Szkoła Elementarna w Urzędowie

Sygnatura
37/226/0
Liczba serii
0
Liczba skanów
3420

Zawartość:

W pierwszej grupie znajdują się akta ogólne dotyczące edukacji uczniów 1817-1832 (sygn. 1), nowej organizacji szkół z lat 1834-1848 (sygn. 2), programu nauczania i rozkładu zajęć z lat 1836-1861(sygn. 3), upowszechniania książek Rady Wychowania Publicznego do nauki z lat 1934-1851, 1865, 1884 (sygn. 4), formowania etatów w szkole z lat 1834-1868 (sygn. 5), raporty kwartalne o szkole z lat 1833-1866(sygn. 6), raporty roczne o stanie fizycznym szkoły w tym frekwencji uczniów z lat 1834-1867 (sygn. 7), raporty odnośnie liczby uczniów i funduszów szkolnych z lat 1834-1867 (sygn. 8). Drugą grupę akt stanowią akta dotyczące uczniów i uczennic i są to: wykazy uczennic i uczniów z lat 1837-1872 (sygn. 9-10), materiały dotyczące odbywania egzaminów rocznych z lat 1834-1844 (sygn. 11) i akta dotyczące późnego zapisywanie uczniów do szkoły z lat 1834-1844 (sygn. 12). W trzeciej grupie znalazła się korespondencja ogólna z władzami administracyjnymi oraz zażalenia opiekuna szkoły na władze miasta Urzędowa z lat 1815-1828 (sygn. 13-14). Czwartą grupę stanowi dokumentacja dotycząca biblioteki szkolnej z lat 1833-1864 (sygn. 15-16). W piątej grupie umiejscowiono akta dotyczące ogrodu i renowacji budynku szkolnego z lat 1819-1885 (sygn. 17-19). Sprawy funduszy szkolnych znalazły się w szóstej grupie z lat 1796-1866 (sygn. 20-22). Pod ostatnią sygnatura umieszczono w inwentarzu jednostkę zawierającą korespondencję dotyczącą składek na pogorzelców i powodzian 1842-1848 (sygn. 23).

Dzieje twórcy:

Szkoła Elementarna w Urzędowie działała od 1774 r. Inicjatywę budowy szkoły podjął pochodzący z Urzędowa ksiądz Józef Marszałkowski. Po trzecim rozbiorze Polski Urzędów znalazł się w granicach Galicji Zachodniej zaboru austriackiego i na wzór austriacki założono szkołę trywialną. Była to najniżej zorganizowana szkoła ludowa działająca w oparciu o ustawę z 1774 r. dla szkół ludowych w Austrii. Organizacja jej nie uległa zasadniczej zmianie w późniejszym okresie W wyniku reform Komisji Edukacji Narodowej szkoła w Urzędowie podlegała hierarchicznie nadzorowi i kontroli szkoły wydziałowej w Lublinie. Od 1797 roku urząd cyrkularny józefowski ustanowił profesora szkoły urzędowskiej. Od tego momentu magistrat miasta Urzędowa oraz miejscowy pleban przekazywali określone kwoty na szkołę. Szkoła elementarna była prowadzona przez jednego nauczyciela i księdza uczącego religii. Była to szkoła jednoklasowa. Nauczyciel dzielił uczniów na oddziały, które w 1819 r. przedstawiały się następująco: początkujących, sylabizujących, poczynających czytać, uczących się na pamięć oraz uczących się „wyższych obiektów” czyli gramatyki polskiej, nauki chrześcijańskiej, nauki obyczajowej, katechizmu historycznego, koniugacji, deklinacji i rachunków. W późniejszych latach występuje podział na 3 oddziały: pierwszy początkujący, drugi postępujący i trzeci postępujący w wyższych wiadomościach. Obowiązkiem nauczyciela było składanie pisemnego raportu o stanie szkoły. Raport zawierał informacje o stanie budynku szkolnego, liczbie uczniów i ich frekwencji na zajęciach, wyników nauczania o realizacji powierzonych mu zadań. Raporty wysyłane były do Szkoły Obwodowej w Opolu i Komisarza Obwodu Zamojskiego w Janowie. W czasach Księstwa Warszawskiego rektor szkoły lubelskiej sprawował władzę nad szkołami na terenie departamentu lubelskiego. Departament lubelski składał się z 10 powiatów w tym m. in. kraśnickiego. Nad Szkołą Elementarną w Urzędowie dozór sprawował podprefekt powiatu kraśnickiego. W roku 1809 szkoła urzędowska została przeorganizowana na mocy „Ustawy o urządzeniu szkół miejskich i wiejskich elementarnych” z 12 stycznia 1808 r. Była ona szkołą powszechną. Na jednakowych zasadach mogły do niej uczęszczać zarówno dzieci szlacheckie, mieszczańskie i chłopskie. W dniu 30 grudnia 1818 r. z inicjatywy ks. Antoniego Ogonowskiego powołano Towarzystwo Szkoły Elementarnej w Urzędowie. W jego skład weszli m.in. proboszcz parafii urzędowskiej Antoni Ogonowski, burmistrz miasta Urzędowa Wawrzyniec Goltz oraz 17 obywateli miasta. W roku 1819 Komisarz Obwodu Zamoyskiego zatwierdził ten projekt. W celu zapewnienia prawidłowej działalności szkoły Izba Edukacyjna powołała dozory szkolne. Stanowiły one instytucje społecznego nadzoru nad szkolnictwem. Miały dbać o potrzeby szkoły, nauczyciela i uczniów. Dozór wypłacał nauczycielowi pensję, kontrolował jego pracę, dokonywał oceny moralnej a w razie potrzeby zgłaszał nieprawidłowości do dozoru powiatowego. W skład dozoru weszło kilkunastu znanych i szanowanych mieszkańców Urzędowa z burmistrzem i proboszczem na czele. Ważnym zadaniem dozoru było zabezpieczenie funduszy na utrzymanie szkoły. Kontrolę nad pracami Dozoru Miejscowego Szkoły w Urzędowie w sprawach gospodarczych sprawował Komisarz Obwodu Zamojskiego kierujący Obwodowym Dozorem mającym swoją siedzibę w Janowie. Nowa ustawa szkolna z 11 listopada 1833 r. była wynikiem sytuacji politycznej spowodowanej powstaniem listopadowym z 1830 r. Miała na celu ograniczenie programu i zakładała, iż celem szkoły elementarnej miało być „rozkrzewianie początkowych wiadomości pomiędzy ludźmi nawet najniższej klasy”. Szkolnictwo podlegało odtąd władzom państwowym. Nadzór nad szkołą elementarną w Urzędowie sprawował inspektor szkoły obwodowej w Opolu Lubelskim. W dniu 31 sierpnia 1840 r. została zatwierdzona nowa ustawa dla gimnazjów, szkół obwodowych i elementarnych. W myśl tej ustawy szkoły elementarne pozostawały nadal pod zwierzchnictwem inspektorów szkół obwodowych. Utrzymano również w mocy założenia dotyczące formy finansowania tych szkół. Na utrzymanie szkoły elementarnej miały być przeznaczone dobrowolne ofiary, dotacja ze skarbu państwa nie przekraczająca jednej trzeciej wydatków szkoły oraz nieokreślona dokładnie suma z kasy miejskiej. Bezpośredni dozór nad szkołą sprawował opiekun, który miał być wybierany spośród osób duchownych lub świeckich. Wybór opiekuna zatwierdzała Rada Wychowania Publicznego. Szkoła urzędowska znajdowała się wpierw przy ulicy Podwalnej 3. W związku ze złym stanem budynku szkolnego w 1824 r. kosztem miasta wybudowano nowy przy ulicy Kościelnej 18. W raporcie o stanie szkoły z 13 czerwca 1849 r. podano, iż jedyna szkoła w mieście Urzędowie znajduje się przy ul. Kościelnej 1. W 1864 r. szkoła znalazła się w granicach nowych władz oświatowych - Chełmskiej Dyrekcji Szkolnej. W lipcu 1915 roku wycofujące się wojska rosyjskie spaliły budynek szkoły znajdującej się przy ulicy Kościelnej.

Daty skrajne:

1796-1885

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1796-1885.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

23

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

23

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.3

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak