Materiały archiwalne zespołu stanowią podstawowe źródło do dziejów PZPR na terenie miasta i gminy Zagórów oraz w pewnym zakresie także samego miasta i gminy, w tym instytucji i organizacji działających na tym terenie. Zawierają, obok problematyki wewnątrzpartyjnej, również informacje dotyczące różnych aspektów działalności władz miasta i gminy, aktywności i nastrojów społecznych mieszkańców, funkcjonujących na tym terenie instytucji, organizacji społecznych, itp. Najwyższym stopniem ogólności cechują się materiały o charakterze sprawozdawczym przygotowywane i przedstawiane na konferencjach miejsko-gminnych, natomiast najwięcej informacji szczegółowych zawierają materiały przygotowywane i przedstawiane na posiedzeniach komitetu miejsko-gminnego i jego egzekutywy, m.in. informacje, oceny, analizy wybranych problemów, oraz zachowane materiały dotyczące poszczególnych zagadnień, w tym informacje dotyczące różnej problematyki przygotowywane przez władze organizacji miejsko-gminnej i przesyłane do wyższych instancji. W zespole wydzielono trzy główne grupy rzeczowe - serie: 1. Władze miejsko-gminnej organizacji partyjnej PZPR, daty skrajne: 1972-1989, 24 j.a., sygn.: 1-24: 1.1. Konferencje miejsko-gminne PZPR, daty skrajne: 1972-1989, 3 j.a., sygn.: 1-3, zawartość: protokoły z konferencji miejsko-gminnych z załącznikami, m.in. referaty wprowadzające, sprawozdania z działalności statutowych władz miejsko-gminnej organizacji partyjnej, programy działania miejsko-gminnej organizacji partyjnej; 1.2. Komitet Miejsko-Gminny PZPR, daty skrajne: 1973-1989, 6 j.a., sygn.: 4-9, zawartość: protokoły posiedzeń plenarnych z załącznikami, m.in. referaty, oceny realizacji programów i uchwał, sprawozdania z działalności i oceny pracy egzekutywy, własne wnioski i uchwały; 1.3. Egzekutywa Komitetu Miejsko-Gminnego PZPR, daty skrajne: 1972-1989, 8 j.a., sygn.: 10-17, zawartość: protokoły posiedzeń z załącznikami, m.in. informacje, oceny, analizy dotyczące różnej problematyki, własne wnioski i uchwały; 1.4. Miejsko-gminne komisje kontrolne PZPR, daty skrajne: 1975-1989, 4 j.a., sygn.: 18-21, zawartość: dokumentacja miejsko-gminnych komisji: rewizyjnej, kontroli partyjnej i kontrolno-rewizyjnej, w tym protokoły posiedzeń z załącznikami, plany pracy, sprawozdania z działalności. 1.5. Komisje i zespoły problemowe Komitetu Miejsko-Gminnego PZPR, daty skrajne: 1981-1986, 3 j.a., sygn.: 22-24, zawartość: protokoły posiedzeń Komisji Organizacyjnej, Komisji Ideologicznej i Komisji ds. Skarg i Wniosków. 2. Komisja Współdziałania Partii i Stronnictw Politycznych, daty skrajne: 1982-1988, 1 j.a., sygn.: 66, zawartość: protokoły posiedzeń z załącznikami. 3. Działalność miejsko-gminnej organizacji partyjnej PZPR, daty skrajne: 1973-1989, 41 j.a., sygn.: 25-65, zawartość: materiały dyrektywne i informacyjne instancji wyższego stopnia nadesłane do realizacji, wiadomości i wykorzystania, programy działania i plany pracy, protokoły narad aktywu partyjnego, ankiety statystyczne o stanie partii (sprawozdania o członkach i kandydatach partii), wnioski organizacji partyjnych, skargi i wnioski wpływające od ludności, sprawy wewnątrzpartyjne, materiały dotyczące szkolenia partyjnego i propagandy, obchodów świąt państwowych, organizacji i przebiegu wyborów do Sejmu i Senatu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) i rad narodowych, związków zawodowych, spraw kadrowych i nomenklatury, ewidencji członków i kandydatów partii, naliczania składek partyjnych, informacje dla instancji wyższych dotyczące różnej problematyki, plany polityczno-obronne, materiały nadesłane z instytucji pozapartyjnych do wiadomości i wykorzystania, spisy dokumentacji przekazywanej do Archiwum KW PZPR w Koninie. Przy zespole archiwalnym przechowywana jest dokumentacja niearchiwalna w ilości 6 j.a., daty skrajne: 1976-1989, zawartość: niekompletne zbiory kopii i dubletów (wtórników, kolejnych egzemplarzy) pozostawionych w zespole materiałów archiwalnych, dokumentacja filii Wieczorowego Uniwersytetu Marksizmu-Leninizmu (podania o przyjęcie, dzienniki szkolenia partyjnego) oraz dokumentacja dotycząca naliczania składek partyjnych.

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR) powstała w grudniu 1948 r. w wyniku połączenia Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). PZPR oficjalnie posiadała status partii politycznej, ale w rzeczywistości stanowiła strukturę administracyjną sprawującą w latach 1948-1989 rządy w Polsce, zarządzającą państwem oraz kierującą centralnie zarządzaną gospodarką nakazowo-rozdzielczą. Partia funkcjonowała w oparciu o statut. Naczelną zasadą organizacyjną jaka obowiązywała w PZPR był centralizm demokratyczny, zakładający demokratyczne wyłanianie władz partyjnych i podejmowanie decyzji oraz kierowanie działalnością partii, w rzeczywistości jednak najważniejszą rolę odgrywały władze wykonawcze organizacji partyjnych. Przy tworzeniu organizacji partyjnych stosowano zasadę produkcyjno-terytorialną - organizacje tworzono począwszy od najniższego szczebla w miejscu pracy lub zamieszkania poprzez kolejne wyższe szczeble dostosowane do istniejącego podziału administracyjnego kraju, po szczebel centralny (ogólnokrajowy). Kluczową rolę odgrywała też zasada podporządkowania organizacji stopnia niższego organizacjom stopnia wyższego. Statutową najwyższą władzą PZPR na szczeblu centralnym był zjazd partii, który ustalał linię polityczną partii, uchwalał jej statut i program oraz wybierał organy centralne PZPR, natomiast całokształtem działalności partii pomiędzy zjazdami kierował Komitet Centralny PZPR. W terenie organizacje partyjne tworzono na szczeblu województw, powiatów (do 1975 r.), miast, dzielnic większych miast, gmin (do 1954 r., i od 1973 r.) i gromad (w latach 1954-1972). Zasadniczym ogniwem organizacyjnym, do którego musiał należeć każdy członek partii, i zarazem najmniejszą jednostką organizacyjną partii była podstawowa organizacja partyjna (POP) tworzona w miejscu pracy (organizacja zakładowa) lub zamieszkania (organizacja terenowa). Statutowymi władzami organizacji partyjnych były konferencje oraz komitety partyjne odpowiednich szczebli (wojewódzkie, powiatowe, miejskie, miejsko-gminne, gminne, gromadzkie, dzielnicowe), natomiast na poziomie POP zebrania ogólne i egzekutywy, a w większych organizacjach zakładowych konferencje i komitety zakładowe. Miejsko-gminna organizacja partyjna PZPR w Zagórowie istniała od 1972 r. do 1990 r. i zrzeszała członków i kandydatów partii należących do POP (terenowych i zakładowych) mających siedzibę na terenie miasta i gminy. Organizacja powstała pod koniec 1972 r. z przekształcenia istniejących wcześniej i rozwiązanych organizacji partyjnych PZPR w Zagórowie (miejskiej) i Oleśnicy (gromadzkiej), natomiast jej likwidacja nastąpiła na skutek samorozwiązania PZPR w styczniu 1990 r. Do maja 1975 r. organizacja podlegała Komitetowi Powiatowemu PZPR w Słupcy, a na wyższym szczeblu Komitetowi Wojewódzkiemu (KW) PZPR w Poznaniu, natomiast od czerwca 1975 r. KW PZPR w Koninie. Do statutowych, podstawowych zadań miejsko-gminnej organizacji partyjnej PZPR w Zagórowie należało w szczególności: organizowanie działalności wszystkich członków i kandydatów partii oraz pozyskiwanie bezpartyjnych w celu realizowania polityki partii na terenie miasta i gminy, podejmowanie działań zmierzających do podnoszenia socjalistycznej świadomości i wiedzy członków i kandydatów partii oraz bezpartyjnych, przewodzenie w podejmowaniu działań na rzecz wykonania planów i zadań produkcyjnych oraz poprawy wydajności i dyscypliny pracy w zakładach pracy na terenie miasta i gminy, wykazywanie troski o poprawę materialnych, socjalnych i kulturalnych warunków pracy i życia społeczeństwa, czuwanie nad politycznym i moralnym wychowaniem młodzieży, dbanie o „właściwy” rozwój i działalność funkcjonujących na terenie miasta i gminy organizacji społecznych i zawodowych oraz legalnie działających stronnictw politycznych: Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL) i Stronnictwa Demokratycznego (SD). Szczególnie ważną rolę odgrywała prowadzona przez PZPR za pośrednictwem organizacji partyjnych, polityka kadrowa i wpływ na obsadę stanowisk kierowniczych objętych tzw. nomenklaturą. Ponadto, członkowie partii mieli możliwość wpływania na życie społeczno-polityczne i gospodarcze poprzez swoje uczestnictwo w pracach organów władzy (Sejm, rady narodowe różnych szczebli), administracji państwowej, gospodarczej, oraz znajdujących się w spektrum szczególnego zainteresowania masowych organizacji społecznych i politycznych. Władzami statutowymi miejsko-gminnej organizacji partyjnej PZPR w Zagórowie były: konferencja miejsko-gminna (sprawozdawczo-wyborcza, sprawozdawcza, przedzjazdowa) i komitet miejsko-gminny (KM-G), natomiast funkcje kontrolne realizowały miejsko-gminne komisje kontrolne - miejsko-gminna komisja rewizyjna (M-GKR) oraz miejsko-gminna komisja kontroli partyjnej (M-GKKP), od 1986 r. połączone w miejsko-gminną komisję kontrolno-rewizyjną (M-GKK-R). Konferencja miejsko-gminna była najwyższą władzą miejsko-gminnej organizacji partyjnej PZPR. Konferencję zwoływał KM-G PZPR co kilka lat (2-2,5), a od 1986 r. raz na 5 lat. Delegatów na konferencję miejsko-gminną wybierały podległe POP. Na miejsko-gminnej konferencji sprawozdawczo-wyborczej omawiano najważniejsze zagadnienia i węzłowe zadania polityczne partii i własnej organizacji partyjnej, rozpatrywano i zatwierdzano sprawozdania ustępujących miejsko-gminnych władz partii, wytyczano kierunki działań miejsko-gminnej organizacji partyjnej na nową kadencję, w tym przyjmowano programy realizacji uchwał centralnych i nadrzędnych władz partii. Do najważniejszych zadań konferencji należał wybór KM-G PZPR, M-GKR, delegatów na konferencje nadrzędnych organizacji partyjnych a od 1981 r. także M-GKKP oraz pierwszego sekretarza. Pomiędzy konferencjami sprawozdawczo-wyborczymi zwoływano konferencje sprawozdawcze poświęcone analizie i ocenie realizacji uchwał podjętych na konferencjach sprawozdawczo-wyborczych. Natomiast w okresie przed planowanym zjazdem partii zwoływano konferencje przedzjazdowe poświęcone dyskusji nad dokumentami programowymi zjazdu i wyborowi delegatów na zjazd. W okresie między konferencjami całokształtem działalności partii na terenie miasta i gminy kierował KM-G PZPR. Członkowie komitetu spotykali się na posiedzeniach plenarnych (plenum) kilka razy w roku, ale przynajmniej raz na trzy miesiące. Do komitetu należało zapewnianie realizacji polityki partii, wykonanie uchwał władz i organów partyjnych, właściwe wykorzystanie kadr partyjnych, kierowanie ideologicznym i politycznym kształceniem członków partii, inspirowanie i wpływanie na działalność instytucji państwowych, gospodarczych i organizacji społecznych, współdziałanie z terenowymi organizacjami stronnictw politycznych. Na posiedzeniach plenarnych komitet wyłaniał egzekutywę, do 1981 r. wybierał M-GKKP oraz pierwszego sekretarza. Egzekutywa kierowała polityką miejsko-gminnej organizacji partyjnej w okresie pomiędzy posiedzeniami plenarnymi komitetu, na zwoływanych co kilka tygodni posiedzeniach. Do jej zadań należało zapewnienie realizacji uchwał nadrzędnych i własnych władz partii, określenie kompetencji i zakresu obowiązków sekretarzy, kontrola ich pracy oraz podejmowanie wszelkiego rodzaju decyzji dotyczących aparatu partyjnego i obsady stanowisk podlegających wymogowi akceptacji przez miejsko-gminną organizację PZPR. W skład egzekutywy wchodził pierwszy sekretarz i pozostali sekretarze (zwykle ds. organizacyjnych, ds. ideologicznych) tworzący ścisłe kierownictwo organizacji - sekretariat. Pierwszy sekretarz organizował i kierował pracą egzekutywy. Miejsko-Gminna organizacja partyjna powoływała organy kontrolne - M-GKR i M-GKKP. Komisja rewizyjna wybierana była na konferencji miejsko-gminnej, a jej głównymi zadaniami były: kontrola działalności finansowo-gospodarczej organizacji, trybu załatwiania spraw przez aparat partyjny, terminowości opłacania składek partyjnych oraz ich zgodności z obowiązującą taryfą, kontrola stopnia realizacji skarg i wniosków przez organizację i aparat partyjny. Komisja kontroli partyjnej wybierana była początkowo na plenum komitetu, a od 1981 r. jej skład ustalała konferencja miejsko-gminna. W zakres działania komisji wchodziła kontrola przestrzegania zasad statutowych przez członków partii. Komisja wydawała orzeczenia zwalniające z odpowiedzialności lub nakładające przewidziane statutem kary partyjne. Od 1986 r. komisje rewizyjne i komisje kontroli partyjnej połączono na wszystkich szczeblach w komisje kontrolno-rewizyjne. Nowoutworzona M-GKK-R PZPR wybierana była przez miejsko-gminną konferencję sprawozdawczo-wyborczą. W jej kompetencjach połączono zakresy działania dwóch zniesionych komisji. Komisje powoływały ze swojego grona prezydia, na których czele stali przewodniczący oraz w razie potrzeby zespoły (komisje) robocze, np. do przeprowadzenia kontroli, zespoły orzekające. KM-G PZPR powoływał komisje i zespoły problemowe, których głównym zadaniem było analizowanie realizacji uchwał partii, opracowywanie wniosków i przedkładanie ich miejsko-gminnym władzom PZPR. W skład komisji powoływani byli członkowie komitetu, a także osoby spoza składu, m.in. delegaci na konferencje partyjne, aktyw partyjny. Komisje powoływane były dla realizacji powyższych działań w kluczowych dziedzinach zainteresowania miejsko-gminnej organizacji partyjnej, z reguły były to komisje do spraw: organizacyjnych (wewnątrzpartyjnych), ideologicznych, rolnych, skarg, i wniosków, młodzieży. Zadania KM-G PZPR z zakresu kształcenia ideologicznego dla miejsko-gminnego aktywu partyjnego, społecznego i gospodarczego, w tym organizowanie szkoleń i innych form kształcenia politycznego, udzielanie pomocy szkoleniowej podległym organizacjom partyjnym oraz innym organizacjom społecznym, koordynowanie wszystkich form szkolenia politycznego, realizował Miejsko-Gminny Ośrodek Pracy Ideowo-Wychowawczej, przekształcony w Miejsko-Gminny Ośrodek Kształcenia Ideologicznego.

Opracowanie zatwierdzone przez Komisję Metodyczną w dniu 24.11.2016 r. Inwentarz książkowy, oprac. Z.Marek, Konin 2016.