Miejska Rada Narodowa - zarządzenia władz nadrzędnych, protokoły posiedzeń Rady, protokoły posiedzeń i kontroli komisji 1946-1951 (15 j.a.), Referat ogólno-administracyjny - zarządzenia władz nadrzędnych, protokoły posiedzeń Zarządu, raporty sytuacyjne, materiały dotyczące odbudowy, opieki społecznej, weryfikacji, rolnictwa 1945-1950 (68 j.a.), Referat finansowy - budżety i sprawozdania z ich wykonania, akta podatkowe 1945-1950 (23 j.a.), dopływ (protokoły posiedzeń Miejskiego i Gminnego Komitetu Opieki Społecznej, sprawozdania miesięczne) 1946 przes.806 1 j.a.-0,01 mb.; nab. 8408/2016: kopie protokołów posiedzeń Rady, informacje o działalności, korespondencja 1946-1949 (2 j.a.).

Zarządy Miejskie, obok Zarządów Gminnych, Wydziałów Powiatowych i rad narodowych, stanowiły administrację samorządową, której podstawami prawnymi były: - ustawa z dnia 23.03.1933 roku o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego - ustawa z dnia 11.09.1944 roku o organizacji i zakresie działania rad narodowych - dekret PKWN z dnia 23.11.1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego . Rady narodowe stanowiły tymczasowe organy ustawodawcze i samorządowe. Pełniły funkcje kontrolne w stosunku do instytucji samorządowych poszczególnych szczebli. Do najważniejszych kompetencji terenowych rad narodowych należało: ustalanie budżetu, kontrola działalności organów wykonawczych oraz instytucji i osób wykonujących funkcje zlecone w zakresie administracji i gospodarki publicznej, a także powoływanie samorządowych organów wykonawczych. Rady narodowe w swojej działalności opierały się w znacznej mierze na pracach komisji problemowych (kontroli społecznej, finansowo-budżetowych, oświatowych), wyłanianych spośród radnych. Rady wybierały ze swego grona prezydium składające się z 5 osób: przewodniczącego, zastępcy i 3 członków. Rady nie pochodziły z wyboru, w ich skład wchodzili głównie przedstawiciele ugrupowań politycznych, a także organizacji społecznych, młodzieżowych. Zgodnie z ustawą z 1933 r. do zadań Zarządów Miejskich, jako organów wykonawczych Miejskich Rad Narodowych, należało: - przygotowywanie spraw, co do których decyzje podejmowała rada narodowa - ustalanie planu wykonania budżetu - uchwalanie regulaminów własnych - decydowanie o zaciągnięciu pożyczki krótkoterminowej - umarzanie należności przypadających gminie z tytułów publicznoprawnych - decydowanie w sprawie oddania w dzierżawę na okres nie przekraczający 6 lat nieruchomości, zakładów i przedsiębiorstw miejskich. Pewne uprawnienia posiadali sami burmistrzowie, którzy działali jednoosobowo, przy pomocy innych członków zarządu. Między innymi załatwiali wszelkie czynności organów ustrojowych miasta, działających jako organa wykonawcze władz nadrzędnych bądź jako władze administracji ogólnej. Burmistrz był kierownikiem całej administracji i gospodarki miejskiej. Nadawał on ogólny kierunek działalności biura zarządu, sprawował nadzór ogólny nad praca zarządu. Pierwszym burmistrzem Byczyny był Franciszek Lazar. Zarządy w miastach niewydzielonych składały się z burmistrza, wiceburmistrza oraz 3-6 członków. Wybór burmistrza i wiceburmistrza zatwierdzał wojewoda, przy uwzględnieniu opinii właściwego prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Zarządy Miejskie wybierane były przez Miejskie Rady Narodowe. Rady narodowe organizowane były na Śląsku Opolskim dopiero w 1946 r. Wojewoda śląsko-dąbrowski okólnikiem nr 205/45 z dnia 08.09.1945 r. zarządził powołanie tymczasowych zarządów miejskich i gminnych w części opolskiej województwa. Kompetencje tymczasowych zarządów obejmowały zarówno sprawy należące do organu wykonawczego – zarządu, jak i uchwałodawczego – rady narodowej. Skład tymczasowego zarządu miał być ustanawiany na wniosek starosty przez wojewodę. W roku 1945 i pierwszych miesiącach 1946 nie istniały ogólnie obowiązujące przepisy organizacyjne dla zarządów. Panowała tu pewna dowolność, a niektóre wydziały, oddziały czy referaty tworzono w zależności od miejscowych potrzeb i warunków. Już 25.03.1946 r. ukazała się w Dzienniku Urzędowym Ministra Ziem Odzyskanych instrukcja kancelaryjna dla biur zarządów miejskich . Miała ona za zadanie ujednolicenie i oparcie samorządu miejskiego na Ziemiach Odzyskanych na jednolitych wzorach organizacyjnych. W instrukcji uwzględniono 4 grupy miast i dla każdej uwzględniono osobny statut: - wydzielone - większe niewydzielone - mniejsze niewydzielone - małe niewydzielone Okólnik z lipca 1948 r. Ministerstwa Administracji Publicznej w sprawie wzorów statutów organizacyjnych biur zarządów miejskich wyodrębniał 4 grup miast, w zależności od ilości mieszkańców. Biuro Zarządu Miejskiego miasta liczącego co najmniej 15 000 mieszkańców Referaty: - ogólny - finansowy - administracji ogólnej - społeczny - spraw technicznych - gospodarki majątkowej i przedsiębiorstw - Urząd Stanu Cywilnego Dla biura Zarządu Miejskiego miasta liczącego poniżej 15 000 mieszkańców przewidziano następujące referaty: - organizacyjny - finansowo-budżetowy - administracyjny - spraw technicznych i majątkowych -Urząd Stanu Cywilnego Biuro Zarządu Miejskiego miasta liczącego poniżej 5 000 mieszkańców ( do tej grupy należała również Byczyna ) miało się składać z następujących referatów: - ogólno-administracyjny - finansowy - techniczny - Urząd Stanu Cywilnego Zarządy Miejskie uległy likwidacji na mocy ustawy z 20.03.1950 o terenowych organach jednolitej władzy państwowej . [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Justyna Miętka , Opole 2003]

baza danych IZA