Generalny Superintendent w Greifswaldzie

Sygnatura
65/1478/0
Liczba serii
2
Liczba skanów
0

Zawartość:

1. Administracja ogólna Kościoła 1620-1819; 13 j.a. - matrykuła kościelna i pochówki w powiecie Anklam, opłaty za uwierzytelnienie pieczęcią, spory o rangę stanowisk i system awansu duchownych i służb pomocniczych, kapelani wojskowi, małżeństwa, kontrola towarzystw gimnastycznych, podziękowania królowej, opieka nad wdowami, zaburzenia społeczne w Greifswaldzie (1694), obwieszczenie o zarazie – ospa bydlęca. 2. Akta parafii i szkół 1601-1833; 11 j.a. - obsada parafii i ich administracja w Katzow, Hohendorf, Wolgast, Horst, Bodstedt, Levenhagen, Velgast, Barth, prawo patronatu w Rolow, szkoły w Grimmen i Wolgast.

Dzieje twórcy:

Urząd generalnego superintendenta w kościele ewangelickim pojawił się wraz z wprowadzeniem reformacji na Pomorzu w 1534 r. Ordynacja kościelna z 1535 r. dzieliła Pomorze na trzy okręgi z superintendentami. W 1548 r. oni otrzymali nazwę generalnych superintendentów. Generalnym superintendentom w Greifswaldzie (od 1553 roku), Szczecinie i Kołobrzegu, którzy kierowali również miejscowymi konsystorzami (sądami duchownymi), w terenie podlegały okręgi – synody. Każdy z nich składał się z kilku-kilkunastu parafii. Stan ten utrzymał się aż do czasów podziału Pomorza przez Szwecję i Brandenburgię w latach 1648/1653. Po podziale Pomorza między Szwecję i Brandenburgię w 1653 r., ci pierwsi utrzymali tylko jeden urząd Generalnego Superintendenta i Konsystorz w Greifswaldzie . Podczas panowania szwedzkiego organizacja i działalność władz kościoła ewangelickiego opierała się o przepisy z czasów książęcych . Generalny Superintendent był najwyższym urzędnikiem kościoła ewangelickiego na Pomorzu i w imieniu króla sprawował nad nim władzę. W 1686 r. uzyskał on również prawo do zasiadania w Landtagu Pomorskim podczas obrad nad sprawami religijnymi. Część swojej władzy wykonywał poprzez konsystorz, który pełnił rolę sądu duchownego dla wiernych oraz dla duchownych w sprawach świeckich . Do kompetencji generalnego superintendenta należały sprawy wiary, przestrzegania przez duchownych i wiernych ordynacji kościelnej i innych przepisów religijnych oraz urzędowych dotyczących kościoła ewangelickiego. Administrował on mieniem kościelnym, wizytował synody i parafie, egzaminował kandydatów na pastorów, a także miał prawo do nominowania pastorów na parafie i kościoły, jeśli w ciągu 6 miesięcy nie wykonał tego patron. Generalny superintendent przewodził synodom prowincjonalnym kościoła, a także wprowadzał w życie zarządzenia królewskie w sprawach kościelnych i religijnych. Ponadto sprawował on nadzór i kontrolę nad szkolnictwem w całej prowincji. Pełnił także funkcję prepozyta miejscowego synodu oraz posiadał tytuł plebana w Gützkow . Urząd Generalnego Superintendenta w Greifswaldzie z wymienionymi kompetencjami istniał aż do objęcia Pomorza Szwedzkiego przez Hohenzollernów w 1815 roku. W tym czasie okręg działania tego urzędnika dzielił się na 11 superintendentur: Stralsund, Barth, Franzburg, Grimmen, Loitz, Greifswald-miasto, Greifswald-wieś, Wołogoszczy, Bergen, Gartz auf Rugen, Jasmund-Wittow . Po 1815 r. władze pruskie nie zlikwidowały stanowiska Generalnego Superintendenta w Greifswaldzie oraz miejscowego konsystorza. Dopiero po śmierci w 1824 r., sprawującego od roku 1812 tę funkcję dr Johanna Christopha Ziemssena, nie powołano już nowego . Jego kompetencje przejął Generalny Superintendent w Szczecinie, kierujący pracami Konsystorza Prowincjonalnego dla Pomorza. W 1826 r. przybrał on tytuł ewangelickiego biskupa Pomorza. Do roku 1849 kierował on równieżpartykularnym Konsystorzem w Greifswaldzie, czyli sądem duchownym dla dawnego władztwa szwedzkiego . Dzieje zespołu: Do 1824 r.oku akta Generalnego Superintendenta w Greifswaldzie znajdowały się w registraturze urzędu. Później przekazane one zostały do Konsystorza w Szczecinie. W 1891 r. przekazane zostały w formie depozytu do Archiwum Państwowego w Szczecinie . Ponadto w 1901 r. Rejencja Stralsundzka przekazała do szczecińskiego archiwum pozostałe akta dotyczące spraw kościelnych z okresu szwedzkiego (acc 445/01) . W 1904 r. zespół ten został opracowany. W okresie wojny akta pozostały w szczecińskich magazynach archiwum, gdzie w 1945 r. zabezpieczyli jej polscy archiwiści. Zespół pozostawał w zasobie szczecińskiego archiwum do czasu wymiany akt z NRD. W listopadzie 1961 r. WAP w Szczecinie przesłało do Landesarchiv Greifswald 224 j.a. Generalnego Superintendenta w Greifswaldzie z lat 1556–1818 . W szczecińskim archiwum pozostały jedynie niewielkie fragmenty zespołu, które znajdowały się w Zbiorze akt luźnych.

Daty skrajne:

1601-1833

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1601-1833.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

General Superintendentur Greifswald

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

24

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

24

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.2

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak w bazie IZA

W Landesarchiv Greifswald znajduje się zespół Generalsuperintendent Greifswald (Rep. 36), 224 j.a., 4,12 m.b. z lat 1456–1858