodarki kuchennej. W jednej z jednostek aktowych, obok lakonicznych informacji dotyczących proporcji ilościowych zatrudnionych więźniów, zawarte są również zapisy o przejęciu pod komendanturę KL Auschwitz III (Monowitz). Anteriora stanowi dokumentacja projektowa budynków, sporządzona w 1941 roku; [1941]1942-1944; sygn. 1-7.

Podczas II wojny światowej gospodarka niemiecka odczuwała coraz silniejszy deficyt siły roboczej. Był on spowodowany mobilizacją i wysłaniem na front wielu milionów mężczyzn oraz rozbudową zakładów produkujących na potrzeby armii. Zapleczem taniej siły roboczej dla niemieckiej gospodarki wojennej stały się obszary okupowanej Europy, w tym Górnego Śląska, z których werbowano robotników przymusowych. Do wykorzystania siły roboczej stworzona została cała skala obozów pracy, Arbeitslager, które podzielić można na trzy grupy: filie obozu koncentracyjnego KL Auschwitz III (Monowitz), obozy dla robotników przymusowych oraz jenieckie oddziały robocze. Od początku lat czterdziestych XX wieku teren Górnego Śląska oplotła sieć obozów pracy przymusowej, a w samym powiecie gliwickim znajdowały się 42 obozy pracy przymusowej, co stanowiło nieco ponad 10 % ogółu takich obozów na omawianym terenie. Jednym z nich był obóz utworzony w bezpośrednim sąsiedztwie fabryki sadzy firmy Deutsche Gasrusswerke G.m.b.H. położony przy ul. Pszczyńskiej w Gliwicach. Pierwotnie utworzono przy niej dwa obozy – jeden dla robotników zagranicznych (przeważnie Polaków), drugi dla Żydów. Drugi z wspomnianych obozów funkcjonował od kwietnia 1942 roku do kwietnia 1944 roku, a w dokumentach figurował pod nazwami: Rü. Lager Degussa, Gleiwitz Steigern oraz Zwangsarbeitlager Degussa, Gleiwitz Steigern. Kierownikiem tego obozu do 3 maja 1944 roku był Jungnikiel. Zarówno robotników cudzoziemskich, jak i Żydów początkowo zatrudniano przy budowie fabryki, a potem przy produkcji sadzy. Warunki pracy były skrajnie trudne. Mężczyźni pracowali przy naprawie i utrzymaniu maszyn, natomiast kobiety przy przeróbce antracytu, siarki i olejów na sadzę. Początkowo w obozie przebywało 261 mężczyzn i 245 kobiet. W kolejnych latach liczba osadzonych dynamicznie wzrosła, tak że w czerwcu 1944 roku stan obozu wynosił 1111 osób (740 mężczyzn i 371 kobiet). W dniu 3 maja 1944 roku obóz dla Żydów przekształcono w filię obozu koncentracyjnego KL Auschwitz III (Monowitz). Powstał w ten sposób drugi na terenie Gliwic podobóz oświęcimski, znany pod oficjalna nazwą AL Gleiwitz II. Wraz z przejęciem Rü. Lager Degussa, Gleiwitz Steigern przez KL Auschwitz III (Monowitz) zmienił się cały personel władz obozowych. Pierwszym komendantem podobozu Gleiwitz II został SS-Oberscharführer Bernhard Becker. Pozostała część załogi podobozu składała się z około 70 SS-manów z 6 kompanii wartowniczej KL Auschwitz III. Podobnie jak we wcześniejszym obozie dla Żydów nie uległ zmianie charakter pracy wykonywanej przez więźniów, zaostrzeniu uległa jednak dyscyplina i do minimum ograniczono możliwości kontaktów z robotnikami cywilnymi z fabryki. Obóz został zlikwidowany 18 stycznia 1945 roku, a jego więźniów ewakuowano koleją na zachód. Mężczyzn skierowano do obozu KL Sachsenhausen, natomiast kobiety do obozu KL Ravensbrück. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Natalia Kania, Gliwice 2016]

KM 07.10.2010, 0010-5; KM nr 5/2016, D.0002.7.2016