Zespół
Zawartość:
Szczątkowy zespół akt Kasy Mianowskiego przekazany został do Archiwum Polskiej Akademii Nauk wraz z aktami Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i I Kongresu Nauki. Akta podzielono na trzy grupy: pierwsza obejmuje akta kancelaryjne z lat 1912–1935; druga akta z lat 1945–1952; trzecią grupę tworzą odbitki korektorskie wydawnictw z lat 1929–1949 oraz nieliczna, związana z nimi korespondencja. W pierwszej grupie znajdują się m.in. listy: Wózefa Bełzy, Ludwika Bernackiego, Marcelego Handelsmana, Jana Karola Kochanawskiego, Feliksa Kucharzewskiego, Edwarda Kuntzego, Giovanniego Mavera, Kazimierza Stołyhwy (w sprawie pomocy Benedyktowi Dybowskiemu), Artura Śliwińskiego, Józefa Ujejskiego. Są tam również notatki z posiedzeń Komitetu z lat 1918–1919 oraz protokoły dwóch konferencji w sprawie postulatów kultury w Polsce w 1935 roku. Wśród materiałów z lat 1945–1952 są protokoły posiedzeń Komisji Organizacyjnej, Prezydium, Komitetu i Rady Naukowej oraz korespondencja ogólna dotycząca funkcjonowania instytucji w tym okresie. W trzeciej grupie, wśród odbitek korektorskich, znajduje się uzupełniony przez Marię Hornowską maszynopis i fragment korekty pracy Haliny Zdzitowieckiej-Jasieńskiej "Zbiory rękopiśmiene w Polsce średniowiecznej", korespondencja związana z wydaniem tej pracy oraz odbitka korektorska niewydanych "Historyka" Władysława Konopczyńskiego. Akta Kasy Mianowskiego zachowały się szczątkowo, drukowane sprawozdania roczne są trudne do znalezienia w komplecie – w tej sytuacji podstawowymi źródłami zastępczymi są katalogi wydawnictw Kasy, roczniki „Nauki Polskiej” (25 tomów z lat 1919–1947) oraz opracowanie Zygmunta Szweykowskiego obejmujące historię Kasy do 1918 roku. Zespół posiada liczne powiązania z zespołami akt towarzystw naukowych i instytucji państwowych oraz materiałami osób prywatnych, co w pewnej mierze umożliwia uzupełnienie brakujących danych przez źródła ocalałe w innych zespołach.
Dzieje twórcy:
Projekt utworzenia instytucji społecznej skupiającej życie umysłowe Królestwa Polskiego wysunięto 22 stycznia.1879 roku na zebraniu byłych profesorów i uczniów Szkoły Głównej. Zamierzano w ten sposób nie tylko uczcić pamięć zmarłego rektora uczelni, lecz przede wszystkim przeciwstawić się rusyfikacyjnej polityce zaborcy. Instytucji nadano charakter kasy dobroczynnej. Statut został zatwierdzony 12 lipca 1881 roku. O kierunkach działalności i prac Kasy decydował 12-osobowy Komitet Zarządzający. Pierwszym prezesem Komitetu został Tytus Chałubiński, w jego skład weszli między innymi: Piotr Chmielowski, Konrad Dobrski, Henryk Sienkiewicz, Filip Sulimierski. Statut przewidywał, iż głównym zadaniem Kasy będzie udzielanie pożyczek i zapomóg osobom prowadzącym działalność naukową. W celu gromadzenia funduszów odwołano się do ofiarności społeczeństwa. Napływały składki członkowskie, darowizny i zapisy testamentowe z kraju i emigracji, a nawet z miejsc zesłania.Statut przewidywał następujace formy działalności: 1) subwencjonowanie badań naukowych, 2) dotowanie wydawnictw naukowych, 3) działalność zapomogową ukierunkowaną na uczonych znajdujących się w trudnych warunkach materialnych. W 1916 roku Kasa została przekształcona w Instytut Popierania Polskiej Twórczości Naukowej. Od 1918 roku rozpoczęto wydawanie czasopisma „Nauka Polska, jej potrzeby, organizacja i rozwój”, które stało się organem Kasy, ukazującym się w zasadzie jako rocznik poświęcony sprawom nauki i naukoznawstwa. W 1920 roku zmieniono statut tworząc Radę Naukową. W jej skład weszli delegaci Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Związku Towarzystw Naukowych we Lwowie, państwowych uniwersytetów i politechnik. Rada wybierała Komitet Zarządzający Kasą. Kasa organizowała Zjazdy Naukowe i prowadziła działalność wydawniczą. Przy Kasie funkcjonowała Polska Komisja Międzynarodowej Współ-pracy Umysłowej, będąca jedną z agend Ligi Narodów. Podczas okupacji niemieckiej Kasa działała jawnie lub tajnie, w zależności od charakteru spraw i sytuacji; ukończono potajemnie druk kilku dzieł; prowadzono prace inwentaryzacyjne i bibliograficzne, gromadzono materiały do przyszłych wydawnictw. Wybuch powstania warszawskiego 1944 roku przerwał działalność Kasy. W pożodze zginęło prawie całe mienie, uratowano zaledwie część wydawnictw. Szkody materialne wyniosły ponad 7 milionów złotych wg wartości z 1939 roku. Zagładzie uległo również cenne archiwum, przechowujące akta z okresu prawie 70 lat istnienia Kasy. Zawierało ono akta fundacji i zapisów, protokoły Komitetu i komisji, korespondencję, rękopisy dzieł wydanych i przygotowywanych do druku oraz kartotekę bibliografii naukoznawczej (ok. 35 000 pozycji). W 1951 roku Kasa została włączona do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w wyniku polityki łączenia różnych instytucji naukowych, stanowiącej wyraz tendencji centralistycznego zarządzania nauką. W 1991 roku powstała instytucja o nazwie Kasa imienia Józefa Mianowskiego – Fundacja Popierania Nauki. Jednym z jej fundatorów jest Polska Akademia Nauk.
Daty skrajne:
1897-1951 [1952]
Klasyfikacja:
Nazwa twórcy:
Instytut Popierania Polskiej Twórczości Naukowej
Daty:
1897-1952.
Nazwa dawna:
Nazwa obcojęzyczna:
Języki:
Dostępność:
Ogółem jednostek archiwalnych:
91
Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:
91
Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:
0
Ogółem metrów bieżących
2.0
Ogółem opracowanych metrów bieżących
1.8
Ogółem metrów bieżących bez ewidencji
0.0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0
Ogółem plików :
0
Ogółem rozmiar (w MB):
0.0
Ogółem dokumentów
0
Ogółem spraw
0
Ogółem klas
0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0.0
Ogółem metrów bieżących:
0.0
Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:
Nazwa | Inwentarz skarbowy | Uwagi |
---|---|---|
inwentarz książkowy zatwierdzony | Tak |