1. Archiwalia sprzed 1772 r. (3 j.a.): dokument Augusta III (potwierdzenie przywilejów nadanych przez poprzednich królów polskich), księga grodzka z 1724 r. (przywileje królewskie, nadanie praw), ekstrakt z księgi burmistrzowskiej (dekret komisarski) 2. Akta z lat (1825-1939) (377 j.a.): wybory, posiedzenia magistratu i rady miejskiej, urzędnicy, finanse i budżety, majątek, księgi meldunkowe (1850-1939), bezpieczeństwo publiczne (organizacje niemieckie, sekty, organizacje polityczno-społeczne, ruch monarchistyczny), budowa szkół, budynków miejskich i prywatnych, zakładów przemysłowych, kościołów, ochrona zdrowia, kronika miejska

Osada założona przez rycerzy Jana i Rynera (Reinera). W 1262 r. z rąk księcia Bolesława Pobożnego otrzymała prawa miejskie. W XIII w. istniało tam najstarsze w Wielkopolsce bractwo kurkowe. Kolejni królowie polscy zatwierdzali przywileje miejskie. Największy rozwój miasta nastąpił w XVI-XVII w. Kcynia była stolicą powiatu kcyńskiego w województwie kaliskim. W 1594 r. miasto odwiedził król Zygmunt III Waza. W 1608 r. powstała szkoła, a w 1612 r. do Kcyni zostali sprowadzeni Karmelici. W latach 1624-1631 trwała budowa kościoła farnego. W 1641 r. przywileje uzyskał cech szewski. W 1656 r. pod Kcynią stoczono bitwę ze Szwedami (Stefan Czarniecki). W latach 1756-1763 miasto w orbicie wojny siedmioletniej. Nastąpił upadek miasta. Od 1773 r. Kcynia znalazła się pod panowaniem pruskim. W 1775 r. wielki pożar strawił prawie całe miasto. W 1781 r. powstał pierwszy kościół ewangelicki (rozebrany w 1971 r.), a w 1787 r. kościół i klasztor Karmelitów. Miasto liczyło wtedy około 1000 mieszkańców. W okresie od 1807 r. do 1815 r. Kcynia znajdowała się w Księstwie Warszawskim. Od 1818 r. w powiecie szubińskim. W 1835 r. nastąpiła kasacja klasztoru Karmelitów. Postępowała germanizacja miasta. W 1842 r. wprowadzono pruską ordynację miejską. W 1848 r. głośne powstanie kosynierów kcyńskich. Miasto liczyło wtedy około 2,5 tys. mieszkańców. W latach 1860-1865 zbudowano Seminarium Nauczycielskie (obecnie Zakład Poprawczy). Udział mieszkańców miasta w powstaniu styczniowym (1863 r.). W 1866 r. największa w historii miasta epidemia cholery zdziesiątkowała ludność miasta (zmarło 313 osób). Kolejne lata to nowe inwestycje: 1880 r. gmach Sądu Grodzkiego, 1887 r. linia kolejowa Gniezno - Nakło, budowa dworca kolejowego, 1893 r. utworzenie Straży Pożarnej. Pod koniec XIX w. budowa kcyńskich cegielni. Na początku XX w. miasto liczyło 3 tys. mieszkańców. W 1904 r. powstał chór "Moniuszko", a trzy lata później Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół". W latach 1906-1907 strajk dzieci kcyńskich przeciw germanizacji. W 1908 r. została oddana linia kolejowa Poznań - Bydgoszcz. W 1913 r. budowa obecnego dworca kolejowego i kościoła ewangelickiego. W 1915 r. powstały wodociągi miejskie. Wybuch I wojny światowej przyczynił się do stagnacji miasta. W dniach 31 XII 1918 r.-1 I 1919 r. miasto zostało zdobyte przez powstańców wielkopolskich. W lutym 1919 r. miała miejsce decydująca bitwa o Kcynię. 14 VI 1920 r. Kcynia powróciła do Polski po 105 latach przynależności do państwa pruskiego. W latach 20. XX w. nastąpiło ożywienie gospodarcze i kulturalne miasta. Kcynia liczyła wówczas 4,8 tys. mieszkańców. W 1932 r. zamknięto Seminarium Nauczycielskie. W 1939 r. miasto zamieszkiwało 5,5 tys. osób. W okresie 1939-1945 Kcynia pod okupacją hitlerowską. Zginęło kilkadziesiąt mieszkańców, wielu wywieziono do Generalnego Gubernatorstwa. 22 I 1945 r. oswobodzenie miasta.